ซ้อมรบรอบไต้หวันยกระดับความขัดแย้งจีน-ไต้หวัน

การ ปั่นคนไต้หวันให้เป็นศัตรูกับจีนนั้นมีจริง เป็นภัยคุกคามที่บั่นทอนความสงบสุขการอยู่ดีกินดีในยามนี้และในอนาคต สุดท้ายจึงอยู่ที่คนไต้หวันจะรู้ทันนักการเมืองหรือไม่ 

        วันที่ 2 สิงหาคมแนนซี เพโลซี (Nancy Pelosi) ประธานสภาผู้แทนราษฎรและคณะเยือนไต้หวัน เข้าพบประธานาธิบดีไช่ อิงเหวิน (Tsai Ing-wen) เพโลซีกล่าวรัฐบาลสหรัฐยึดมั่นข้อตกลงที่ทำกับไต้หวัน อันหมายถึงสนธิสัญญาความมั่นคง สหรัฐจะปกป้องไต้หวัน เป็นจุดยืนดั้งเดิมของรัฐบาลสหรัฐ ชื่นชมความเป็นประชาธิปไตยของไต้หวัน ผู้รักเสรีภาพ

การตอบโต้จากจีน :

        ทุกครั้งที่บุคคลระดับสูงของสหรัฐเยือนไต้หวันจะถูกรัฐบาลจีนตีความว่าเป็นการรับรองไต้หวันแม้รัฐบาลสหรัฐยืนยันยึดมั่นนโยบายจีนเดียว (one-China principle) เพราะเมื่อไปถึงมักจะมีคำพูดว่าส่งเสริมประชาธิปไตยไต้หวันซึ่งขัดแย้งกับหลักจีนเดียว ในเมื่อมีจีนเดียวก็ต้องให้รัฐบาลจีนเป็นผู้ตัดสินว่าไต้หวันจะปกครองอย่างไร แบบ 1 ประเทศ 2 ระบบหรือไม่ (one country, two systems) แต่ฝ่ายสหรัฐมักทำเป็นไม่เข้าใจเรื่องทำนองนี้ ไม่ยอมรับว่าตนกำลังแทรกแซงกิจการภายในของจีน

        การเยือนของเพโลซีครั้งนี้ถูกตีความว่าเป็นคณะบุคคลระดับสูงสุดในรอบ 25 ปี รัฐบาลจีนจึงตอบโต้ด้วยมาตรการที่แรงสมน้ำสมเนื้อและสอดคล้องบริบทดังนี้

       ประการแรก เตือนล่วงหน้า

        ในช่วงที่ยังสงสัยว่าเพโลซีจะเยือนไต้หวันหรือไม่ กองทัพจีนประกาศล่วงหน้าว่าจะไม่อยู่เฉยแน่นอนหากเยือนไต้หวัน พฤติกรรมดังกล่าวคือการแทรกแซงกิจการภายใน บ่อนทำลายอธิปไตย บูรณภาพแห่งดินแดน กองทัพจีนจะตอบโต้ หวังว่านักการเมืองอเมริกันจะตระหนักถึงอันตรายที่เกิดขึ้น

        และส่งสัญญาณเตือนด้วยการซ้อมรบหลายพื้นที่ถึง 5 วัน (27-31 กรกฎาคม) มีการใช้กระสุนจริงด้วย

        คำเตือนดังกล่าวไม่ได้ผล

       ประการที่ 2 คว่ำบาตรไต้หวัน

        ความตอนหนึ่งเพโลซีกล่าวขณะเยือนไต้หวันว่าสหรัฐต้องการกระชับความร่วมมืออุตสาหกรรมชิปกับไต้หวันเพื่อแข่งกับจีน รัฐบาลจีนจึงตอบโต้ด้วยการประกาศห้ามส่งทรายขายไต้หวัน (เป็นทรายชนิดที่เหมาะสำหรับทำชิป)

        นอกจากไม่ขายทรายแล้ว ในเบื้องต้นจีนประกาศระงับนำเข้าสินค้าไต้หวันหลายรายการ เช่น พืชตระกูลส้ม (รวมส้มโอ) ปลาดาบเงินใหญ่ ปลาทูแขก (horse mackerel)

