เงินเฟ้ออเมริกาเงินเฟ้อโลกแก้ได้ด้วยมือไบเดน

เมื่อต้นเหตุเงินเฟ้อมาจากการคว่ำบาตรน้ำมันก๊าซธรรมชาติรัสเซีย วิธีแก้คือระงับหรือชะลอคว่ำบาตรน้ำมันรัสเซียออกไปก่อน ปัญหาเงินเฟ้อสหรัฐกับเงินเฟ้อโลกจะลดลง เศรษฐกิจฟื้นตัวทันที 

        สัปดาห์ก่อนหลังประกาศตัวเลขเงินเฟ้อ CPI 8.6% เป็นสถิติสูงสุดในรอบ 40 ปี ประธานาธิบดีโจ ไบเดนชี้ไตรมาสนี้บรรษัทน้ำมัน Exxon Mobil ทำกำไรมหาศาล ทำไมไม่ผลิตน้ำมันให้มากกว่านี้ ด้านบริษัทชี้แจงว่ามีการสื่อสารกับรัฐบาลเป็นประจำอยู่แล้ว บริษัทกำลังเร่งขยายกำลังการผลิต

ภาพรวมสถานการณ์โลก :

        พฤษภาคม IMF เผยเศรษฐกิจโลกเข้าสู่การทดสอบครั้งใหญ่สุดนับจากสงครามโลกครั้งที่ 2 เป็นต้นมา เกิดจากความขัดแย้งระหว่างรัสเซีย-ยูเครน โรคระบาดโควิด-19 ค่าอาหารกับพลังงานที่สูงลิ่วกำลังเป็นภาระหนักของคนทั้งโลก การขึ้นดอกเบี้ยเพื่อแก้เงินเฟ้อจะลดการลงทุน พวกรายย่อยจะหาที่กู้ยากและต้นทุนสูง ทุกคนที่มีหนี้จะประสบปัญหาชำระหนี้ซึ่งหากไม่แก้ไขสุดท้ายสถาบันการเงินอยู่ไม่ได้เช่นกัน แนวทางคือต้องลดกำแพงกันและกันซึ่งจะช่วยให้ราคาสินค้าต่างๆ ลดต่ำลง ห่วงโซ่อุปทานที่เปลี่ยนไปแก้ได้ด้วยการหาช่องทางธุรกิจใหม่ๆ ต่อเนื่อง

        ในอีกด้านหนึ่งเยนส์ สโตลเทนเบิร์ก เลขาธิการนาโตขอให้เตรียมรับมือสงครามยูเครนแบบยาวๆ ชี้ว่ากำลังเข้าสู่หมวดรบยืดเยื้อค่อยๆ บั่นทอนข้าศึก (a war of attrition) ทั้งยูเครนกับรัสเซียต่างสูญเสียหนัก ย้ำนาโตสนับสนุนให้ยูเครนทำสงครามต่อไป

        ข่าวเงินเฟ้อครั้งใหญ่จุดชนวนเศรษฐกิจโลกที่ปั่นป่วนอยู่แล้วให้หนักกว่าเดิม ตลาดหุ้นสหรัฐเข้าสู่ตลาดหมี ราคาบิทคอยน์ คริปโทฯ ร่วงระนาว อัตราดอกเบี้ยต้องขึ้นอีกหลายรอบ สินค้าขึ้นราคาถ้วนหน้า แต่เหล่านี้เป็นเพียงจุดเริ่มของปัญหาที่จะตามนั่นคือเศรษฐกิจถดถอย กำไรบริษัทลดลง ปลดพนักงาน ฯลฯ

ปัญหาเงินเฟ้อโลกและผลกระทบ :

        สหรัฐไม่ใช่ประเทศเดียวที่เงินเฟ้อรุนแรง เงินเฟ้อเยอรมันเดือนพฤษภาคมอยู่ที่ 7.9% สูงสุดในรอบเกือบ 50 ปี หมวดที่ดันเงินเฟ้อเหมือนสหรัฐและหลายประเทศคือมาจากพลังงานเชื้อเพลิง รองมาคืออาหาร ซ้ำรอยวิกฤตน้ำมันโลกปี 1973-1974

        ด้านผลกระทบเช่นเมื่อกลางเดือนที่ผ่านมาออสเตรเลียประกาศขึ้นค่าแรงขั้นต่ำ 5.2% เพื่อสู้เงินเฟ้อ เป็นการขึ้นค่าแรงรวดเดียวสูงสุดในรอบ 14 ปี

