สถานการณ์โลก

28 ธันวาคม 2012 ชาญชัย
ตีพิมพ์ใน ไทยโพสต์ ปีที่ 17 ฉบับที่ 5899 วันศุกร์ที่ 28 ธันวาคม พ.ศ.2555
บางส่วนของบทวิเคราะห์เผยแพร่ใน “ศูนย์โลกสัมพันธ์ไทย” http://www.thaiworld.org/enn/thailand_monitor/answera.php?question_id=1242

            มีการวิพากษ์วิจารณ์หนาหูว่าเป้าหมายสำคัญประการหนึ่งที่สหรัฐอเมริกาหวังจากความตกลงหุ้นส่วนยุทธศาสตร์ทางเศรษฐกิจภาคพื้นแปซิฟิก (Trans-Pacific Strategic Economic Partnership Agreement) หรือ TPP คือเพื่อสกัดกั้น ปิดล้อม อิทธิพลของจีนต่อภูมิภาคเอเชียแปซิฟิกและต่อโลก นักวิเคราะห์จากจีนบางคนก็เห็นว่านโยบาย TPP บ่อนทำลายความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจของเอเชียแปซิฟิก ทำลายความร่วมมือทางเศรษฐกิจอื่นๆ ที่มีอยู่เดิม และสหรัฐฯ พยายามครอบงำบทบาทในเอเชียแปซิฟิก ที่ผ่านมาสหรัฐฯ มีบทบาทสำคัญในวางระเบียบการค้าโลก หากอนาคตจีนมีอิทธิพลแซงหน้า จีนอาจกลายเป็นผู้วางระเบียบการค้าโลกใหม่ ถึงเวลานั้นสหรัฐฯ จะเสียหายหนักจึงต้องรีบสกัดเสียแต่วันนี้ เป็นความจริงที่ว่าอิทธิพลทางเศรษฐกิจของจีนเพิ่มขึ้นในยามที่อิทธิพลของฝ่ายสหรัฐฯ ถดถอย วิกฤตเศรษฐกิจโลก 2008 เป็นตัวอย่างที่ชัดเจนเมื่อสหรัฐฯ เผชิญว…

ดังที่ทราบแล้วว่าสมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (Association of Southeast Asian Nations) ที่ก่อตั้งในปี 1967 มีรัฐสมาชิกเริ่มต้น 5 ประเทศ คือ ไทย มาเลเซีย อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์และสิงคโปร์ ด้วยเหตุผลหลักคือต่อต้านภัยคุกคามจากสงครามเย็นเพื่อรักษาระบอบการปกครองเดิม และมีส่วนสนับสนุนลัทธิทุนนิยมเสรีประชาธิปไตยที่มีสหรัฐอเมริกาเป็นแกนนำไม่ว่าจะโดยทางตรงหรือทางอ้อม             จากนั้นมีประเทศอื่นๆ อีก 5 ประเทศเข้ามาร่วมเป็นสมาชิกตามลำดับ ดังนี้ เนการาบรูไนดารุสซาลามหรือประเทศบรูไนได้เข้าร่วมสมาชิกเป็นลำดับที่ 6 ในปี 1984 หลังได้รับเอกราชจากสหราชอาณาจักรไม่ถึง 1 สัปดาห์ บรูไนเป็นประเทศเล็กๆ ปัจจุบันมีประชากรเพียง 4 แสนคน แต่อุดมด้วยทรัพยากรน้ำมัน ในอดีตเป็นแหล่งเพาะปลูกเครื่องเทศแห่งหนึ่ง การเข้ามาเป็นสมาชิกอาเซียนเท่ากับมวลหมู่ชาติสมาชิกอาเซียนซึ่งมีฐานะเป็นเพื่อนบ้านใกล้เคียงประกาศยอมรับความเป็นชาติอธิปไตยของบรูไน ได้รับการปกป้องจากอาเซียนภายใต้บริบทโลกยุคใหม่ ต่างจากอดีตที่ต้องยินยอมเข้าอยู่ใต้การอารักขาของสหราชอาณาจักรภายใต้ยุคล่าอาณานิคมของชาติตะวันตก ต้องเผชิญแรงกดดันทั้งจากสเป…