       ประการที่ 3 ซ้อมรบด้วยกระสุนจริง

        ไม่นานหลังเพโลซีเหยียบแผ่นดินไต้หวัน กองทัพจีนประกาศซ้อมรบร่วม 4 วันใน 6 เขตพื้นที่รอบไต้หวัน บางส่วนใช้กระสุนจริง ทดสอบยิงขีปนาวุธหลายชนิด รวมทั้งขีปนาวุธไฮเปอร์โซนิค DF-17 ขีปนาวุธบางลูกบินข้ามเกาะไต้หวันสร้างความตื่นตะลึงแก่คนจำนวนมาก เป็นการซ้อมรบที่มุ่งกระทำต่อไต้หวันครั้งใหญ่สุด ปรากฏต่อสื่อทั่วโลก ผู้เชี่ยวชาญบางคนตีความว่าเป็นตัวอย่างแสดงให้เห็นว่ากองทัพจีนจะทำอย่างไรหากไต้หวันประกาศอิสรภาพ บ้างชี้ว่าจีนกำลังแสดงแสนยานุภาพครั้งใหญ่

        ด้านไต้หวันชี้จีนซ้อมรบละเมิดอธิปไตยของตน Sun Li-fang รมต.กลาโหมไต้หวันประกาศจะใช้มาตรการที่เหมาะสมเพื่อปกป้องอธิปไตย ไม่ต้องการสงครามแต่พร้อมอยู่เสมอ คำถามคือกองทัพไต้หวันมีพลังที่จะขวางหรือไม่ กองทัพอเมริกันที่แห่กันมาแถวนี้จะเข้าขวางหรือไม่ นับจากนี้เป็นต้นไปจีนอาจซ้อมรบรอบเกาะไต้หวันเป็นระยะอันเป็นผลสืบเนื่องจากเพโลซีเยือนไต้หวัน

        การซ้อมรบไม่ทำให้ใครเสียชีวิตแต่สังคมไต้หวันอยู่ภายใต้แรงกดดัน ถ้าเป็นนักท่องเที่ยวต่างชาติอาจต้องคิดทบทวนอีกครั้งหากคิดจะไปเที่ยวไต้หวัน ทำไมต้องเข้าพื้นที่เสี่ยงอันตราย มีที่เที่ยวอื่นให้เลือกอีกมาก ถ้าเป็นนักลงทุนยิ่งต้องคิดหนักหากจะเลือกลงทุนที่นี่

        ด้านแอนโทนี บลิงเคน (Antony Blinken) รมต.ต่างประเทศสหรัฐหวังว่ารัฐบาลจีนจะไม่สร้างสถานการณ์วิกฤตหรือหาข้ออ้างใช้ความรุนแรงทางทหาร

ประเด็นที่ต้องติดตาม :

       ประการแรก แผนยั่วยุจีน

        ทุกครั้งที่คนอเมริกันระดับสูงเยือนไต้หวันมักจะมีถ้อยคำยั่วยุจีน ครั้งนี้ก็เช่นกัน แม้ถ้อยคำของเพโลซีไม่มีอะไรใหม่ เป็นคำเดิมๆ จุดยืนเดิม แต่เนื่องจากเพโลซีเป็นถึงประธานสภาผู้แทนราษฎร รัฐบาลจีนมองว่าเป็นการยั่วยุอย่างแรง

        และต้องตีความว่ารัฐบาลสหรัฐบรรลุแผนยั่วยุอีกครั้ง สามารถขยายความตึงเครียดให้มากขึ้น กระทั่งจีนซ้อมรบรอบไต้หวัน คว่ำบาตรสินค้าไต้หวันหลายรายการที่ส่งผลกระทบต่อจีนด้วย รัฐบาลจีนรู้ดีกว่าการทำเช่นนี้เท่ากับเล่นในเกมของสหรัฐแต่จำต้องตอบโต้ตามขั้นตอน

        เทคนิคที่รัฐบาลสหรัฐใช้คือประกาศว่ายึดถือนโยบายจีนเดียว ไม่สนับสนุนให้ไต้หวันประกาศเป็นรัฐอธิปไตย ในขณะเดียวกันสนับสนุนให้ไต้หวันมีกองทัพที่เข้มแข็ง เต็มไปด้วยอาวุธ MADE IN USA กล่าวย้ำส่งเสริมประชาธิปไตย ชี้เป็นนัยว่าคนไต้หวันมีอิสระตัดสินใจเลือกระบอบการปกครองของตนเอง

