เบอร์นีย์ แซนเดอร์ส กับแนวคิด “สังคมนิยมประชาธิปไตย”

ทุนนิยมผูกขาดสร้างคณาธิปไตย ความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจและการเมือง แต่รัฐสวัสดิการเข้มข้นอาจเป็นการโยกอำนาจจากคณาธิปไตยทุนนิยมไปสู่เผด็จการอีกรูปแบบหนึ่ง
            ราวกลางเดือนมิถุนายนที่ผ่านมานายเบอร์นี แซนเดอร์ส (Bernie Sanders) วุฒิสมาชิกรัฐเวอร์มอนต์ วัย 78 ปี (เกิดกันยายน 1941) ผู้สมัครชิงตำแหน่งประธานาธิบดีจากพรรคเดโมแครทนำเสนอแนวคิด สังคมนิยมประชาธิปไตย” (Democratic socialism) ตามแบบของตน
ความเหลื่อมล้ำกับเสรีภาพแท้ :
            เบอร์นีย์ แซนเดอร์ส เริ่มต้นด้วยการสรุปสภาพการเมืองอเมริกาปัจจุบันว่ากำลังมุ่งสู่คณาธิปไตยและลัทธิอำนาจนิยมมากขึ้น เป็นที่มาของคนกลุ่มเล็กๆ ที่ร่ำรวยอย่างเหลือเชื่อ มีอำนาจควบคุมหัวใจเศรษฐกิจและอำนาจทางการเมืองมากขึ้นเรื่อยๆ ทุกวันนี้คนอเมริกันเพียง 3 ครอบครัวที่ครองความมั่งคั่งมากกว่าครึ่งหนึ่งของคนทั้งประเทศโดยนับจากคนยากจนที่สุดขึ้นมา (ล่าสุดมีประชากร 328 ล้านคน) ผู้ร่ำรวยที่สุดเพียง 1 เปอร์เซ็นต์ครอบครองความมั่งคั่งมากกว่าความมั่งคั่งของประชากร 92 เปอร์เซ็นต์รวมกัน และ 49 เปอร์เซ็นต์ของรายได้ที่เกิดขึ้นในแต่ละวันเป็นของคนกลุ่มรวยที่สุด 1 เปอร์เซ็นต์นั้น (ผลคือคนรวย-รวยขึ้น เหลื่อมล้ำมากขึ้น) สหรัฐอเมริกาอยู่ในยุคเหลื่อมล้ำที่สุดนับจากทศวรรษ 1920 เป็นต้นมา
            คนอเมริกันเกือบ 40 ล้านคนเป็นคนยากจน ทุกคืนมีคนราว 500,000 ต้องนอนข้างถนน (คนไร้บ้าน) ครึ่งหนึ่งของคนอเมริกันใช้เงินแบบเดือนชนเดือน
            เป็นระบบเศรษฐกิจที่พังทลายและไม่ยุติธรรม แม้ตัวเลข GDP ดูดี ตลาดหุ้นแข็งแกร่ง อัตราว่างงานลดต่ำ แต่ชนชั้นกลางกับผู้ใช้แรงงานต้องดิ้นรนหาเลี้ยงชีพ ในขณะที่พวกมหาเศรษฐีคอยเก็บเกี่ยวความมั่งคั่งที่เกิดขึ้น
แม้เทคโนโลยีก้าวหน้า ผลผลิตจากกรรมกรเพิ่มสูงขึ้น แต่รายได้เฉลี่ยของกรรมกรอเมริกันไม่ได้สูงกว่ารายได้จริงเมื่อ 46 ปีก่อน หลายคนต้องทำงานหลายจ๊อบเพื่อความอยู่รอด (คำว่ากรรมกรในที่นี้ไม่ได้หมายถึงคนงานด้อยฝีมือเท่านั้น แต่หมายถึงผู้รับจ้างทำงานทุกคน แม้กระทั่งผู้จัดการ สายวิชาชีพ)
            ความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจไม่เพียงส่งผลต่อวิถีการดำเนินชีวิต การดิ้นรนต่อสู้ ยังมีผลต่ออายุขัยโดยตรง เศรษฐีอเมริกันจะมีอายุยืนยาวกว่าคนจนถึง 15 ปีโดยเฉลี่ย
            คติเรื่องทุกคนมีโอกาสเท่าเทียมกัน คนขยันมีโอกาสสร้างตนสร้างฐานะ (American Dream) กำลังล่มสลาย ไม่ได้เป็นเช่นนั้นอีกแล้ว เยาวชนรุ่นใหม่มีแนวโน้มใช้ชีวิตอย่างยากลำบาก คุณภาพชีวิตที่ย่ำแย่กว่าบิดารมารดาของตน
