เกาะติดประเด็นร้อน “ความขัดแย้งในประเทศซีเรีย” (8)

สรุปสถานการณ์: (อัพเดท 27 ส.ค. 11.30 น.) องค์การแพทย์ไร้พรมแดน (Doctors Without Borders/Médecins Sans Frontières หรือMSF) รายงานว่าเหตุที่ชานกรุงดามัสกัสมีผู้ป่วย 3,600 คนที่มีอาการได้รับพิษทางประสาท ในจำนวนนี้ 355 เสียชีวิต
            สหรัฐฯ กำลังปรึกษากับอีกหลายประเทศเพื่อตัดสินใจอย่างใดอย่างหนึ่ง
            นาย Chuck Hagel รัฐมนตรีกระทรวงกลาโหมสหรัฐฯ ชี้ว่าหากพบว่าเป็นอาวุธเคมีจริงก็ต้องรีบป้องกันไม่ให้เกิดการใช้อีก และกล่าวว่าประธานาธิบดีโอบามาสั่งให้กองทัพ “เตรียมพร้อมรับมือทุกสถานการณ์”
            ด้านรัฐบาลซีเรียกับอิหร่านเตือนว่า หากสหรัฐฯ โจมตีซีเรียจะเป็นผลร้ายต่อสหรัฐฯ เอง ทั่วทั้งภูมิภาคจะปั่นป่วนและลุกเป็นไฟ
คืบหน้าล่าสุด: (อัพเดท 27 ส.ค. 20.00 น.)
            เจ้าหน้าที่อาวุโสของรัฐบาลชี้ว่า ประธานาธิบดีโอบามากำลังพิจารณาโจมตีซีเรียแบบจำกัดขอบเขตและจำกัดระยะเวลา เพื่อลงโทษที่รัฐบาลซีเรียใช้อาวุธเคมี การโจมตีอาจกินเวลาไม่เกินสองวัน โดยใช้จรวดร่อนทั้งจากเรือรบและจากเครื่องบินทิ้งระเบิด โจมตีที่ตั้งทางทหารซึ่งอาจไม่เกี่ยวข้องกับคลังเก็บอาวุธเคมี
            นายจอห์น เคอร์รี ชี้ว่าจากหลักฐานเท่าที่มี ไม่จำต้องรอการพิสูจน์ใดๆ อีก หน่วยข่าวกรองสหรัฐฯ จะนำเสนอรายงานภายในสัปดาห์นี้
            นักวิเคราะห์บางคนเชื่อว่าสหรัฐฯ จะลงมือโจมตีทันทีที่เจ้าหน้าที่สหประชาชาติเดินทางออกจากซีเรีย
            ประธานาธิบดีบาชาร์ อัล อัสซาด กล่าวว่าข้อกล่าวหาที่นักการเมืองตะวันตกเอ่ยถึงล้วนเป็นเรื่องไร้สาระ สหรัฐฯ ใช้วิธีกล่าวหารัฐบาลซีเรียก่อนแล้วค่อยหาทางพิสูจน์ การใช้อาวุธเคมีเมื่อวันที่ 21 สิงหาคมอยู่ในแนวรบที่ทหารซีเรียอยู่ด้วย ดังนั้นไม่มีเหตุผลที่จะใช้อาวุธเคมีซึ่งอาจโดนทหารของตัวเอง “ข้อกล่าวหาเป็นเรื่องการเมืองโดยแท้ ทั้งหมดมาจากการที่กองกำลังฝ่ายรัฐบาลได้รับชัยชนะในการรบหลายครั้งที่ผ่าน” พร้อมกับเตือนว่า “จงฟังความเห็นประชาชน” ของท่านเอง


            นาย Alexander Lukashevich โฆษกกระทรวงการต่างประเทศรัสเซีย แถลงว่า นานาชาติจะต้อง “สุขุมรอบคอบ” ต่อสถานการณ์และระมัดระวังว่ากระทำถูกต้องตามกฎหมายระหว่างประเทศหรือไม่ “ความพยายามก้าวข้ามคณะมนตรีความมั่นคง จากข้อกล่าวหาเท็จที่ไร้หลักฐานเพื่อเข้าแทรกแซงทางการทหาร” อาจส่งผลเสียหายร้ายแรงต่อประเทศทั้งหลายในตะวันออกกลางและแอฟริกาเหนือ