การจะเข้าใจอาเซียนหรือประชาคมอาเซียนอย่างถูกต้องจำต้องเข้าใจที่มาที่ไปของสิ่งเหล่านี้ก่อน เพราะจะช่วยให้เกิดความเข้าใจว่าทำไมจึงเกิดความร่วมมือดังกล่าว อะไรเป็นเป้าหมายแรงจูงใจของสิ่งเหล่านี้ซึ่งจะช่วยให้เข้าใจเรื่องราวที่เกิดขึ้น รวมทั้งแนวทาง ทิศทางพัฒนาการในอนาคต
มีผู้พยายามอธิบายกำเนิดอาเซียนในหลายแง่มุมครอบคลุมทุกด้าน ทั้งเหตุผลจากการถอนตัวของอดีตชาติเจ้าอาณานิคม การแก้ไขข้อพาทระหว่างกัน แม้กระทั่งความพยายามของบางประเทศที่ประสงค์เข้ามามีบทบาทนำในกลุ่มประเทศในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในที่นี้เห็นว่าสงครามเย็นคือปัจจัยสำคัญที่สุด             ความคิดเบื้องแรกที่หลายประเทศในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้คิดจะรวมตัวกันเกิดจากภัยคุกคามอันเนื่องจากสงครามเย็น (Cold War) อันเป็นการขับเคี่ยวระหว่างค่ายเสรีนิยมประชาธิปไตยกับค่ายสังคมนิยมคอมมิวนิสต์ ทำให้เกิดการปะทะกันในหลายพื้นที่ ในช่วงทศวรรษ 1960 สงครามเวียดนามบานปลายใหญ่โต กองทัพอเมริกันรบกับพวกเวียดนามเหนือโดยตรง เฉพาะที่ประเทศเวียดนามรัฐบาลอเมริกาส่งทหารไปร่วมรบถึง 4-5 แสนนาย ในขณะที่ขบวนการสังคมนิยมคอมมิวนิสต์กำลังแพร่ขยายอย่างรวดเร…

21 ธันวาคม 2012 ชาญชัย เป็นธรรมดาที่เมื่อใกล้สิ้นปีจะมีการคาดการณ์เศรษฐกิจปีหน้า หนึ่งในประเทศที่มีความสำคัญคือจีน เพราะส่งผลโดยตรงต่อระบบเศรษฐกิจโลกทั้งโดยตรงและโดยอ้อม การมองเศรษฐกิจจีนจำต้องมองด้วยการแยกเป็น 2 มุมมอง คือมุมมองต่างชาติกับมุมมองรัฐบาลจีน             ในสายตาของนักลงทุนต่างชาติย่อมอยากเห็นเศรษฐกิจจีนเติบโต อยากได้จีดีพีมากกว่าร้อยละ 8 เพราะตลอดหลายปีที่ผ่านมาเศรษฐกิจจีนโตกว่าร้อยละ 8 ส่งผลดีต่อตลาดเงินตลาดทุนทั่วโลกในทางกลับกันเมื่อเศรษฐกิจจีนสำแดงว่าจะเติบโตน้อยลง ราคาสินค้าโภคภัณฑ์หลายชนิดลดลงทันที เช่น น้ำมัน ถ่านหิน โลหะที่ใช้ในอุตสาหกรรม             ส่วนรัฐบาลในกลุ่มประเทศที่กำลังประสบวิกฤตเศรษฐกิจเช่นกลุ่มยูโรโซนมองจีนราวกับเป็นพระเอกขี่ม้าขาวที่จะเข้ามาช่วยกอบกู้เศรษฐกิจของตน ต้นปีที่ผ่านมานายกรัฐมนตรีเยอรมัน นางอังเกล แมร์เคิลถึงกับเยือนจีนเพื่อขอช่วยแก้ปัญหายูโรโซน เสนอให้จีนช่วยซื้อพันธบัตรยูโร ฯลฯ             สำหรับใครบางคนแล้วเรื่องจีนเป็นพระเอกขี่ม้าขาวมีความเป็นไปได้ ย้อนกลับไปในช่วงวิกฤตฟองสบู่สหรัฐฯ เมื่อปี 2008-9 จีนใช้งบประมาณ 4 ล้านล้านหยวน (635 พันล้านดอล…

17 ธันวาคม 2012 ชาญชัย (ตีพิมพ์ใน ไทยโพสต์ ปีที่ 17 ฉบับที่ 5890 วันพุธที่ 19 ธันวาคม พ.ศ.2555)

