ผลการเลือกตั้งเมื่อวันที่ 25 มกราคมเป็นไปตามคาด พรรคซีริซา (Syriza) ชนะอย่างถล่มทลายกวาดที่นั่งในสภาเกือบครึ่ง และดึงพรรค Independent Greeks ซึ่งเป็นพรรคขนาดเล็กร่วมจัดตั้งรัฐบาล นายอเล็กซิส ซีปราส (Alexis Tsipras) หัวหน้าพรรคซีริซาขึ้นดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี
ประการที่ 3 ระงับนโยบายรัดเข็มขัด พร้อมกับขึ้นเงินเดือน
นายกฯ ซีปราสกล่าวว่าชาวกรีก
“ได้แสดงอาณัติที่ชัดเจนและทรงพลัง” นับจากนี้กรีซจะแก้วิกฤตเศรษฐกิจด้วยโยบายใหม่
ท่าทีและข้อเสนอของพรรคซีริซา :
ในช่วงหาเสียง พรรคซีริซาปรับท่าทีคลายความตึงเครียดกับอียู
ประกาศนโยบายแก้ปัญหาเศรษฐกิจโดยเฉพาะมาตรการรัดเข็มขัด ดังนี้
ประการแรก
ต้องการเป็นสมาชิกยูโรโซนต่อไป
ในช่วงหาเสียงซีปราสประกาศว่ายังต้องการเป็นสมาชิกอียูต่อไป
แต่ขอระงับมาตรการรัดเข็มขัด เจรจาผ่อนผันหนี้สิน
การประกาศว่าต้องการเป็นสมาชิกยูโรโซนต่อไปน่าจะเป็นเพราะการเป็นสมาชิกหมายถึงได้รับความช่วยเหลือ
ได้เงินจากต่างชาติซึ่งจำเป็นต่อระบบเศรษฐกิจ ที่ผ่านมาอียูได้สร้างระบบป้องกันความผันผวนทางการเงินหากกรีซถอนตัวออกไป
การใช้วิธีขู่จะถอนตัวจึงไม่น่าจะได้ผล และต้องชั่งใจว่าหากอียูยอมให้กรีซถอนตัวเท่ากับทำลายอนาคตของพรรค
จะเกิดการเลือกตั้งใหม่อีกรอบ คราวนี้พรรคสายเสรีประชาธิปไตยจะชนะการเลือกตั้ง
กรีซเข้ารับความช่วยเหลือจากทรอยกาตามเดิม
เมื่อเป็นเช่นนี้
ทางเลือกที่ดีที่สุดคือชนะการเลือกตั้ง เป็นรัฐบาล และขอเจรจาเพื่อปรับลด ยืดเวลาชำระหนี้ออกไประยะหนึ่ง
ผ่อนคลายมาตรการรัดเข็มขัดบางส่วน เป็นหนทางที่พรรคจะได้รับการสนับสนุนจากประชาชน
สามารถบริหารประเทศ
ประการที่
2 ขอลดหย่อนผ่อนผันอีก
ช่วงเดือนธันวาคม
2014 ขณะที่รัฐบาลซามารัสกำลังเตรียมตัวเพื่อรับเงินช่วยเหลืองวดใหม่ พรรค พรรคซีริซาใช้กลยุทธ์เรียกร้องขอลดหย่อนผ่อนผัน
เป็นการทำลายคะแนนนิยมรัฐบาล และหาเสียงให้กับตนเอง ซีปราสเห็นว่าไม่จำต้องชำระหนี้ทั้งหมด
เรื่องหนี้สินเป็นนโยบายอีกข้อที่แตกต่างจากปี 2012 คือจะไม่ขอล้างหนี้ทั้งหมด ข้อมูลบางแหล่งชี้ว่าจะขอปรับลดหนี้ลงกึ่งหนึ่ง
เหมือนกับที่เยอรมนีเคยได้รับเมื่อปี 1953
ซีปราสกล่าวว่าจะเรียกร้อง
“ขอปรับโครงสร้างหนี้เพื่อนำมาใช้ในกิจการทางสังคม ...