            การแก้ปัญหาทุกวันนี้เต็มด้วยอุปสรรคเพราะบริษัทยักษ์ พวกวอลล์สตรีท ชนชั้นปกครองต่อต้านการเปลี่ยนแปลง ชนชั้นปกครองที่พูดถึงอยู่ในพรรครีพับลิกันกับกลุ่มอนุรักษ์นิยมในพรรคเดโมแครท
            คนเหล่านี้รวมหัวกันต่อต้านตนเหมือนที่เคยต่อต้านนโยบาย New Deal ของรัฐบาลโรสเวลต์ว่าเป็นพวกสังคมนิยม ต่อต้านนโยบายประกันสุขภาพ (Medicare กับ Medicaid) ที่เริ่มต้นโดยรัฐบาลลินดอน จอห์นสัน (Lyndon Johnson) แต่นโยบายเหล่านี้กลับเป็นที่นิยมและยอมรับในปัจจุบัน
            พวกฉวยโอกาสในทำเนียบขาวยังใช้วิธีการเดิมๆ เบี่ยงเบนปัญหาสำคัญเหล่านี้ไปเป็นเรื่องอื่นๆ ใช้วิธีแบ่งแยกประชาชน สร้างความเกลียดชัง บางครอบครัวถึงกับแตกแยกจากฝีมือของนักการเมือง สร้างกำแพงกั้นพรมแดน ต่อต้านมุสลิม ฯลฯ เราไม่ควรตัดสินการเมืองบนความเกลียดชัง ความคิดแบ่งแยก แต่เลือกด้วยหลักคิดที่มีคุณธรรม มีเมตตา ยุติธรรมและด้วยรัก นี่คือหลักการของสังคมนิยมประชาธิปไตย (Democratic socialism) ที่กำลังนำเสนอ
            80 ปีที่แล้วประธานาธิบดีโรสเวลต์นำเสนอแนวทาง New Deal (รัฐเข้ามาแก้ไขวิกฤต ไม่ปล่อยให้เป็นไปตามกลไกทุนนิยม กระตุ้นการใช้จ่าย สร้างการจ้างงาน ลูกจ้างนายจ้างคนทุกสีผิวทุกกลุ่มอยู่ด้วยกันอย่างสันติ) วันนี้เราจำต้องเดินหน้าให้แนวคิดนี้ดำเนินต่ออย่างสมบูรณ์
เสรีภาพส่วนบุคคลจะต้องอยู่คู่กับความมั่นคงทางเศรษฐกิจและการความเป็นอิสระ ดังที่รัฐธรรมนูญบัญญัติให้เสรีภาพทางศาสนา การแสดงออก การรวมกลุ่ม เสรีภาพของสื่อและสิทธิอื่นๆ อเมริกาจะเสรีได้จริงก็ต่อเมื่อไม่อยู่ใต้ทรราชย์อำนาจนิยม (authoritarian tyranny)
            ถึงเวลาแล้วที่เรื่องต่างๆ เหล่านี้จะต้องยกระดับให้ดีขึ้นกว่าเดิม ได้แก่ การคุ้มครองสิทธิทางเศรษฐกิจพื้นฐานของทุกคน เข้าถึงการดูแลสุขภาพอย่างมีคุณภาพ เข้าถึงการศึกษาในระดับที่ต้องการ สิทธิในเข้าถึงงานที่ดีได้ค่าแรงเพียงพอแก่การดำเนินชีวิต สิทธิในการซื้อบ้านสมราคา ได้รับการดูแลหลังเกษียณ และสิทธิในการใช้ชีวิตในสภาพแวดล้อมที่สะอาดปลอดภัย
            สังคมต้องกระจายความมั่งคั่งให้ทั่วถึงกว่านี้ และมองว่าทุกคนเป็นส่วนหนึ่งของประเทศ เป็นส่วนหนึ่งของสังคม และเป็นส่วนหนึ่งของกันและกัน
            เหล่านี้คือเป้าหมาย แนวทางของสังคมนิยมประชาธิปไตย เป็นแนวทางที่ก่อประโยชน์ต่อกรรมกรและครอบครัว ให้เสรีภาพแท้ทางการเมืองเศรษฐกิจแก่ทุกผู้ตัวคน
เสียงจากฝ่ายต่อต้าน :
            ฝ่ายต่อต้านวุฒิสมาชิกแซนเดอร์สอย่างรุนแรงจะโจมตีว่าแนวคิดที่พูดคือการโฆษณาชวนเชื่อของพวกสังคมนิยม ไม่ได้แตกต่างจากนักสังคมนิยมอื่นๆ อย่างคาร์ล มาร์กซ์ (Karl Marx) วลาดีมีร์ เลนิน (Vladimir Lenin) ใช้แนวทางเดิมที่พยายามใส่ร้ายป้ายสี สร้างกลุ่มคนที่เรียกว่าคณาธิปไตยผู้ควบคุมกิจกรรมแทบทุกด้านของสังคม