            ผลกระทบต่อตลาดเงินตลาดทุน:
            ตลาดหุ้นเอเชีย ยุโรปร่วงทั้งตลาด จากความกังวลว่าสหรัฐฯ จะโจมตีซีเรีย หลังจากที่รัฐบาลโอบามาเห็นว่ารัฐบาลซีเรียต้องรับผิดชอบเรื่องการใช้การอาวุธเคมี
            ราคาน้ำมันดิบเบรนท์ขึ้นสูงสุดในรอบ 6 เดือนจากสถานการณ์ในซีเรีย และการส่งออกจากลิเบียลดลงเนื่องจากมีเหตุประท้วงภายในประเทศ (ราคาล่าสุด 112.8 ดอลลาร์ต่อบาร์เรล) ส่วนที่สหรัฐฯ ล่าสุดราคาน้ำมันตลาดซื้อขายล่วงหน้า NYMEX อยู่ที่ 108.4 ดอลลาร์ต่อบาร์เรล


วิเคราะห์: (อัพเดท 27 ส.ค. 20.00 น.)
            ประเด็นวิเคราะห์ที่สำคัญ
            1.รัฐบาลโอบามาปักใจเชื่อว่ารัฐบาลอัสซาดใช้อาวุธเคมี
            ในตอนนี้รัฐบาลโอบามาอิงหลักฐานที่ปรากฏจากเหตุการณ์เมื่อวันที่ 21 สิงหาคาเพียงจุดเดียว สรุปรวบรัดว่าระบอบอัสซาดคือผู้ใช้อาวุธเคมี ดังนั้นต้องได้รับการลงโทษเพื่อล่วงล้ำเส้นต้องห้าม (red line)
            2.ไม่รอผลการตรวจสอบจากสหประชาชาติ
            ดังที่เคยวิเคราะห์ไว้ว่า เนื่องจากภารกิจของเจ้าหน้าที่สหประชาชาติคือตรวจสอบว่ามีการใช้อาวุธเคมีจริงหรือไม่ แต่จะไม่สรุปว่าใครหรือฝ่ายใดเป็นผู้ใช้ ดังนั้น หากยึดแนวทางสหประชาชาติจะยังไม่ได้ข้อสรุปว่าใครเป็นผู้ใช้อาวุธเคมี แต่ ณ ขณะนี้ รัฐบาลโอบามาอาศัยหลักฐานการใช้เมื่อวันที่ 21 สรุปฟันธงด้วยตัวเองว่ารัฐบาลซีเรียเป็นผู้ใช้ โดยไม่รอข้อสรุปจากสหประชาชาติ
            แนวทางนี้เป็นแนวทางเดิมๆ ดังที่เคยวิเคราะห์ไว้ว่า สื่อต่างประเทศหลายสำนักมุ่งนำเสนอ ชี้ว่าฝ่ายรัฐบาลอัสซาดเป็นผู้ใช้อาวุธเคมีด้วยเหตุผลต่างๆ นานา การออกมาให้ความเห็นของรัฐบาลอังกฤษกับฝรั่งเศส และอีกหลายประเทศ เป็นแรงเสริมอีกแรงที่ช่วยกันประกาศว่าเป็นฝีมือของรัฐบาลอัสซาด ทั้งๆ ที่ยังไม่มีการพิสูจน์อย่างเป็นทางการจากองค์กรระหว่างประเทศที่น่าเชื่อถือ

            3.แนวทางล่าสุดคือโจมตีด้วยขีปนาวุธ ด้วยการทิ้งระเบิด
            แนวทางนี้เป็นแนวทางที่มีความเป็นไปได้สูง เป็นทางออกให้กับหลายๆ อย่าง
1)      รัฐบาลโอบามาไม่อยู่นิ่งเฉย ได้ลงมือทำอะไรบางอย่าง ดังที่เคยวิเคราะห์ว่า ที่ผ่านมาและเมื่อไม่นานนี้ ประธานาธิบดีโอบามา กล่าวอย่างชัดถ้อยชัดคำว่า รัฐบาลอเมริกันไม่ต้องการส่งทหารจำนวนมากเข้าแทรกแซง ที่อเมริกาเป็นห่วงคือการที่อาวุธเคมีจะตกอยู่ในมือของผู้ก่อการร้าย
2)      ลดแรงต้านจากภายในประเทศ ดังผลสำรวจของ Reuters/Ipsos ที่รายงานเมื่อสัปดาห์ก่อนพบว่า ชาวอเมริกันร้อยละ 60 ไม่เห็นด้วยหากสหรัฐฯ จะเข้าแทรกแซงด้วยกำลังทหาร มีเพียงร้อยละ 9 เท่านั้นที่เห็นสมควร
            ดังนั้น การโจมตีด้วยจรวดร่อน ด้วยการทิ้งระเบิดเป็นทางเลือก ทางออกที่ดีที่สุด

