เกาะติดประเด็นร้อน “ความขัดแย้งในประเทศซีเรีย” (6)

สรุปสถานการณ์: (อัพเดท 23 ส.ค. 20.50 น.) หนึ่งเดือนก่อนพลเอก Martin Dempsey ผู้บัญชาการทหารสูงสุดสหรัฐฯ เสนอทางเลือกแผนการทางทหารต่อรัฐบาลสภาในแนวทางต่างๆ และชี้ว่าจากประสบการณ์รอบ 10 ปีที่ผ่านมากำลังทหารเพียงอย่างเดียวไม่อาจช่วยจัดตั้งรัฐบาลใหม่ที่มีเสถียรภาพ และสหรัฐฯ ต้องพร้อมรับผลที่จะตามมาหากเข้าแทรกแซง เช่น อาจเป็นการกระตุ้นเร้าพวกสุดโต่ง ทำให้อาวุธเคมีแพร่กระจายออกไป มีโอกาสที่สถานการณ์จะดึงให้ประเทศต้องเข้าพัวพันมากขึ้น และควรดำเนินการร่วมกับมิตรประเทศ
            ที่ผ่านมารัฐบาลโอบามามีจุดยืนชัดเจนว่าต้องการให้ประธานาธิบดีประธานาธิบดีบาชาร์ อัล อัสซาด แต่ตลอดสองปีครึ่งกลับแสดงอาการลังเลใจอยู่ตลอดเวลา ไม่ได้สนับสนุนทางการทหารอย่างชัดเจน แม้มีข่าวว่ากองทัพของรัฐบาลอัสซาดใช้อาวุธเคมี
            เช่นเดียวกับอังกฤษกับฝรั่งเศสแสดง ที่แสดงท่าทีต้องการช่วยเหลือฝ่ายต่อต้าน ท่าทีเรียกร้องให้สหรัฐฯ เข้าแทรกแซงด้วยกำลังทหาร แต่ทั้งหมดยังเป็นเพียงความคิดเท่านั้น
คืบหน้าล่าสุด: (อัพเดท 23 ส.ค. 20.50 น.)
            ประธานาธิบดีบารัก โอบามากล่าวว่ารัฐบาลอเมริกันให้ความสำคัญอย่างมากกับเหตุข่าวการใช้อาวุธเคมีครั้งล่าสุดใกล้กรุงดามัสกัส ประเทศซีเรีย สหรัฐฯ อยู่ระหว่างการตรวจสอบยืนยันว่าเหตุการณ์เป็นอย่างไร “ผลประโยชน์หลัก” ของสหรัฐฯ ต่อเรื่องความขัดแย้งในซีเรีย “คือทำให้มั่นใจว่าอาวุธอำนาจทำลายร้ายแรง (weapons of mass destruction) จะไม่แพร่กระจายออกไป และปกป้องพันธมิตร ฐานทัพของเราในภูมิภาค” และ “ความเชื่อที่ว่าสหรัฐฯสามารถช่วยแก้ปัญหาอันซับซ้อนในซีเรียนั้นเป็นความเชื่อเกินจริง”

            นาย William Hague รัฐมนตรีกระทรวงการต่างประเทศอังกฤษ เชื่อว่าเป็นฝีมือของฝ่ายรัฐบาลอัสซาด ส่วนนาย Laurent Fabius รัฐมนตรีกระทรวงการต่างประเทศฝรั่งเศสเตือนว่าฝรั่งเศสอาจตอบโต้ “ด้วยกำลัง” อาจได้รับการยืนยันว่ารัฐบาลซีเรียใช้อาวุธเคมีจริง
            หลายประเทศเรียกร้องให้เจ้าหน้าที่สหประชาชาติเข้าตรวจสอบทันที แม้กระทั่งกระทรวงการต่างประเทศรัสเซียยัง “เรียกร้องให้ให้รัฐบาลซีเรียให้ความร่วมมือกับเจ้าหน้าที่สหประชาชาติ” แต่ยังไม่มีการตอบรับจากรัฐบาลซีเรีย