            ค่อนข้างแน่นอนแล้วว่าพรรคLiberal Democratic Party(LDP) คือผู้ชนะการเลือกตั้งทั่วไปของญี่ปุ่นอย่างถล่มทลาย เพียงพรรคเดียวสามารถกวาดที่นั่งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรหรือสภาล่างเกินกึ่งหนึ่งคือคาดว่าจะได้ 294 ที่นั่งจากทั้งหมด 480 ที่นั่งใกล้เคียงกับผลโพลล์ก่อนเลือกตั้ง
            ผลที่ตามมาคืออดีตนายกรัฐมนตรีนายชินโซ อาเบะจะได้ดำรงตำแหน่งนายกฯ อีกสมัย ตลอดเวลาที่ผ่านมาสื่อมวลชนทั้งในและต่างประเทศรายงานข่าวต่อเนื่องว่านายอาเบะคือว่าที่นายกฯ สายเหยี่ยว พร้อมกับนำเสนอความเป็นสายเหยี่ยว เช่นไปวัดยาซูคูนิเพื่อเคารพชาวญี่ปุ่นผู้เสียชีวิตจากสงคราม นายอาเบะกล่าวว่า “ผมไปในฐานะหัวหน้าพรรค Liberal Democratic Party เพื่อแสดงความเคารพต่อดวงวิญญาณของวีรบุรุษที่เสียสละชีวิตเพื่อประเทศ” ตลอดชีวิตการเป็นผู้นำทางการเมือง นายอาเบะประกาศว่าไม่เสียใจที่ไปเคารพทหารญี่ปุ่นที่วัดยาซูคูนิ และย้ำว่าไม่มีหลักฐานชี้ชัดว่าทหารญี่ปุ่นบีบบังคับคนจีน คนเกาหลี หรือให้ผู้หญิงเป็นโสเภณีสำหรับทหารญี่ปุ่นในช่วงญี่ปุ่นทำสงครา…

อิตาลีจะเป็นตัวปัญหาประเทศต่อไปหรือไม่ 14 ธันวาคม 2012 ชาญชัย ตลอดปีสองปีที่ผ่านมาอิตาลีเป็นหนึ่งในประเทศกลุ่มยูโรโซนที่หลายคนกังวลว่าจะเป็นตัวฉุดเศรษฐกิจยูโรโซนรายต่อไป ดังนั้นเมื่อนายกรัฐมนตรีมาริโอ มอนติประกาศลาออกจากตำแหน่งพร้อมกับมีการเลือกตั้งทั่วไปครั้งใหม่ในปีหน้ายิ่งทำให้ความกังวลนั้นเป็นจริงเป็นจังมากขึ้น นายกรัฐมนตรีมาริโอ มอนติเข้ามารับตำแหน่งในเดือนพฤศจิกายนปีที่แล้วจากความเห็นชอบของพรรคการเมืองรวมทั้งตัวอดีตนายกฯ ซิลวีโอ แบร์ลุสโกนี ผู้นำพรรค Popolo della Libertà หรือ PdL ที่อยู่ในภาวะวิกฤตศรัทธา อัตราดอกเบี้ยพันธบัตรพุ่งสูงท่ามกลางหนี้สินประเทศที่สูงกว่าร้อยละ 120 ของจีดีพี ที่ผ่านมาหลักนโยบายเศรษฐกิจของนายกรัฐมนตรีมาริโอ มอนติ คือลดการขาดดุลด้วยการขึ้นภาษี ลดสวัสดิการ ทำให้รัฐจัดเก็บภาษีได้มากขึ้น เศรษฐกิจกลับมาอยู่ในภาวะที่ควบคุมได้ หลายคนสนับสนุนแนวทางนี้ในขณะที่ชาวอิตาลีจำนวนไม่น้อยไม่ชอบแนวทางดังกล่าว นายกฯ มอนติกล่าวปกป้องนโยบายรัดเข็มขัดว่าเป็นมาตรการที่จำเป็นเพื่อให้ตลาดกลับมามีความมั่นใจต่อเศรษฐกิจประเทศอีกครั้ง พร้อมกับเตือนว่าไม่นโยบายใดที่จะแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจได้อย…