            แซนเดอร์สเอ่ยถึงเป้าหมายเรื่องยกระดับสิทธิต่างๆ ตั้งแต่สิทธิเศรษฐกิจจนถึงการประกันสังคม อยู่ในสิ่งแวดล้อมที่สะอาดปลอดภัย แต่ไม่เอ่ยว่าหากต้องการได้รับสิทธิมาก ต้องเสียภาษีมากตามด้วย ยิ่งได้สิทธิมากเพียงไรเท่ากับรัฐเข้าควบคุมเงินในกระเป๋าของประชาชนมากเท่านั้น รวมถึงควบคุมการประกอบธุรกิจด้วย และทุกคนต้องเสียภาษีเพิ่มอีกมากเพื่อสิ่งที่บางคนไม่เห็นด้วย เช่น เสียภาษีเพื่อการทำแท้งหรือเสียภาษีเพื่อยาคุมกำเนิด
            ดังที่แซนเดอร์สพูดเองว่าแนวคิดของเขาไปไกลว่าโรสเวลต์ ชี้ว่าคือทำให้แนวทางของโรสเวลต์สมบูรณ์เต็มที่ เช่น โรสเวลต์เอ่ยถึงสิทธิได้รับการศึกษาที่ดี (right to a good education) แซนเดอร์สพูดถึงได้รับการศึกษาสูงสุดเท่าที่ผู้เรียนสามารถไปถึง (complete education)
            การได้รับการดูแลจากรัฐมากหมายถึงรัฐเข้าควบคุมระบบความคิดของคนในสังคมมากตามด้วย เป็นแนวคิดที่ย้อนแย้งกันเองหากต้องการเพิ่มขยายเสรีภาพของปัจเจกกับการที่รัฐบาลเข้าดูแลจัดการสารพัดเรื่อง
            อดีตสหภาพโซเวียตให้สิทธิเสรีภาพอย่างที่แซนเดอร์สเอ่ยถึง ด้วยมีข้อแม้ว่าเสรีภาพของปัจเจกต้องไม่ขัดแย้งรัฐ พูดง่ายๆ คือความต้องการของรัฐอยู่เหนือเสรีภาพประชาชนนั่นเอง (รัฐควบคุมประชาชน ห้ามคนคิดต่าง)
            แซนเดอร์สบอกว่าแนวคิดของตนตั้งบนหลักประชาธิปไตย ส่งเสริมเสรีภาพ แต่การหยิบฉวยความมั่งคั่งของผู้หนึ่งไปมอบให้กับอีกคนที่ไม่ได้เป็นเจ้าของ แม้กระทั่งไม่ได้ทำงานเพื่อให้ได้มา เช่นนี้เป็นประชาธิปไตยหรือเป็นเผด็จการกันแน่
            รวมความแล้วรัฐตามแนวคิดของเขาคือรัฐอำนาจนิยมขนาดใหญ่ที่กดทับเสรีภาพของผู้คน และหากแซนเดอร์สพูดถึงเรื่องคณาธิปไตย แนวคิดของเขาคือการย้ายอำนาจจากพวกคณาธิปไตยกลุ่มหนึ่งไปสู่ทรราชย์อีกแบบ หาได้เป็นไปตามหลักประชาธิปไตย
            ประวัติศาสตร์พิสูจน์แล้วว่าแนวทางสังคมนิยมล้มเหลว
            นักวิเคราะห์อีกสายเห็นว่าแท้จริงแล้วแนวทางของแซนด์เดอร์สไม่ใช่สังคมนิยมเสียทีเดียว และไม่ได้แปลกใหม่เพราะหลายประเทศฝั่งยุโรปใช้มานานแล้ว เป็นความพยายามกระจายความมั่งคั่งให้ทั่วถึง คำถามใหญ่คือยังทำได้หรือไม่ในศตวรรษที่ 21 นี้ แนวทางรัฐสวัสดิการกำลังสั่นคลอนหากทำอย่างจริงจัง ท้ายที่สุดอาจรักษาไว้ไม่อยู่
            ผลโพลของ Gallup เมื่อปี 2018 ชี้ว่าคนหนุ่มสาวมองแง่บวกต่อสังคมนิยมมากขึ้น ปัญหาคือผู้ที่คิดจะลงคะแนนให้ผู้สมัครที่เป็นนักสังคมนิยมยังไม่มากเท่าไหร่ คนรุ่นใหม่เกลียดคณาธิปไตย ต่อต้านชนชั้นปกครอง แต่ก็ไม่อยากถูกควบคุมด้วยรัฐอย่างเข้มข้น จนขณะนี้กระแสแซนด์เดอร์สยังไม่แรงนักเมื่อเทียบกับการแข่งขันภายในพรรคเมื่อรอบที่แล้ว แต่เป็นโอกาสนำเสนอแนวคิดนี้แก่สังคมอเมริกันอีกครั้ง ในยามที่สังคมกำลังอภิปรายว่าแนวทางเศรษฐกิจแบบใดที่เหมาะสมที่สุด ปัญหาใหญ่ที่กำลังเผชิญในวันนี้คืออะไรและจะแก้ไขอย่างไร
