หากไม่แก้ความเหลื่อมล้ำจะนำสู่หายนะทางเศรษฐกิจสังคม ร้ายแรงที่สุดคือล้มล้างการทางเมือง ทางออกที่ควรจะเป็นคือเก็บภาษีพวกเศรษฐีพันล้าน ไม่ขึ้นภาษีมูลค่าเพิ่ม ฯลฯ
.jpg)
องค์การอ็อกแฟม
(Oxfam International) เป็นองค์กรภาคประชาสังคมทำงานด้านเศรษฐกิจ
เน้นการกระจายรายได้ มกราคม 2023 นำเสนอรายงานความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจและทางแก้
ฉบับนี้ตั้งชื่อว่า ‘Survival of the Richest’ หรือ ‘ทางรอดของอภิมหาเศรษฐี’ มีสาระสำคัญดังนี้
ต้องเก็บภาษีพวกที่เหลือกินเหลือใช้ :
ในขณะที่เราพูดว่าโลกกำลังเผชิญวิกฤตหลายด้านพร้อมกัน มีผู้อดยากหิวโหยเพิ่มขึ้นอีกหลายสิบล้านคน
ความจริงที่น่าเศร้าคือโลกไม่ได้ขาดอาหาร โลกผลิตอาหารมากพอสำหรับทุกคน
แต่ที่ทุกวันนี้ 811 ล้านคนอดอยากเพราะยากจนหรืออยู่ในสถานการณ์ที่อาหารหายาก
(เช่น ภัยสงคราม) ยากจะเข้าถึงแหล่งอาหาร
ดังนั้นในขณะที่หลายคนกินมื้อละหลายร้อยหลายพันหรือแพงกว่านั้นอีกหลายคนไม่มีกิน
ภาวะเงินเฟ้อรุนแรงในยามนี้ยิ่งทำให้ 811 ล้านคนทุกข์ยากกว่าเดิม
หลายคนพึ่งพาอาหารที่ได้รับบริจาค บัดนี้เงินบริจาคเท่าเดิมแต่อาหารแพงขึ้นมาก
จากที่ไม่ค่อยมีกินอยู่แล้วต้องอดหนักกว่าเดิมอีก
มองไปที่ใดมีแต่คนบ่นว่าของแพง
ค่าครองชีพพุ่ง จำนวนคนยากจนสูงขึ้นเป็นครั้งแรกในรอบ 25 ปี
แต่ในโลกใบเดียวกันนี้มีอภิมหาเศรษฐีกลุ่มเล็กๆ จำนวนหนึ่งรวยขึ้นและรวยขึ้นมาก
บริษัทของพวกเขาทำกำไรสูงสุดเป็นประวัติการณ์ ไม่แปลกที่ความเหลื่อมล้ำถ่างกว้างออกไป
ทางออกคือต้องเก็บภาษีพวกที่เหลือกินเหลือใช้เหล่านี้
อันจะก่อประโยชน์ต่อระบบการเมืองเศรษฐกิจสังคม ลดความไม่เท่าเทียมทางเพศ
ช่วยให้โลกยั่งยืน ปลดปล่อยจากทาสความจน
ข้อสรุปสำคัญคือนับจากปี 2020 เป็นต้นมา คน 1%
ของโลกกวาดเก็บความมั่งคั่ง 2 ใน 3 ของโลก ความมั่งคั่งที่เหลืออีก 1 ใน 3 เป็นของประชากรโลก 99% ถ้าคิดเป็นตัวเลขจากประชากรโลก
8,000 ล้านคน จะเห็นความเหลื่อมล้ำระหว่างกลุ่มคน 80 ล้านคนกับ 7,920 ล้านคนที่เหลือ
รู้หรือไม่ว่ากลุ่มมหาเศรษฐีมีฐานะดีขึ้น
2,700 ล้านดอลลาร์ต่อวัน ในขณะที่ 1,700 ล้านคนเจอปัญหาค่าจ้างสู้เงินเฟ้อไม่ไหว รายได้ไม่พอรายจ่าย
ปี
2022 กลุ่มธุรกิจอาหารกับพลังงานทำกำไรมากกว่าปกติกว่า 2
เท่า จ่ายปันผลแก่ผู้ถือหุ้น 257,000 ล้านดอลลาร์
ท่ามกลางสินค้าขึ้นราคา แพงทั้งแผ่นดิน กว่า 800 ล้านคนทั่วโลกอยู่อย่างอดอยากหิวโหย
มีข้อสรุปว่าเศรษฐีเสียภาษี
4 เซ็นต่อทุกดอลลาร์ที่เขามี เศรษฐีพันล้านครึ่งหนึ่งของโลกไม่ต้องเสียภาษีมรดก
หากเก็บภาษีคนรวย 5% จะได้เงิน 1.7 ล้านล้านดอลลาร์ต่อปี
เงินก้อนนี้ช่วยให้ 2,000 ล้านคนพ้นความยากจน ไม่มีใครในโลกที่อดอยากหิวโหยอีก
วิกฤตกาล สารพัดความทุกข์ยาก :