รวมถึงลบล้างหนี้ส่วนใหญ่ด้วย”
ประการที่ 3 ระงับนโยบายรัดเข็มขัด พร้อมกับขึ้นเงินเดือน
กรีซเริ่มใช้นโยบายรัดเข็มขัดตั้งแต่ปี
2010 และยกระดับมาตรการหลายรอบ รวมถึงการขึ้นภาษี ลดเงินเดือน บำเหน็จบำนาญ ชาวบ้านเดือดร้อนถ้วนหน้า
ในช่วงหาเสียงซีปราสชี้ว่าถึงเวลาแล้วที่ชาวกรีกจะ
“ยุติระบอบที่ผลักประเทศกรีซสู่ความยากจน การว่างงาน ความโศกเศร้าและสิ้นหวัง”
ให้สัญญาว่าจะเพิ่มค่าแรงขั้นต่ำ ขึ้นเงินเดือน บำเหน็จบำนาญ จ้างงานเพิ่มหลายพันตำแหน่ง
ระงับการแปรรูปรัฐวิสาหกิจ ถ้าได้เป็นรัฐบาลจะยกเลิกมาตรการรัดเข็มขัดที่ทรอยกายัดเยียดให้
แนวทางที่ใช้
คือ ลดหนี้และ/หรือระงับการชำระชั่วคราวเพื่อไม่เป็นภาระทางการคลัง
ซึ่งเท่ากับสามารถคลายมาตรการรัดเข็มขัดไปในตัว และนำเงินกู้ เงินที่ต้องชำระหนี้ไปเพิ่มเงินเดือน
เพิ่มการจ้างงาน สวัสดิการต่างๆ นอกจากนี้ พรรคจะเน้นเก็บภาษีจากคนรวย
บางคนวิจารณ์ว่าพรรคซีริซาเป็นพวกสุดโต่ง
เป็นพวกสังคมนิยม ต่อต้านทุนนิยมโลกาภิวัตน์ ข้อเท็จจริงคือไม่ว่าพรรคจะหาเสียงอย่างไร
หากผลสุดท้ายคือรับความช่วยเหลือจากทรอยกา เพียงแต่ปรับเปลี่ยนเงื่อนไขบางอย่าง พยายามติดต่อค้าขายกับนานาชาติ
ข้อสรุปคือ แนวนโยบายของพรรคซีริซาไม่แตกต่างจากพรรคกระแสหลัก
เพราะกรีซยังอยู่ในระบบเศรษฐกิจทุนนิยมเสรีของโลกอยู่ดี
สิ่งที่พรรคซีริซาทำคืออาศัยกระแสต่อต้านนโยบายมาตรการรัดเข็มขัดเป็นประเด็นหาเสียง
ด้วยการชูนโยบาย “ระงับมาตรการรัดเข็มขัด” เป็นเครื่องจูงใจให้ประชาชนหันมาเลือกตน
เสนอนโยบายตอบสนองความต้องการเฉพาะหน้าของประชาชนอย่างตรงไปตรงมา
ทางเลือกที่เป็นไปได้ :
เรื่องที่นักวิเคราะห์สนใจมากที่สุดคือรัฐบาลซีปราสจะบรรลุข้อตกลงใหม่กับทรอยกาได้หรือไม่
มีทางเลือก 2-3 ทาง ดังนี้
ทางเลือกแรก ทรอยกายอมให้กรีซถอนตัว
จุดยืนของพรรคซีริซาคือขอปรับลดหนี้ แต่คนของทรอยกาหลายคนแสดงท่าทีแข็งกร้าว
เช่น Benoit Coeure สมาชิกคณะกรรมการบริหาร ECB ชี้ว่ารัฐบาลกรีกไม่สามารถตัดลดหนี้สินส่วนที่ ECB
เป็นเจ้าหนี้ เนื่องจาก “ผิดกฎหมายและผิดข้อสัญญา”
ที่สำคัญกว่านั้นคือหากกรีซได้สิทธิพิเศษนี้
ลูกหนี้รายอื่นๆ จะเรียกร้องสิทธิเช่นกัน การยืนกรานต่อกรีซเท่ากับยืนกรานต่อลูกหนี้รายอื่นๆ
ไปในตัว
เหตุผลสำคัญอีกประการคือ ยูโรโซนในวันนี้มีความเข้มแข็งและเตรียมมาตรการรับมือไว้ดีกว่าเมื่ออดีต
จึงเชื่อว่าหากกรีซถอนตัวจะไม่กระทบต่อเสถียรภาพของค่าเงินยูโรมากนัก Fredrik
Erixon ผู้อำนวยการ European Centre for International