       ประการที่ 2 ไต้หวันจะประกาศเอกราชหรือไม่

        ขั้นสุดท้ายของเกมนี้คือไต้หวันประกาศเอกราชซึ่งมีความเป็นไปได้ ในระยะหลังคนไต้หวันที่เห็นด้วยกับการเป็นอิสระจากจีนเพิ่มมากขึ้น สาเหตุหลักเกิดจากนโยบายของนักการเมืองไต้หวันบางกลุ่มที่พยายามสร้างกระแสว่าจีนจะรวมไต้หวันด้วยกำลัง จีนกับไต้หวันเข้ากันไม่ได้ รวมถึงการสร้างกระแสของรัฐบาลสหรัฐที่ชี้ว่าจีนจะใช้กำลังบุกยึดไต้หวันในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า ปีที่แล้วพลเรือเอกฟิล เดวิดสัน (Phil Davidson) ผู้บัญชาการ Indo­Pacific Command กล่าวต่อวุฒิสภาเป็นกังวลว่าจีนจะโจมตีไต้หวันภายในปี 2027

        ทั้งหมดคือความพยายามชักนำให้คิดว่ากองทัพจีนใกล้จะบุกไต้หวัน เป็นเรื่องที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ คนไต้หวันจะสูญสิ้นเสรีภาพ ทุกข์ยากแสนสาหัส

        ควรเข้าใจว่ารัฐบาลจีนย้ำเสมอว่าจีนจะบุกไต้หวันด้วยเหตุผลเดียวคือไต้หวันประกาศเอกราช ดังนั้นตราบใดที่ไต้หวันไม่ทำเช่นนั้น จีนกับไต้หวันก็ทำมาค้าขายกันต่อไป ทุกวันนี้คนไต้หวันนับหมื่นทำธุรกิจในจีนเช่นเดียวกับที่คนจีนทำธุรกิจในไต้หวัน ยอดการค้าระหว่างไต้หวันกับจีนสูงกว่าไต้หวันกับสหรัฐ ไม่มีเหตุผลที่จีนต้องบุกไต้หวันซึ่งจะทำลายบรรยากาศการค้าการลงทุน รัฐบาลจีนต้องการให้คนจีนอยู่ดีกินดี มุ่งพัฒนาเศรษฐกิจไม่ใช่สงคราม รัฐบาลจีนประกาศชัดต้องการเป็นมหาอำนาจอีกแบบที่ต่างออกไป ข้อหลังนี้เป็นประโยชน์สำคัญที่จีนต้องการ ในขณะที่รัฐบาลสหรัฐพยายามทำลายภาพลักษณ์ดังกล่าว

        ผลของการประกาศเอกราชคือจีนต้องส่งกองทัพบุกไต้หวันตามจุดยืนของตน ซึ่งหากเกิดขึ้นจริงเท่ากับบรรลุเป้าหมายใหญ่ที่รัฐบาลสหรัฐต้องการ คำถามอยู่ที่ว่านักการเมืองไต้หวันจะยินยอมปล่อยให้ไต้หวันเป็นเหยื่อที่ถูกทำลายหรือไม่ นี่คือประเด็นสำคัญที่ต้องติดตาม โดยก่อนจะถึงวันนั้น รัฐบาลสหรัฐจะฉีกข้อตกลงนโยบายจีนเดียวเป็นสัญญาณสำคัญ

        เป็นอีกกรณีตัวอย่างที่พวกนักการเมืองมีผลต่อความเป็นไปของบ้านเมืองอย่างชัดเจน ตัดสินใจถูกหรือผิดเพียงครั้งเดียวส่งผลต่ออนาคตที่หวนกลับไม่ได้อีก

        การวิเคราะห์ข้างต้นอิงฉากทัศน์แบบเลวร้าย ความจริงแล้วบรรดาผู้เชี่ยวชาญกับนักการเมืองไต้หวันเข้าใจสถานการณ์ดี มีมุมมองรอบด้าน ระวังที่จะไม่เป็นเหยื่อของการแข่งขันระหว่างมหาอำนาจ อีกทั้งมีกลุ่มการเมืองที่ยึดนโยบายเป็นมิตรกับจีน แต่การ “ปั่น” คนไต้หวันให้เป็นศัตรูกับจีนนั้นมีจริง เป็นภัยคุกคามที่บั่นทอนความสงบสุขการอยู่ดีกินดีในยามนี้และในอนาคต สุดท้ายจึงอยู่ที่คนไต้หวันจะรู้ทันนักการเมืองหรือไม่