        ที่อินเดีย ราคาสินค้าอุปโภคบริโภคขายส่งสูงขึ้นต่อเนื่องเป็นเดือนที่ 14 ตัวเลขเดือนพฤษภาคมสูงถึง 15.88% (สูงกว่าเดือนก่อนที่ 15.08%) อากาศร้อนเป็นอีกเหตุผลซ้ำเติมให้ราคาพืชผัก ธัญพืชราคาสูงขึ้นมาก คาดว่าหมวดสินค้าจำเป็นจะแพงต่อไปตามราคาน้ำมันดิบโลกที่ทรงตัวในระดับสูง

        Josh Lipsky จาก Atlantic Council’s GeoEconomics Center อธิบายว่าการขึ้นดอกเบี้ยแรงๆ ของสหรัฐจะดึงเม็ดเงินจากทั่วโลกให้ถือครองดอลลาร์และฝากเงินไว้กับอเมริกา ส่งผลเสียต่อตลาดเงินตลาดทุนประเทศอื่นๆ โดยเฉพาะกลุ่มเศรษฐกิจเกิดใหม่

        รวมความแล้วการคว่ำบาตรน้ำมันทำให้เศรษฐกิจนานาชาติทรุดหนักและฟื้นช้ากว่าเดิม Mohamed Faiz Nagutha จาก Bank of America Securities เตือนให้จับตามองฟิลิปปินส์ อินโดนีเซียและเวียดนาม ส่วนเลบานอนกับศรีลังกาคือประเทศที่เศรษฐกิจพังไปแล้ว กระทบต่อหลายพันล้านคนทั่วโลก คนเหล่านี้ไม่มีส่วนรู้เห็นกับนโยบายสหรัฐแต่ต้องอดอยากยากจนเพราะการคว่ำบาตร

เรื่องของคนจนสุดๆ ที่ไม่ค่อยเอ่ยถึง :

        คำว่า “อดอยาก” (hunger) ในที่นี้ใช้นิยามของ UN's Hunger Report หมายถึงคนที่พยายามหาอาหารทั้งวันแต่ไม่ได้กินเพราะไม่มีเงิน ไม่เข้าถึงอาหาร คนเหล่านี้บางวันมีกินบางวันไม่มีกิน มักไม่อิ่มท้องหรือไม่ได้กินอาหารที่มีคุณภาพ (อาจกินอิ่มแต่เป็นอาหารทำลายสุขภาพ) มีปัญหาสุขภาพอันเนื่องจากขาดสารอาหาร

        ความจริงที่น่าเศร้าคือโลกไม่ได้ขาดอาหาร โลกผลิตอาหารมากพอสำหรับทุกคน แต่ที่ทุกวันนี้ 811 ล้านคนอดอยากเพราะยากจนหรืออยู่ในสถานการณ์ที่อาหารหายาก (เช่น ภัยสงคราม) ไม่เข้าถึงแหล่งอาหาร ดังนั้นในขณะที่หลายคนกินมื้อละหลายร้อยหลายพันหรือแพงกว่านั้นแต่อีกหลายล้านคนไม่มีกิน ภาวะเงินเฟ้อรุนแรงยิ่งทำให้หลายร้อยล้านคนทุกข์ยากกว่าเดิมเพราะพึ่งพาอาหารที่ได้รับบริจาค บัดนี้เงินบริจาคเท่าเดิมแต่อาหารแพงขึ้น จากที่ไม่ค่อยมีกินอยู่แล้วต้องอดอยากหนักกว่าเดิมอีก

คว่ำบาตรรัสเซียเป็นผลดีหรือผลเสียกันแน่ :

        ถ้าการทำประโยชน์แก่คนทั้งโลกเป็นเรื่องอุดมคติมากเกินไป รัฐบาลสหรัฐ ประธานาธิบดีอเมริกาต้องทำเพื่อประโยชน์คนอเมริกัน แต่ที่ค้างคาใจนานหลายทศวรรษแล้วคือชาวอเมริกันส่วนใหญ่ไม่วางใจรัฐสภา ไม่คิดว่ารัฐบาลกำลังทำสิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อประเทศจริงๆ

        พวกที่ได้ประโยชน์จากน้ำมันแพงคือประเทศผู้ส่งออกน้ำมันกับบรรษัทยักษ์ใหญ่ด้านพลังงานซึ่งทั้งโลกมีเพียงไม่กี่แห่งเท่านั้น ข้อมูลชี้ชัดว่า 2 กลุ่มนี้เพิ่มกำไรเป็นกอบเป็นกำ เช่น บรรษัทน้ำมัน Saudi Aramco ทำกำไรแซง Apple Inc มีกำไรสุทธิมากถึง 39,500 ล้านดอลลาร์ เพิ่มขึ้น 82% เมื่อเทียบกับปีก่อน ประธานาธิบดีไบเดนเอ่ยถึงบรรษัทน้ำมันที่กำลังทำไรมหาศาล โลกใช้น้ำมันเท่าเดิมแต่แพงกว่าเดิมราวเท่าตัว (จากแถว 60 ดอลลาร์ต่อบาร์เรลก่อนเกิดโควิด-19 เป็น 120 ดอลลาร์)