            4. คาดว่าน่าจะลงมือเมื่อไหร่
            เป็นไปได้ว่าอย่างเร็วคือสัปดาห์หน้า ด้วยเหตุผล
            1) รอรายงานของสำนักข่าวกรองสหรัฐฯ ที่จะชี้ว่าระบอบอัสซาดเป็นผู้ใช้อาวุธเคมี อธิบายเหตุผลจำเป็นที่อเมริกาจะต้องกระทำการอย่างใดอย่างหนึ่ง
            2) รอให้เจ้าหน้าที่สหประชาชาติ เจ้าหน้าที่สถานทูตต่างๆ ทั้งในประเทศและนอกประเทศซีเรียเตรียมพร้อม ถ้ารัฐบาลโอบามาตัดสินใจโจมตีจริง ต้องให้ทุกฝ่ายเตรียมพร้อมรับมือเหตุการณ์ที่อาจเกิดขึ้นตามมา นักวิเคราะห์บางคนเชื่อว่าเจ้าหน้าที่สหประชาชาติที่อยู่ในซีเรียอาจต้องออกจากประเทศก่อน (ทั้งๆ ที่ไม่มีความจำเป็น เพราะอยู่ในฐานะของสหประชาชาติ) มีโอกาสเป็นไปได้สูงกว่าจะเกิดการตอบโต้จากกลุ่มผู้ก่อการร้าย ฯลฯ
            คาดว่าก่อนการโจมตีจริง จะมีสัญญาณบางอย่างปรากฏก่อน
            อนึ่ง การวิเคราะห์นี้เป็นเพียงการคาดการณ์จากบริบทปัจจุบัน ซึ่งอาจผิดพลาด หรือหากบริบทเปลี่ยนรัฐบาลโอบามาอาจเปลี่ยนการตัดสินใจก็เป็นได้

            5.การโจมตีช่วยใคร อย่างไร
            ภายใต้กรอบแนวทางว่าสหรัฐฯ โจมตีด้วยขีปนาวุธ ด้วยเครื่องบินทิ้งระเบิด ทำลายฐานที่มั่นของรัฐบาลอัสซาด
            ยุทธการเช่นนี้ ไม่น่าจะเป็นเหตุให้ประธานาธิบดีบาชาร์ อัล อัสซาด ก้าวลงจากอำนาจ ในทางกลับกันการที่สหรัฐฯ เลือกโจมตีซีเรียเกิดจากการที่รัฐบาลอัสซาดไม่ยอมก้าวลงจากอำนาจ
            ผลที่น่าจะเกิดขึ้น กองทัพซีเรียจำนวนหนึ่งถูกทำลาย ได้รับความเสียหาย ทำให้ฝ่ายต่อต้านกลับมาได้เปรียบในระยะหนึ่ง แต่ในระยะยาวกองทัพซีเรียย่อมฟื้นตัว โดยเฉพาะหากได้รับการช่วยเหลือจากมิตรประเทศ

            6.จุดกระแสต่อต้านชาติตะวันตก
            ประเด็นนี้เป็นประเด็นที่ถกเถียงกันได้ เพราะที่ผ่านกองกำลังบางกลุ่มที่ถูกชาติตะวันตกตีตราว่าเป็นผู้ก่อการร้ายเป็นฝ่ายต่อต้าน กำลังต่อสู้กับรัฐบาลซีเรีย
            ดังนั้น การโจมตีจากสหรัฐฯ จะจุดกระแสการต่อต้านจากกลุ่มเหล่านี้หรือไม่ หรืออาจมีบางกลุ่มที่จะต่อต้าน
            แน่นอนว่าชาติตะวันตกตระหนักเรื่องนี้ และเตรียมพร้อมรับมือ เช่นเดียวกับกลุ่มผู้คิดก่อการ

            7.สถานการณ์ที่เกิดขึ้นทำให้นักลงทุนในตลาดเงินตลาดทุนเริ่มหวั่นไหว
            ดัชนีตลาดหุ้นเอเชีย ยุโรปร่วง เช่นเดียวกันตลาดซื้อขายล่วงหน้าล่าสุดของสหรัฐฯ ติดลบเช่นกัน ดัชนีชี้วัดที่มักเกี่ยวข้องอีกตัวคือราคาน้ำมันดิบที่ทั้งราคาน้ำมันดิบเบรนท์กับตลาด NYMEX ต่างปรับตัวสูงขึ้นกว่าหลายวันที่ผ่านมาอย่างชัดเจน
            การปรับตัวของดัชนีตลาดหุ้นและราคาน้ำมัน ณ ขณะนี้เป็นเพียงจุดเริ่มต้น ยังมีโอกาสปรับได้อีก หากสถานการณ์ตึงเครียดกว่านี้