วิเคราะห์: (อัพเดท 23 ส.ค. 20.50 น.)
            ข่าวการใช้อาวุธเคมีเกิดขึ้นราวหนึ่งปีแล้ว มีการใช้หลายครั้ง หลายจุด ที่ผ่านมาต่างฝ่ายต่างอ้างว่าอีกฝ่ายเป็นผู้ใช้
            ความสนใจล่าสุดเกิดขึ้นเมื่อเจ้าหน้าที่สหประชาชาติเข้าไปตรวจสอบการใช้อาวุธเคมีในซีเรียอย่างเป็นทางการ เพื่อหาข้อสรุปว่ามีการใช้จริงหรือไม่ ประจวบเหมาะกับข่าวการใช้อาวุธเคมีใกล้กรุงดามัสกัส ทำให้มีผลเสียชีวิตหลายร้อยราย (หรือกว่าพันราย) จำนวนไม่น้อยเป็นเด็กและผู้หญิง เป็นการเสียชีวิตจำนวนมากที่สุดนับจากรายงานการใช้อาวุธเคมีทั้งหมดสิบกว่าครั้ง

            ข้อมูลที่ปรากฏจากสื่อหลายสำนัก วิเคราะห์ได้ว่า
            ประการแรก มุ่งชี้ว่าฝ่ายรัฐบาลอัสซาดเป็นผู้ใช้ เนื่องจากกองทหารฝ่ายรัฐบาลเปิดฉากโจมตีพื้นที่ดังกล่าว ผู้อยู่ในเหตุการณ์บางคนเล่าว่าได้ยินเสียงปืนใหญ่ บางคนเล่าว่าได้ยินเสียงเครื่องบิน การเปิดฉากโจมตีและอาวุธที่ใช้มุ่งชี้ให้เห็นว่าน่าจะเป็นฝีมือฝ่ายรัฐบาล
            การออกมาให้ความเห็นของรัฐบาลอังกฤษกับฝรั่งเศส เป็นแรงเสริมอีกแรงที่ช่วยกันประกาศว่าเป็นฝีมือของรัฐบาลอัสซาด ทั้งๆ ที่ยังไม่มีการพิสูจน์

            ประการที่สอง ฝ่ายต่อต้านแสดงหลักฐานผู้เสียชีวิตจำนวนมาก ทั้งภาพถ่ายวีดีโอหลายชุด สภาพศพของผู้เสียชีวิต ข้อมูลเรื่องนี้แสดงให้เห็นว่าฝ่ายต่อต้านอยู่ในพื้นที่ดังกล่าว และเข้าถึงพื้นที่ก่อนจึงสามารถเก็บภาพดังกล่าวได้เป็นจำนวนมาก เก็บได้อย่างสมบูรณ์ครบถ้วน
            ประการที่สาม จากข้อมูลที่ปรากฏทั้งหมด ผู้เสียชีวิตจำนวนมากไม่ปรากฏบาดแผลตามร่างกาย แพทย์ที่ทำตรวจรายงานว่าหลายคนอยู่ในสภาพน้ำลายฟูมปาก มือเท้าเย็น น่าจะเสียชีวิตเพราะอาวุธเคมี อย่างก็ตามข้อสรุปเรื่องนี้ต้องรอการพิสูจน์ก่อน

            ประการที่สี่ ต้องทำความเข้าใจก่อนว่า การที่ทีมเจ้าหน้าที่จากสหประชาชาติสามารถเข้าไปตรวจ เป็นผลจากการตกลงของคณะมนตรีความมั่นคงสหประชาชาติ และได้รับการยินยอมจากซีเรีย เป็นเรื่องของอธิปไตย เจ้าหน้าที่สหประชาชาติไม่สามารถตรวจหรือเดินทางไปมาตามอำเภอใจ
            ประการที่ห้า ตามแผนเดิมที่ประกาศไว้คือจะเข้าตรวจในพื้นที่ 3 จุด คาดว่าพื้นที่ดังกล่าวคือจุดที่เคยมีการกล่าวหาว่าใช้อาวุธเคมี เป้าหมายของการตรวจรอบนี้คือเพื่อหาข้อสรุปตามข้อกล่าวหา ไม่มีเป้าหมายหาข้อสรุปว่าใครหรือฝ่ายใดเป็นผู้ใช้อาวุธ นี่คือข้อตกลงที่ประเทศที่เกี่ยวข้องได้ตกลงกันไว้
            แต่จากเหตุการณ์ล่าสุด กลายเป็นว่านานาชาติกดดันให้รัฐบาลซีเรียยอมให้เจ้าหน้าที่สหประชาชาติเข้าไปตรวจสอบพื้นที่ดังกล่าว ซึ่งไม่อยู่ภายใต้ข้อตกลงแต่แรก ขณะนี้เหลือแต่ว่ารัฐบาลซีเรียจะตอบรับหรือไม่