        ตั้งแต่แรกเกิดสงครามยูเครน วิธีหลักที่รัฐบาลสหรัฐกับพวกใช้คือคว่ำบาตรพลังงานฟอสซิลรัสเซีย เริ่มจากก๊าซธรรมชาติ ต่อด้วยน้ำมันและถ่านหิน แต่หลังสงครามผ่านไป 100 วัน Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA) พบว่ารัสเซียได้กำไรจากการส่งออกพลังงานฟอสซิล 98,000 ล้านดอลลาร์ (3.4 ล้านล้านบาท) ทั้งๆ ที่ยอดส่งออกลดลง เหตุที่เป็นเช่นนี้เพราะราคาน้ำมันดิบโลกสูงขึ้นมาก เฉลี่ยแล้วส่งออกในราคาสูงกว่าปีก่อน 60% และได้ตลาดเพิ่มจากอินเดีย จีน ฯลฯ และส่งผลร้ายแรงต่อทั่วโลก ราคาน้ำมันสูงขึ้นมากและคาดว่าจะเป็นเช่นนี้อีกนานหลายปี ส่วนหนึ่งมาจากต้นทุนน้ำมันจากผู้ขายสู่ผู้ซื้อเพิ่มขึ้น ทั้งจากค่าขนส่ง เบี้ยประกันภัย ต้นทุนการกลั่น การเก็งกำไรในตลาดซื้อขายล่วงหน้า รวมความแล้วนโยบายคว่ำบาตรน้ำมันรัสเซียทำให้คนทั้งโลกต้องซื้อใช้น้ำมันแพงกว่าเดิม พลังงานฟอสซิลไม่ขาดแคลนแต่แพงกว่าเดิมมาก เป็นต้นเหตุสำคัญของเงินเฟ้อ สินค้าขึ้นราคา แพงทั้งแผ่นดิน

ข้อเสนอแนะ :  

        ความเข้าใจที่ต้องยึดให้มั่นคือเงินเฟ้อหนักรอบนี้มาจากการที่รัฐบาลสหรัฐกับพวกคว่ำบาตรเงินรูเบิล พลังงานฟอสซิลรัสเซีย หลายประเทศโดยเฉพาะชาติพันธมิตรสหรัฐต้องรีบเร่งหาแหล่งเชื้อเพลิงทดแทน ทำให้ระบบการซื้อขายน้ำมันโลกปั่นป่วน

        พูดให้ชัดๆ เงินเฟ้อหนักรอบนี้เกิดจากรัฐบาลไบเดน

        ในโลกแห่งสัจนิยม (Realism) การต่อสู้ช่วงชิงระหว่างมหาอำนาจเป็นเรื่องปกติ แต่ชาติมหาอำนาจควบคุมได้ เหมือนควบคุมไม่ให้เกิดสงครามนิวเคลียร์ล้างโลก รัฐบาลสหรัฐกับพวกสามารถปิดล้อมรัสเซียด้วยวิธีอื่นๆ สามารถปิดล้อมบั่นทอนรัสเซียในอนาคต ไม่จำต้องใช้วิธีที่ทำลายแม้กระทั่งประชาชนอเมริกัน

เมื่อต้นเหตุเงินเฟ้อมาจากการคว่ำบาตรน้ำมันก๊าซธรรมชาติรัสเซีย วิธีแก้คือระงับหรือชะลอคว่ำบาตรน้ำมันรัสเซียออกไป ปัญหาเงินเฟ้อสหรัฐกับเงินเฟ้อโลกจะลดลง เศรษฐกิจฟื้นตัวทันที

        เบน เบอร์นันเก้ (Ben Bernanke) อดีตประธานธนาคารกลางสหรัฐเห็นว่าเศรษฐกิจอาจไม่ถดถอยหรือถดถอยเบาๆ ในทางกลับกันสถานการณ์จะย่ำแย่กว่านี้ถ้าไม่สามารถแก้ปัญหา