            โดยรวมแล้ว ความเป็นไปของสถานการณ์ในขณะนี้คือ ทั่วโลกเฝ้าสังเกตว่าสัญญาณการโจมตีจากสหรัฐฯ โดยมองข้ามประเด็นอื่นๆ เช่น ความชอบธรรมของการโจมตี ข้อโต้แย้งจากทางการซีเรีย ผลระยะยาวที่จะตามมา
            ต้องติดตามสถานการณ์โดยใกล้ชิด
27 สิงหาคม 2013
ชาญชัย คุ้มปัญญา
----------------------
บทวิเคราะห์ที่เกี่ยวข้อง:
(อัพเดท 23 ส.ค. 20.50 น.) ข่าวการใช้อาวุธเคมีล่าสุดในซีเรีย มีผู้เสียชีวิตหลายร้อยคน ทำให้หลายประเทศเรียกร้องให้เจ้าหน้าที่สหประชาชาติเข้าตรวจสอบ ในขณะที่ประธานาธิบดีโอบามากล่าวอย่างชัดเจนว่าสหรัฐฯ จะไม่แทรกแซงซีเรียด้วยกำลังทหาร
(อัพเดท 26 ส.ค. 6.30 น.) สถานการณ์ซีเรียร้อนแรงต่อเนื่อง รัฐบาลอเมริกา อังกฤษและฝรั่งเศสปักใจเชื่อว่ารัฐบาลซีเรียคือผู้ใช้อาวุธเคมี สามมหาอำนาจกำลังหาร่วมให้นานาชาติร่วมมือกันแก้ปัญหาที่เกิดขึ้น เรือรบสหรัฐฯ ได้รับคำสั่งให้เตรียมพร้อมรับมือทุกสถานการณ์ ล่าสุดเจ้าหน้าที่สหประชาชาติจะเข้าตรวจสอบอาวุธเคมีในวันจันทร์นี้ ภายหลังที่รัฐบาลซีเรียยอมเข้าตรวจสอบจุดต้องสงสัย ในขณะที่บางคนเชื่อว่าสถานการณ์มาถึงจุดที่สายเกินแก้แล้ว
ราวหนึ่งปีหลังจากที่กล่าวหากันไปมาในที่สุดสหประชาชาติส่งเจ้าหน้าที่เข้าไปตรวจสอบเรื่องการใช้อาวุธเคมีในซีเรีย แต่ต้องเข้าใจว่าเป้าหมายของการตรวจสอบคือเพื่อพิสูจน์ว่ามีการใช้หรือไม่เท่านั้น ไม่ครอบคลุมถึงเรื่องใครหรือฝ่ายใดเป็นผู้ใช้ ที่ผ่านมาอังกฤษกับฝรั่งเศสแสดงท่าทีขึงขังเรียกร้องการแทรกแซงทางการทหาร แต่นั่นหมายถึงต้องมีสหรัฐฯ เป็นหัวเรือใหญ่ที่ลังเลใจเรื่อยมา

บรรณานุกรม:
1. After Syria chemical allegations, Obama considering limited military strike, The Washington Post, 27 August 2013, http://www.washingtonpost.com/world/national-security/kerry-obama-determined-to-hold-syria-accountable-for-using-chemical-weapons/2013/08/26/599450c2-0e70-11e3-8cdd-bcdc09410972_story.html
2. European Stocks Decline Amid Rising Syria Tension, Bloomberg, 27 August 2013, http://www.bloomberg.com/news/2013-08-27/european-stock-index-futures-drop-as-syria-tension-mounts.html
3. “Brent Rises to Five-Month High on Syria Clash, Libya Loss”, Bloomberg, 27 August 2013, http://www.bloomberg.com/news/2013-08-27/wti-gains-as-syria-unrest-fans-concern-of-middle-east-disruption.html
4. Syria crisis: Russia and China step up warning over strike, BBC, 27 August 2013, http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-23845800
5. Assad: Western Claims about Chemicals Basically Illogical, FNA, 27 August 2013, http://english.farsnews.com/newstext.aspx?nn=13920604000865
----------