สถานการณ์โลก

เป็นเวลาราว 18 เดือนนับจากอิหร่านกับกลุ่ม P5+1 (สหรัฐ อังกฤษ ฝรั่งเศส รัสเซีย จีนและเยอรมนี) บรรลุข้อตกลงชั่วคราว “Joint Plan of Action” เมื่อวันที่ 20 มกราคม 2014 ภายใต้ข้อตกลงดังกล่าวอิหร่านหยุดการเสริมสมรรถนะยูเรเนียมที่มีความเข้มข้นเกินร้อยละ 5 กำจัดยูเรเนียมเสริมสมรรถนะที่มีความเข้มข้นเกินกว่าร้อย 5 ทั้งหมด ส่วนชนิดที่มีความเข้มข้นไม่เกินร้อยละ 5 จะแปรให้อยู่ในรูปไม่สามารถเสริมสมรรถนะสูงขึ้นกว่านี้ จะไม่ติดตั้งจำนวนเครื่องเสริมสมรรถนะ (centrifuge) เพิ่มเติม จะไม่เดินเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ที่เมืองอารัค (Arak) ระงับการพัฒนาโครงการที่เมืองฟอร์โดว์ (Fordow) กับนาทานซ์ (Natanz) ชั่วคราว อนุญาตให้เจ้าหน้าที่ทบวงการพลังงานปรมาณูระหว่างประเทศ (International Atomic Energy Agency : IAEA) เข้าตรวจสอบทุกวัน ด้านสหภาพยุโรปจะผ่อนคลายมาตรการคว่ำบาตร คืนเงิน 4.2 พันล้านดอลลาร์ที่ถูกกักไว้ ตลอดปีเศษอิหร่านปฏิบัติตามข้อตกลงชั่วคราว แต่เนื่องจากยังไม่ได้ร่างข้อตกลงฉบับสมบูรณ์ จึงใช้วิธีต่ออายุข้อตกลงชั่วคราวเป็นระยะๆ กำหนดสิ้นสุดรอบปัจจุบันคือสิ้นเดือนมิถุนายน ประเด็นขัดแย้ง :             ในการประชุม…

การเข้าใจท่าที นโยบายของรัฐบาลอาเบะต่อประเด็นหญิงบำเรอ (comfort women) เพียงเรื่องเดียวจะช่วยเข้าใจนโยบายความมั่นคงสำคัญๆ ของญี่ปุ่น เพราะเรื่องเหล่านี้เชื่อมโยงกัน อยู่ภายใต้กรอบหลักคิดเดียวกัน ท่าทีรัฐบาลอาเบะต่อหญิงบำเรอมีดังนี้
ประการแรก จุดยืนดั้งเดิมของอาเบะ วันที่ 2 มีนาคม 2007 นายอาเบะครั้งดำรงตำแหน่งนายกฯ สมัยแรก (เริ่มเดือนกันยายน 2006) กล่าวปฏิเสธว่าในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 กองทัพญี่ปุ่นบังคับผู้หญิงต่างชาติเป็นทาสทางเพศ ต่อมาอธิบายเพิ่มว่าหมายถึงไม่เคยบังคับแบบฉกชิงตัวมา ในช่วงหาเสียงเลือกตั้งเมื่อปลายปี 2012 นายอาเบะย้ำว่าไม่มีหลักฐานทหารญี่ปุ่นบีบบังคับคนจีน เกาหลีให้เป็นหญิงบำเรอในช่วงทำสงครามกับเอเชีย ไม่เสียใจที่ไปสักการะทหารญี่ปุ่นที่ศาลเจ้ายาสุกุนิ พรรค LDP ยังต้องการทบทวนรัฐธรรมนูญเพื่อเสริมสร้างกองกำลังป้องกันตนเอง เพิ่มงบกลาโหม ขยายบทบาทให้ทหารญี่ปุ่นเข้าร่วมการรบ “เพื่อการป้องกันร่วม” (collective self-defense) กับพันธมิตรที่เกี่ยวข้องกับการป้องกันประเทศญี่ปุ่นโดยตรง ท่าทีดังกล่าวขัดแย้งแถลงการณ์โคโนะ และเท่ากับปฏิเสธการยอมรับของอดีตรัฐบาล             นอกจากนี้ ก่อนท…

ในความสัมพันธ์ระหว่างประเทศของเอเชียตะวันออก ระหว่างจีน เกาหลี ญี่ปุ่นจะมีประเด็นหญิงชาวบ้านที่ถูกทหารญี่ปุ่นใช้เป็นเครื่องปรนเปรอทางเพศระหว่างสงครามโลกครั้งที่ 2 เป็นที่รู้จักกันในนาม “หญิงบำเรอ” (comfort women) รัฐบาลจีนกับเกาหลีใต้ใช้ประเด็น “หญิงบำเรอ” กล่าวโจมตีญี่ปุ่นอย่างรุนแรงต่อเนื่องเมื่ออาเบะขึ้นดำรงตำแหน่งนายกฯ สมัยปัจจุบัน ผู้มาพร้อมกับนโยบายชุดใหม่ ญี่ปุ่นมีบทบาทความมั่นคงภูมิภาค “อย่างกระตือรือร้น” พร้อมกับที่ประธานาธิบดีโอบามาใช้นโยบายปรับสมดุลด้วยการเคลื่อนย้ายกองกำลังทางเรือ ทางอากาศมากระจุกตัวที่ภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก ด้วยเห็นว่าศตวรรษใหม่นี้เป็นศตวรรษของเอเชีย             เรื่องราวอดีตที่ผ่านมากว่า 70-80 ปีกลายเป็นเรื่องที่มีชีวิตชีวาอีกครั้ง โดยเฉพาะการตั้งข้อสงสัยเป็นนัยว่าญี่ปุ่นกำลังจะทำให้เกิด “หญิงบำเรอ” อีกรอบในอนาคต หญิงบำเรอ (comfort women) คือใคร : หญิงบำเรอ (comfort women) หรือที่รู้จักในภาษาญี่ปุ่น “Jugun Ianfu” (หญิงบำเรอกองทัพ -“military comfort women”) ผู้ทำงานใน “iansho” (ศูนย์บริการ - “comfort centers” หรือ military brothels) หรือ “สถานีบำเรอ” (comfort s…