        เพโลซีและคณะเยือนไต้หวันเพียง 2 วัน 1 คืนแต่ได้ยกระดับความขัดแย้งจีน-ไต้หวันที่จะดำเนินต่อไปอีกนาน แน่นอนว่าโลกจะรับรู้ผลกระทบไม่มากก็น้อย เรื่องราวของไต้หวันยังน่าติดตามต่อไป

7 สิงหาคม 2022
ชาญชัย คุ้มปัญญา
(ตีพิมพ์ใน คอลัมน์ “สถานการณ์โลก” ไทยโพสต์ ปีที่ 26 ฉบับที่ 9398 วันอาทิตย์ที่ 7 สิงหาคม พ.ศ. 2565)
-----------------------

บทความที่เกี่ยวข้อง : 
การชี้ว่าจีนจะบุกไต้หวันและสหรัฐอาจเป็นฝ่ายปราชัย เป็นคำถามที่น่าคิดว่าทำไมผู้นำกองทัพสหรัฐพูดเช่นนั้น กำลังปลุกเร้าสถานการณ์ให้ตึงเครียดใช่หรือไม่ กำลังพาไต้หวันเข้าสู่สงครามหรือเปล่า
โอริตะ คูนิโอะ แสดงความคิดเห็นว่าภายในปี 2025 จีนจะก่อสงครามใหญ่ เพื่อยึดครองไต้หวัน ควบคุมทะเลจีนใต้ ข้อวิพากษ์คืออย่างไรเป็นประโยชน์ต่อจีนมากกว่าระหว่างสงครามกับสันติภาพ
บรรณานุกรม :

1. China conducts ‘precision missile strikes’ in Taiwan Strait. (2022, August 5). AP. Retrieved from https://apnews.com/article/taiwan-asia-navy-china-air-force-4bd08ab9ecd2a9f7d450cf61618d28af

2. China unveils measures to counter visit. (2022, August 4). China Daily. Retrieved from http://www.chinadaily.com.cn/a/202208/04/WS62eab040a310fd2b29e701f7.html

3. Nancy Pelosi meets with Taiwan President Tsai Ing-wen. (2022, August 3). Taiwan News. Retrieved from https://www.taiwannews.com.tw/en/news/4614996

4. Pelosi pledges solidarity with Taiwan as China holds military drills, vents anger. (2022, August 3). Channel News Asia. Retrieved from https://www.channelnewsasia.com/asia/nancy-pelosi-taiwan-visit-pledges-solidarity-tsai-ing-wen-china-military-drills-2854966

5. PLA not to sit idly by if Pelosi visits Taiwan: Chinese spokesperson. (2022, August 1). Xinhua. Retrieved from https://english.news.cn/20220801/673af4aac5b4490db61bd6c0f276ccc1/c.html

6. Something wicked this way come. (2021, May 1-7). The Economist. pp.14-17

7. Taiwan defence ministry says Chinese drills seriously violated island's sovereignty. (2022, August 3). Channel News Asia. Retrieved from https://www.channelnewsasia.com/asia/nancy-pelosi-taiwan-visit-china-military-drills-violated-taiwan-sovereignty-defence-ministry-2854991

8. Taiwan tensions spilling over in South China Sea. (2022, August 3). Asia Times. Retrieved from https://asiatimes.com/2022/08/taiwan-tensions-spilling-over-in-south-china-sea/

9. The Most Dangerous Place on Earth. (2021, May 1-7). The Economist. P.7

10. Undeterred Pelosi recommits support for Taiwan as Beijing lashes out. (2022, August 3). The Age. Retrieved from https://www.theage.com.au/world/asia/undeterred-pelosi-recommits-support-for-taiwan-as-beijing-lashes-out-20220803-p5b6x1.html

11. U.S. Department of State. (2022, May 26). The Administration’s Approach to the People’s Republic of China. Retrieved from https://www.state.gov/the-administrations-approach-to-the-peoples-republic-of-china/

-----------------------