10 ธันวาคม 2012 ชาญชัย ผ่านมาเกือบสองปีที่ประชาชนอียิปต์จำนวนมากสามารถกดดันให้อดีตประธานาธิบดีฮอสนี มูบารัคสละอำนาจตามกระแสการลุกฮือของอาหรับหรือที่บางคนเรียกว่า ‘อาหรับสปริง’ จากนั้นมีการเลือกตั้งอย่างเสรีได้นายโมฮัมเหม็ด มอร์ซีเป็นประธานาธิบดีคนใหม่ แต่เมื่อไม่กี่เดือนที่ผ่านมาสถานการณ์ในอียิปต์กลับมาสู่การชุมนุมประท้วงอีกครั้ง ล่าสุดกลุ่ม National Salvation Front แกนนำฝ่ายต่อต้านรัฐบาลอียิปต์ประกาศต่อต้านการลงประชามติรับร่างรัฐธรรมนูญ พร้อมกับเตือนว่าการลงมติดังกล่าวจะยิ่งทำให้ประเทศ “แบ่งแยกและเกิดการต่อต้านรัฐบาลมากขึ้น ... พวกเราไม่รับร่างรัฐธรรมนูญเพราะเห็นว่าไม่เป็นตัวแทนของคนอียิปต์” เนื่องจากมองว่าคณะผู้ร่างรัฐธรรมนูญส่วนใหญ่คือคนของกลุ่มภราดรภาพมุสลิม มีแนวทางละเมิดสิทธิสตรีและปฏิเสธเสรีภาพส่วนบุคคล โฆษกของกลุ่ม National Salvation Front นายคาเดด ดาวู๊ด กล่าวว่า เราเคารพที่ประธานาธิบดีโมฮัมเหม็ด มอร์ซี “ได้รับการเลือกตั้งด้วยคะแนนร้อยละ 51.7 แต่อีกร้อยละ 48 ไม่ได้เลือกเขา” นั่นหมายความว่าเขาต้องประนีประนอมเพื่อให้เกิดฉันทามติ สถานการณ์ในปัจจุบันจึงเหมือนกับว่าอียิปต์กำลังอยู่ใน…

Fiscal Cliff: ปัญหาที่รุนแรงและซับซ้อนกว่าที่คิด 7 ธันวาคม 2012 ชาญชัย             เรื่องราวของ Fiscal Cliff นับวันเป็นที่สนใจและมีการพูดถึงมากเพราะใกล้กำหนดวันที่ Fiscal Cliff จะเริ่มแผลงฤทธิ์เมื่อเข้าสู่ปี 2013 นักการเมืองทั้งพรรคเดโมแครตกับรีพับลิกันและแม้กระทั่งประธานาธิบดีบารัก โอบามาต่างเร่งเจรจาเพื่อหาทางออกในเรื่องนี้ นักวิเคราะห์บางคนเชื่อว่ารัฐสภาอเมริกาจะไม่เผชิญหน้าปัญหายากๆ นี้และจะซุกปัญหาไว้ใต้พรมต่อไปการเจรจาแก้ปัญหาที่ดำเนินกันอยู่ขณะนี้จึงมุ่งแนวทางแบบแก้ผ้าเอาหน้ารอด เป็นการถกเถียงกันว่าจะปรุงยาบรรเทาปวดชุดใหม่อย่างไร             บทความ Our Collapsing Economy and Currency ของดร.พอล เครก โรเบิรตส์ เป็นอีกบทความหนึ่งที่ชี้ว่า Fiscal Cliff เป็นเพียงอาการแสดงออกอย่างหนึ่งของปัญหาเศรษฐกิจสหรัฐฯ ดังนั้นเมื่อพูดถึงประเด็นนี้จึงหมายถึงการพูดถึงปัญหาเศรษฐกิจบทความได้สรุปปัญหาเศรษฐกิจที่สำคัญพร้อมแนวทางแก้ไข แต่เมื่อศึกษาพบว่าแนวทางแก้ไขนั้นมีข้อวิพากษ์ที่น่าขบคิด ต้นเหตุปัญหาเศรษฐกิจสหรัฐฯ ที่สำคัญมีสามเรื่อง เรื่องแรกคือการที่คนชั้นกลางในประเทศสูญเสียตำแหน่งงานแก่ต่างประเทศ ทั้ง…