เมื่อกวาดตาสถานการณ์โลกตอนนี้จะพบว่ามีวิกฤตหลายอย่างที่รุนแรงเป็นอันตรายอยู่เสมอ
กระทบชีวิตความเป็นอยู่คนส่วนใหญ่ ปี 2022 ธนาคารโลกประกาศยอมรับพลาดเป้าลดความยากจนข้นแค้น
(extreme poverty) แน่ละหมายถึงความเหลื่อมล้ำเพิ่มขึ้นด้วย
ด้านกองทุนการเงินระหว่างประเทศ
(IMF) ประเมินว่าปี 2023 เศรษฐกิจ
1 ใน 3 ของประเทศทั้งหมดจะถดถอย ส่วนสำนักงานโครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ
(UNDP) รายงานว่าตัวเลขดัชนีการพัฒนามนุษย์ (Human
Development Index) 9 ใน 10 ประเทศลดน้อยลง ซึ่งหมายถึงคุณภาพชีวิตตกต่ำลง มนุษย์ได้รับการพัฒนาน้อยลง
เหล่านี้เป็นข้อมูลจากสถาบันสำคัญๆ
ของโลกที่บ่งชี้ว่ามนุษย์โลกตอนนี้อยู่กันอย่างไร กำลังจะไปสู่ทิศทางใด
นอกเหนือจากข้อมูลของอ็อกแฟมที่สรุปว่าประชากรโลก 1,700
ล้านคนที่ตอนนี้รายได้ค่าจ้างสู้เงินเฟ้อไม่ไหว
หลายประเทศกำลังจะถังแตก
หนี้สาธารณะมีแต่จะเพิ่มชนิดยั้งไม่อยู่ คนยากจนมีชีวิตอยู่กับหนี้สิน ในประเทศที่ยากจนที่สุดงบประมาณที่นำไปใช้หนี้สูงกว่างบสาธารณสุขกว่า
4 เท่าตัว คาดว่าในอีก 5 ปีข้างหน้า 3
ใน 4 ประเทศจะตัดลดการใช้จ่าย
ตลกร้ายคือ
ในขณะที่คนส่วนใหญ่ยากจนลงทุกข์ยากมากขึ้นกลับมีคนกลุ่มเล็กๆ
ที่ร่ำรวยขึ้นมหาศาล ร่ำรวยเร็วขึ้นกว่าเดิม 10 ปีก่อนคน
1% ของโลกเก็บเกี่ยวความมั่งคั่งกว่าครึ่งของโลก ทิศทางที่คนรวยๆ
ขึ้นนับวันจะรุนแรง นับจากปี 2020 เป็นต้นมาคน 1% ของโลกกวาดเก็บความมั่งคั่ง 2 ใน
3 ของโลก เห็นชัดว่าโลกเหลื่อมล้ำอย่างรุนแรงและกำลังเหลื่อมล้ำมากขึ้น ถ้านำความมั่งคั่งทั้งหมดมาคำนวณตามสัดส่วน
1% กับ 90% จะพบว่าในขณะที่ 90%
ของประชากรโลกมีรายได้เฉลี่ย 1 ดอลลาร์ต่อวันต่อคน 1%
ที่อยู่ในกลุ่มมหาเศรษฐีนั้นมีรายได้เฉลี่ยเพิ่มวันละ 1.7 ล้านดอลลาร์ต่อคน
ช่วงโควิด-19 ระบาดหลายคนตกงาน
หลายคนไม่สามารถออกไปหาเงินนอกบ้าน แต่กิจการของเศรษฐีพันล้านกลับเฟื่องฟู ณ
ตอนนี้ที่เงินเฟ้อพุ่ง สินค้าขึ้นราคาโดยเฉพาะหมวดอาหารกับพลังงานกระทบคนจำนวนมาก
แต่กิจการของบรรษัทยักษ์ใหญ่กลับมีกำไรเพิ่ม ผู้ถือหุ้นรับทรัพย์ก้อนโตถ้วนหน้า
ตลกร้ายอีกเรื่องคือในขณะที่เศรษฐีมั่งคั่งขึ้น พวกเขากลับเสียภาษีน้อยลง
ภาษีรายได้ของอภิมหาเศรษฐกิจในกลุ่มประเทศ OECD จาก 58%
ในปี 1980 ลดลงเหลือ 42% ปัจจุบันค่าเฉลี่ยภาษีนี้ใน 100 ประเทศอยู่ที่ 31% ในบางกรณีเช่น Elon Musk เสียภาษีจริงๆ (true
tax rate) แค่ 3.2% Jeff Bezos เสียภาษีไม่ถึง 1%
หากจะแก้วิกฤตที่รุมเร้าจำต้องแก้ด้วยการเก็บภาษีคนรวยและบรรษัทต่างๆ
อันจะช่วยลดมาตรการรัดเข็มขัดของภาครัฐ ลดเงินเฟ้อ ลดราคาสินค้า ลดความอดอยาก ทำให้รัฐบาลมีงบประมาณลงทุน
เพิ่มงบสาธารณสุข เพิ่มงบกระทรวงศึกษา สร้างเศรษฐกิจสีเขียว