            ประการที่หก ที่ผ่านมาอังกฤษกับฝรั่งเศสพยายามเรียกร้องให้รัฐบาลโอบามาเข้าแทรกแซงด้วยกำลังทหารเพื่อโค่นล้มระบอบอัสซาด วันนี้ประธานาธิบดีโอบามาได้กล่าวผ่านสื่ออย่างชัดถ้อยชัดคำว่า รัฐบาลอเมริกันไม่ต้องการเช่นนั้น ที่อเมริกาเป็นห่วงคือการที่อาวุธเคมีจะตกอยู่ในมือของผู้ก่อการร้าย

            ข่าวการเสียชีวิตหลายร้อยคนจากการใช้อาวุธเคมีทำให้นานาชาติกลับมาให้ความสนใจสถานการณ์ความขัดแย้งในซีเรียอีกครั้ง แต่ต้องไม่ลืมว่าตลอดสองปีครึ่งที่ผ่านมา ประชาชนซีเรียกว่า 1 แสนคนต้องการจบชีวิตจากเหตุความขัดแย้งดังกล่าว
            ที่ผ่านมามีความพยายามที่จะเจรจา และ/หรือได้เจรจาทางลับหลายรอบ แต่ไม่ประสบผลสำเร็จ ส่วนความพยายามจัดการเจรจารอบล่าสุดหรือที่เรียกว่าประชุมเจรจาสันติภาพเจนีวา 2 ก็เลื่อนแล้วเลื่อนอีก (ล่าสุดมีข่าวว่าจะเลื่อนไปถึงเดือนกันยายน)
            การแก้ไขความขัดแย้งในซีเรียจึงดูมืดมน ไม่ว่าจะด้วยการแทรกแซงด้วยกำลังทหารหรือด้วยการเจรจา
23 สิงหาคม 2013
ชาญชัย คุ้มปัญญา
----------------------
บทวิเคราะห์ที่เกี่ยวข้อง:
ข่าวการใช้อาวุธเคมีซารินในซีเรียกลายเป็นเรื่องจริง แต่ยังสับสนว่าฝ่ายใดเป็นผู้ใช้ ที่ผ่านมาซารินทำให้ผู้คนเสียชีวิตบาดเจ็บไม่มาก แต่กลับมีผลทางการเมืองระหว่างประเทศอย่างมากทั้งต่อซีเรียและชาติมหาอำนาจอย่างอเมริกา
สมาชิกสหภาพยุโรปมีทั้งประเทศที่เห็นด้วยกับไม่เห็นด้วยกับการเสริมเขี้ยวเล็บแก่ฝ่ายต่อต้าน และมติยกเลิกคว่ำบาตรขายอาวุธแก่ฝ่ายต่อต้านไม่น่าจะมีผลใดๆ ทั้งด้านการรบกับการเมืองของซีเรีย เพราะมีปัจจัยอื่นเข้ามาเกี่ยวข้องและอาจไม่ตรงความต้องการของฝ่ายต่อต้าน
(อัพเดท 14 มิ.ย. 13.30 น.) สถานการณ์ความขัดแย้งในซีเรียเริ่มเข้าสู่จุดเปลี่ยนสำคัญแล้ว เนื่องจากประธานาธิบดีบารัก โอบามาอนุมัติสนับสนุนอาวุธแก่ฝ่ายต่อต้าน หลังจากมีข้อสรุปแล้วว่ารัฐบาลอัสซาดได้ใช้อาวุธเคมีโจมตีฝ่ายต่อต้าน
(อัพเดท 24 ก.ค. 8.30 น.) กระทรวงกลาโหมสหรัฐฯ เปิดเผยแผนช่วยเหลือฝ่ายต่อต้านอย่างชัดเจนเป็นครั้งแรก เพื่อให้ฝ่ายบริหาร สมาชิกสภาครองเกรสใช้ประกอบการตัดสินใจ แต่ดูเหมือนว่าไม่ช่วยแก้ปัญหาความขัดแย้งในซีเรียแต่อย่างไร

บรรณานุกรม:
1. UN demands full access to check for Syria chemical weapons, The Australian/AFP, 20 August 2013, http://www.theaustralian.com.au/in-depth/middle-east-in-turmoil/un-demands-full-access-to-check-for-syria-chemical-weapons/story-fn7ycml4-1226700419842
2. Syria opposition group claims 1,300 killed in chemical attack in Damascus suburbs, CBS, 21 August 2013, http://www.cbsnews.com/8301-202_162-57599467/syria-opposition-group-claims-1300-killed-in-chemical-attack-in-damascus-suburbs/
3. Obama: Syria chemicals grave concern, BBC, 23 August 2013, http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-23809409
----------------------