ในการประชุมแชงกรี-ลา (Shangri-La Dialogue) ประจำปี 2015 ลี เซียนลุง (Lee Hsien Loong) นายกรัฐมนตรีสิงคโปร์ฉายภาพสถานการณ์ความมั่นคงในภูมิภาคเอเชียแปซิก มีใจความสำคัญว่าปัจจุบันสหรัฐกับจีนเป็นตัวแสดงหลัก สหรัฐยังคงเป็นอำนาจนำ กองกำลังสหรัฐในภูมิภาคเป็นปัจจัยสร้างเสถียรภาพที่สำคัญ ผลประโยชน์หลักในเอเชียยังคงเช่นเดิม นั่นคือหวังให้ภูมิภาคมีเสถียรภาพ เปิดโอกาสทางธุรกิจแก่ทุกประเทศ จัดระเบียบภูมิภาคที่ชาติมหาอำนาจสามารถพัวพันอย่างสร้างสรรค์ หลายประเทศเห็นดีกับนโยบายของสหรัฐรวมทั้งสิงคโปร์
ผลประโยชน์ของสหรัฐเพิ่มขึ้นพร้อมกับการเติบโตทางเศรษฐกิจของเอเชีย สอดคล้องกับที่รัฐบาลโอบามาเพิ่มความสำคัญ อย่างไรก็ตามยุทธศาสตร์ปรับสมดุลกำลังเปลี่ยนแปลง จีนกลายเป็นประเทศที่มีขนาดเศรษฐกิจใหญ่เป็นอันดับ 2 ของโลก เป็นคู่ค้าอันดับแรกหรืออันดับ 2 ของเกือบทุกประเทศในเอเชียแปซิฟิก เช่น เกาหลีใต้ ญี่ปุ่น ออสเตรเลีย สิงคโปร์ และสหรัฐ จีนพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกันกับประเทศอื่นๆ มากขึ้นทุกที ไม่ว่าจะเป็นวัตถุดิบ ตลาด เทคโนโลยีและการลงทุน ในขณะเดียวกันจีนปรับปรุงกองทัพให้ทันสมัย ต้องการมีกองเรือที่ทรงอานุภาพ อย่างไรก็…

ในการประชุมว่าด้วยการโยกย้ายถิ่นฐานแบบไม่ปกติในมหาสมุทรอินเดีย ได้ข้อสรุปร่วมหลายประการ เริ่มจากการแก้ปัญหาผู้อพยพติดค้างกลางทะเล ยืนยันท่าทีของมาเลเซียกับอินโดนีเซียที่จะรับคนเหล่านี้ชั่วคราวเป็นเวลา 1 ปีในระหว่างการย้ายถิ่นฐานไปอยู่ประเทศที่ 3
ที่ประชุมผลักดันขอความช่วยเหลือจากนานาชาติ ตามหลักการแบ่งเบาภาระระหว่างประเทศ (International Burden Sharing) มิให้ภาระตกอยู่กับไม่กี่ประเทศที่กำลังแบกรับอยู่ ดังที่นาจิบ ราซัค (Najib Razak) นายกรัฐมนตรีมาเลเซียได้กล่าวล่วงหน้าแล้วว่า “เรือมนุษย์โรฮีนจาเป็นเรื่องใหญ่ ... จึงต้องรับการช่วยเหลือจากนานาชาติ”
การประชุมให้ความสำคัญกับการต่อต้านขบวนการค้ามนุษย์ กวดขันการบังคับใช้กฎหมาย การทำงานร่วมกัน ส่วนรากปัญหานั้น รายงานสรุประบุแนวทางแก้ไขด้วยการส่งเสริมความเข้มแข็งแก่ชุมชน เช่น สนับสนุนการค้าการลงทุนในพื้นที่เสี่ยง การฝึกอาชีพ ลงทุนพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน รัฐบาลไทย มาเลย์และอินโดมุ่งนำเสนอว่าเป็นเพียงทางผ่าน ไม่ใช่จุดหมายปลายทาง และไม่ใช่ผู้สร้างปัญหา ขอให้ประชาคมโลกเข้าใจ ด้านเมียนมาร์ยืนยันท่าทีเดิมไม่เปลี่ยนแปลง เช่นเดียวกับชาติสมาชิกอาเซียนยืนยั…