Political Economy กล่าวว่า
“เจ้าหน้าที่ยุโรปหลายคนเชื่อว่าหากกรีซถอนตัว จะไม่ส่งผลให้ประเทศอื่นๆ ถอนตัวตาม
เช่น สเปนหรือไอร์แลนด์” สถานการณ์ในปัจจุบันต่างจากเมื่อปี 2010-11
หากต่างฝ่ายยึดมั่นจุดยืน
กรีซจะถอนตัวออกจากยูโรโซน เมื่อถึงเวลานั้นยูโรโซนจะรับมือได้ดีเพียงใดต้องติดตาม
ทางเลือกที่ 2 ทรอยกายินยอมผ่อนหนี้ให้บางส่วน
ลดมาตรการรัดเข็มขัด
ก่อนหน้านี้ทรอยกายได้ยืดหนี้กรีซออกไประยะหนึ่ง และปรับลดอัตราดอกเบี้ยบางส่วน
ทรอยกาคิดดอกเบี้ยเพียงร้อยละ 2.4
ในขณะที่รัฐบาลเยอรมันต้องชำระดอกเบี้ยในอัตราเฉลี่ยร้อยละ 2.7
การลดหย่อนผ่อนหนี้เพิ่มเติมจึงเป็นไปได้และเป็นผลดีกับทุกฝ่าย
นั่นคือ กรีซยังเป็นสมาชิกยูโรโซนต่อไป ยังอยู่ในโครงการรับความช่วยเหลือจากทรอยกา
พร้อมกับลดมาตรการรัดเข็มขัดเพื่อให้ชาวกรีก “รู้สึก” ผ่อนคลายลง
สำหรับประเทศอย่างเยอรมนี
ฝรั่งเศส หวังจะให้กรีซเป็นสมาชิกยูโรโซนต่อไป เพราะประเทศเหล่านี้ได้ประโยชน์จากการมียูโรโซน
การคงเป็นสมาชิกยังช่วยลดแรงกระเพื่อมเรื่องที่อียูอาจแตกออกซึ่งเป็นฉากทัศน์ที่เลวร้ายสุด
และไม่มีใครอยากให้เกิด เพราะจะส่งผลเสียรุนแรงต่อทุกประเทศ
กรีซจะไม่ถึงขั้นถังแตก
ระบบเศรษฐกิจล่มสลาย บรรดานักธุรกิจ ผู้คุมอำนาจ ยังคงรักษาธุรกิจ
ฐานอำนาจของตนไว้ได้ “ทุกอย่างเดินหน้าต่อไปอย่างที่เคย”
เพียงแต่ได้ผู้นำรัฐบาลหน้าใหม่เท่านั้น
ถ้ามองโลกในแง่ดี
รัฐบาลซีปราสซึ่งเป็นรัฐบาลจากพรรคที่ไม่เคยเป็นรัฐบาลมาก่อนจะสามารถปฏิรูปประเทศ
แก้ไขรากปัญหาที่หมักหมมมานานหลายทศวรรษ
ถ้ามองในแง่ร้าย
การปฏิรูปจะไม่ได้ผลจริงจัง ประเทศยังคงเหมือนเดิม แม้ว่าจะมีพรรคที่ขึ้นชื่อว่าซ้ายสุดโต่งนามว่าซีริซา
ทางเลือกที่
3 กรีซอยู่กับยูโรโซนอีกระยะหนึ่ง
นักวิเคราะห์บางคนเชื่อว่ารัฐบาลซีปราสจะต้องขอรับเงินกู้งวดใหม่ก่อน
ซึ่งจำเป็นอย่างยิ่งต่อระบบเศรษฐกิจในขณะนี้ ในเวลาอันใกล้นี้
กรีซจะยังอยู่กับยูโรโซนไปก่อน
แต่หลังจากนั้น เมื่อรัฐบาลเข้าบริหารประเทศได้ระยะหนึ่ง ล่วงรู้ความเป็นไปของฐานะการเงินการคลัง
ตื้นลึกหนาบางของเศรษฐกิจ รัฐบาลซีปราสจะพร้อมดำเนินแผนขั้นต่อไป หนึ่งในทางเลือกที่เป็นไปได้คือถอนตัวออกจากยูโรโซน
อย่างไรก็ตามทางเลือกนี้จะเป็นทางเลือกสุดท้าย ทั้ง 2
ฝ่ายจะพยายามไม่ให้มาถึงจุดนี้
ในช่วงหาเสียง
อดีตนายกฯ ซามารัส หัวหน้าพรรค New Democracy
เตือนว่าการเลือกตั้งจะเป็นการตัดสินใจว่าประเทศจะยังเป็นสมาชิกอียูต่อไปหรือไม่