ความยากจนเหลื่อมล้ำเป็นปัญหาหนึ่ง แต่ปัญหามีมากกว่านั้น ผลของความยากจนจะบั่นทอนเศรษฐกิจ
ส่งเสริมการทุจริตคอร์รัปชัน บั่นทอนประชาธิปไตย เกิดการเมืองเลือกข้าง
พวกมหาเศรษฐีนี้แหละที่ปล่อยก๊าซเรือนกระจกมากกว่าคนทั่วไป
ด้วยการเก็บภาษีคนรวย
(wealth tax) 2% จากเศรษฐีเงินล้าน (world’s
millionaires) 3% จากพวกที่มีมากกว่า 50
ล้านและ 5% จากพวกเศรษฐีพันล้าน จะสามารถระดมเงินได้ถึง
1.7 ล้านล้านดอลลาร์ต่อปี มากพอที่จะทำให้ 2,000 ล้านคนหายจน โลกเท่าเทียมมากขึ้นทันที ลดการกดขี่ได้มากมาย ลดการใช้อำนาจในทางที่มิชอบ
ผลโพลหลายสำนักจากหลายประเทศให้ข้อสรุปตรงกันว่าประชาชนส่วนใหญ่เห็นด้วยกับเก็บภาษีคนรวย
ถึงเวลาแล้วที่ต้องทบทวนเศรษฐกิจแนวใหม่
สร้างโลกที่เสมอภาคมากขึ้น คนยากจนมีการศึกษาดีขึ้น สุขภาพได้รับการดูแลมากขึ้น
ที่สุดแล้วการกระจายความมั่งคั่งจะช่วยให้เศรษฐีรวยขึ้นกว่าเดิมเพราะเศรษฐกิจเติบโตขยายตัวอย่างยั่งยืน
เรื่องเหล่านี้ขึ้นกับนโยบายรัฐบาลโดยแท้ ขึ้นกับว่ารัฐบาลประเทศนั้นๆ
จะทำหรือไม่
อภิมหาเศรษฐีควรเสียภาษีเท่าไหร่ :
มีคำถามว่ากลุ่มคนร่ำรวยที่สุดของโลก 1% แรกควรเสียภาษีเท่าไหร่
องค์การอ็อกแฟมเห็นว่าคนกลุ่มนี้ควรเสียภาษี 60% ของรายได้รวมทุกช่องทาง
ทั้งจากกิจการและจากการลงทุน ตัวเลข 60% นี้คิดเป็น 2 เท่าของอัตราภาษีเฉลี่ยที่ตอนนี้เศรษฐีต้องจ่ายตามกฎหมาย
ต้องเก็บภาษีอสังหาริมทรัพย์ ภาษีที่ดิน ภาษีมรดกซึ่งจะลดการสะสมความมั่งคั่ง
ลดการสะสมอำนาจผ่านเงินตรา
และควรเก็บภาษีอันเนื่องจากการลงทุนให้หนักกว่าการเก็บภาษีรายได้ที่มาจากการทำงาน
ซึ่งทุกวันนี้ภาษีรายได้จากการทำงานมักสูงกว่า
การเก็บภาษีคนรวยควรทำพร้อมกันทุกประเทศ หยุดระบบเศรษฐกิจที่เอื้อเกิดมหาเศรษฐีพันล้านซึ่งเป็นภาพสะท้อนว่าระบบเศรษฐกิจผิดพลาด
เป้าหมายสุดท้ายคือลดความเหลื่อมล้ำ การเก็บภาษีอัตราก้าวหน้าเป็นเครื่องมือที่ถูกต้อง
---------------------
บทความที่เกี่ยวข้อง :
Oxfam: ไวรัสที่ไม่เท่าเทียมทุกคนยอมรับว่าความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจสังคมกำลังขยายตัว โรคระบาดโควิด-19 ซ้ำเติมให้รุนแรงกว่าเดิม หลายปัญหาใช่ว่าจะแก้ไม่ได้ อยู่ที่รัฐบาลจะตัดสินลงมือทำหรือไม่เท่านั้น
บรรณานุกรม :
1. Action Against Hunger. (2022). WORLD HUNGER: KEY FACTS
AND STATISTICS 2022. Retrieved from https://www.actionagainsthunger.org/world-hunger-facts-statistics
2. Oxfam International. (2023, January). Survival of the
Richest. Retrieved from https://oi-files-d8-prod.s3.eu-west-2.amazonaws.com/s3fs-public/2023-01/Survival%20of%20the%20richest-Full%20Report.pdf