16 มิถุนายน 2019
ชาญชัย คุ้มปัญญา
(ตีพิมพ์ใน คอลัมน์ สถานการณ์โลกไทยโพสต์ ปีที่ 23 ฉบับที่ 8253 วันอาทิตย์ที่ 16 มิถุนายน พ.ศ.2562)
----------------------
บทความที่เกี่ยวข้อง 
ประธานาธิบดีโอบามามีคำสั่งลงโทษรัสเซีย หลังได้ข้อสรุปว่ารัสเซียแทรกแซงการเลือกตั้งประธานาธิบดี ด้วยการขโมยและเปิดเผยอีเมลของพรรคเดโมแครท ประเด็นที่ไม่พยายามเอ่ยถึงคืออีเมลเหล่านั้นชี้ว่าผู้ใหญ่ในพรรคเดโมแครทตั้งใจให้ฮิลลารี คลินตันเป็นตัวแทนพรรค คณะกรรมการพรรคจึงบ่อนทำลายคะแนนคู่แข่งคนอื่นๆ จนฮิลลารีได้เป็นตัวแทนพรรคในที่สุด ส่อว่าโอบามากำลังปกป้องระบอบคณาธิปไตย
เรื่องอื้อฉาวของพรรคเดโมแครท คณาธิปไตย และข้อเสนอแนะ
ฮิลลารี คลินตันถูกครหาว่าเข้าควบคุมพรรคก่อนได้เป็นตัวแทนพรรค สะท้อนคณาธิปไตยในพรรค แต่เป็นความจริงที่เลี่ยงไม่ได้ สำคัญว่ายึดถืออุดมการณ์หรือไม่
บรรณานุกรม :
1. Bernie Sanders injects a big idea into the presidential race. (2019, June 12). The Washington Post. Retrieved from https://www.washingtonpost.com/opinions/2019/06/12/bernie-sanders-injects-big-idea-into-presidential-race/?utm_term=.17a2c440dafb
2. Justin Haskins: Comrade Bernie’s American Socialist Dream would be a nightmare. (2019, June 12). Fox News. Retrieved from https://www.foxnews.com/opinion/justin-haskins-comrade-bernies-american-socialist-dream-would-be-a-nightmare
3. Read: Bernie Sanders defines his vision for democratic socialism in the United States. (2019, June 12). Vox. Retrieved from https://www.vox.com/2019/6/12/18663217/bernie-sanders-democratic-socialism-speech-transcript
4. Sanders lays out his vision for America: finish what Franklin Roosevelt started. (2019, June 12). The Guardian. Retrieved from https://www.theguardian.com/us-news/2019/jun/12/bernie-sanders-2020-vision-fdr-democratic-socialism
5. Sanders’s Speech About Socialism Was Deeply Unserious. (2019, June 13). The Atlantic. Retrieved from https://www.theatlantic.com/ideas/archive/2019/06/what-bernie-sanderss-socialism-speech-ignored/591547/
6. The Left’s Failure to Envision a World Without Capitalism. (2019, June 12). The New Republic. Retrieved from https://newrepublic.com/article/154186/bernie-sanders-democratic-socialist-failure-envision-world-without-capitalism
-----------------------------

unsplash-logoSimone Hutsch