ชี้ว่าหากพรรคฝ่ายซ้ายซีริซาชนะการเลือกตั้ง
อาจเป็นเหตุให้ประเทศต้องพ้นจากการเป็นสมาชิกอียูในที่สุด อดีตนายกฯ ซามารัสอาจพูดเพื่อขู่ไม่ให้คนเลือกพรรคซีริซา
แต่ก็อาจพยากรณ์อนาคตได้ถูกต้อง
อนาคตที่ไม่แน่นอน :
รัฐบาลซีปราสกำลังเจรจากับทรอยกา
กรีซจำต้องได้คำตอบในไม่ช้า เพราะการบริหารประเทศจำต้องใช้เงิน
ต้องการเงินกู้งวดใหม่จากทรอยกา
ยิ่งเวลาผ่านไปมากเพียงใดความตึงเครียดจะยิ่งมากขึ้น ข้อนี้ไม่เป็นผลดีต่อยูโรโซนด้วย
เพราะหากการเจรจายืดเยื้อไม่สำเร็จโดยเร็ว
รัฐบาลกรีกอาจต้องถอนตัวออกจากยูโรโซนโดยปริยาย
ล่าสุด Yanis
Varoufakis รัฐมนตรีกระทรวงการคลังกรีกกล่าวว่า กรีซ
“ไม่ต้องการเงิน 7,000 ล้านยูโร [เงินกู้ช่วยเหลืองวดใหม่]
… เราต้องการนั่งลงและทบทวนโครงการทั้งหมด”
ด้าน Sigmar
Gabriel รองนายกฯ และรัฐมนตรีกระทรวงเศรษฐกิจ (economy
minister) กล่าวว่า กรีซต้อง “รักษาข้อผูกพันต่างๆ”
ทั้งเรื่องงบประมาณและการปฏิรูปเศรษฐกิจที่ได้ตกลงไว้เพื่อแลกกับความช่วยเหลือ
ในหลายฉากทัศน์ที่นำเสนอ
ในระยะสั้นกรีซอาจบรรลุข้อตกลงกับทรอยกาได้รับเงินช่วยเหลืออีกงวด
หรืออาจสามารถตกลงประนีประนอมกันได้ แต่ต้องไม่ลืมว่ารากปัญหาเดิมยังคงอยู่
ทั้งเรื่องการคอร์รัปชัน การใช้จ่ายเงินเกินตัว หากรัฐบาลซีปราสไม่สามารถแก้รากปัญหา
ในอนาคตหนี้สินภาครัฐจะพอกพูนอีกครั้ง ปัญหาเดิมๆ จะวนกลับมา
1 กุมภาพันธ์ 2015
ชาญชัย คุ้มปัญญา
(ตีพิมพ์ใน คอลัมน์ “สถานการณ์โลก” ไทยโพสต์ ปีที่ 19 ฉบับที่ 6661 วันอาทิตย์ที่ 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2558)
-----------------------
บทความที่เกี่ยวข้อง :
ในช่วงปี 2000-07 รัฐบาลใช้เงินกู้จำนวนมหาศาล
เศรษฐกิจเติบโตชั่วคราว จีดีพีเฉลี่ยสูงถึงร้อยละ 4.5 อัตราว่างงานลดลงเหลือร้อยละ
7 ในปี 2008 แต่พบว่าการเก็บภาษีไม่ได้เพิ่มขึ้นตามสัดส่วน ฐานะเศรษฐกิจของกลุ่มคนยากจนไม่ดีกว่าเดิมมากนัก
หนี้สินภาครัฐเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว การทุจริตคอร์รัปชันเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว
จากการศึกษาพบว่าเป็นต้นเหตุสำคัญพาประเทศสู่วิกฤต
บรรณานุกรม :
1. Blenkinsop, Philip. (2015, January 10). Greek
debt held by ECB cannot be restructured: ECB's Coeure. Reuters.
Retrieved from http://www.reuters.com/article/2015/01/10/us-greece-election-polls-idUSKBN0KJ0OP20150110
2. Blome, Nikolaus., Christides, Giorgos., Reiermann,
Christian., & Schmitz, Gregor Peter. (2015, January 5). Grexit
Grumblings: Germany Open to Possible Greek Euro Zone Exit. Spiegel
Online. Retrieved from
http://www.spiegel.de/international/europe/merkel-and-germany-open-to-possible-greek-euro-zone-exit-a-1011277.html
3. Greece election: Anti-austerity Syriza wins election.
(2015, January 25). BBC. Retrieved from http://www.bbc.com/news/world-europe-30975437
4. Greek Crisis 2.0? Not quite yet. (2014, December 13). The
Grand Island Independent/AP. Retrieved from
http://www.theindependent.com/news/world/greek-crisis-not-quite-yet/article_fe68a983-44c3-5fa6-9236-03fbea08654a.html
5. Greek elections: Will anti-austerity party Syriza win?
(2015, January 22). BBC. Retrieved from
http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-30906153
6. Greece warned against reversing bailout deals. (2015,
January 30). Kathimerini/AFP. Retrieved from
http://www.ekathimerini.com/4dcgi/_w_articles_wsite1_1_30/01/2015_546704
7. Mangasarian, Leon. (2015, January 5). Samaras Warns of
Euro Exit Risk as Greek Campaign Starts. Bloomberg. Retrieved from http://www.bloomberg.com/news/2015-01-03/germany-sees-greek-euro-exit-as-manageable-outcome-spiegel-says.html
8. Odendahl, Christian., & Tilford, Simon. (2015,
January 16). Greece will remain in the euro for now. Centre
for European Reform. Retrieved from http://www.cer.org.uk/insights/greece-will-remain-euro-now
9. Prospect of Greek electoral stalemate scares business
world. (2015, January 16). Asia One/AFP. Retrieved
from http://news.asiaone.com/news/world/prospect-greek-electoral-stalemate-scares-business-world
10. The new spectre haunting Europe: Greece's Syriza. (2014,
December 31). France 24. Retrieved from http://www.france24.com/en/20141230-greece-Syriza-europe-austerity-spectre-tsipras-troika/
11. Tsipras tries to strike balanced tone in first cabinet
address. (2015, January 28). Kathimerini. Retrieved from
http://www.ekathimerini.com/4dcgi/_w_articles_wsite1_1_28/01/2015_546615
-----------------------------