        เดือนที่แล้ว (พฤษภาคม) ไบเดนย้ำตอนนี้ให้ความสำคัญกับเงินเฟ้อเป็นอันดับแรก ถ้าประธานาธิบดีกล้าตัดสินใจเพื่อคนอเมริกันและคนทั่วโลก สั่งระงับหรือชะลอการคว่ำบาตรน้ำมันก๊าซธรรมชาติรัสเซีย เพียงเท่านี้บรรดาชาติสมาชิกนาโต อียูจะร่วมมือด้วยแน่นอน ประวัติศาสตร์โลกจะจารึกการใช้อำนาจประธานาธิบดีเพื่อการอยู่ดีมีสุข ลดคนอดตายได้นับพันนับหมื่น เป็นอีกครั้งที่มหาอำนาจสหรัฐกระทำสิ่งที่เป็นคุณประโยชน์ เป็นเรื่องแปลกใช่ไหมหากรัฐบาลสหรัฐยืนยันคว่ำบาตรรัสเซียต่อไป จะอธิบายเรื่องนี้กับคนอเมริกันอย่างไร

        รัฐบาลไบเดนควรรีบตัดสินใจเพราะยิ่งล่าช้ายิ่งทำให้เศรษฐกิจสังคมเสียหายปัญหาบานปลายแก้ยากกว่าเดิม ถึงเวลาแล้วที่จะยอมรับว่าต้นเหตุเงินเฟ้อมาจากความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ มาตรการการเงินการคลังช่วยได้แต่เป็นการแก้ปลายเหตุ

19 มิถุนายน 2022
ชาญชัย คุ้มปัญญา
(ตีพิมพ์ใน คอลัมน์ “สถานการณ์โลก” ไทยโพสต์ ปีที่ 26 ฉบับที่ 9349 วันอาทิตย์ที่ 19 มิถุนายน พ.ศ. 2565)
--------------------

บทความที่เกี่ยวข้อง: 
Nord Stream 2 คืออีกครั้งที่เยอรมันพยายามเป็นอิสระและรัฐบาลสหรัฐขัดขวาง ยูเครนเป็นตัวละครล่าสุดที่ถูกดึงเข้ามาใช้ สถานการณ์ยิ่งยืดเยื้อเท่ากับโลกต้องซื้อใช้พลังงานแพงนานขึ้น
รัฐบาลสหรัฐเหมือนเซลส์แมนกำลังใช้พลังอำนาจทุกอย่างที่ตนมีเพื่อกดดันให้ยุโรปซื้อก๊าซธรรมชาติจากตนด้วยสารพัดเหตุผลทั้งด้านความมั่นคงกับเรื่องเงินๆ ทองๆ
ข้อวิพากษ์ทั้งหมดนำสู่คำถามว่ายุทธศาสตร์นาโตขยายตัวมีไว้เพื่อสันติภาพ เคารพอธิปไตยของกันและกันหรือเป็นเครื่องมือที่บางประเทศใช้ขยายอำนาจอิทธิพล
บรรณานุกรม :

1. Action Against Hunger. (2022). WORLD HUNGER: KEY FACTS AND STATISTICS 2022. Retrieved from https://www.actionagainsthunger.org/world-hunger-facts-statistics

2. Bernanke Says Fed Can Sidestep Big Recession in Inflation Fight. (2022, June 12). Bloomberg. Retrieved from https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-06-12/bernanke-says-fed-can-sidestep-big-recession-in-inflation-fight

3. FAST THINKING: The Fed pulls the emergency brake. Will it work? (2022, June 15). Atlantic Council. Retrieved from https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/fast-thinking-the-fed-pulls-the-emergency-brake-will-it-work/

4. German inflation nears 50-year peak. (2022, June 15). RT. Retrieved from German inflation nears 50-year peak

5. Ginsberg, Benjamin., Lowi, Theodore J., Weir, Margaret., Tolbert, Caroline J., & Spitzer, Robert J. (2015). We the People: An Introduction To American Politics. (Tenth Essentials Edition). NY.: W. W. Norton & Company.

6. Global economy faces 'biggest test' since Second World War, IMF says. (2022, May 23). The National News. Retrieved from https://www.thenationalnews.com/business/economy/2022/05/23/imf-says-global-economy-faces-biggest-test-since-second-world-war/

7. Lowest paid workers to receive a 5.2 per cent wage increase, Fair Work Commission decides. (2022, June 15). The Age. Retrieved from https://www.theage.com.au/politics/federal/lowest-paid-workers-to-receive-a-5-2-per-cent-wage-increase-fair-work-commission-decides-20220614-p5atoc.html

8. Russia earns $98 bln from fuel exports in 100 days of Ukraine war: Report. (2022, June 13). Arab News. Retrieved from https://english.alarabiya.net/News/world/2022/06/13/Russia-earns-98-bln-from-fuel-exports-in-100-days-of-Ukraine-war-Report

9. ‘Start investing’: Biden jabs Exxon Mobil for high fuel costs in inflation speech. (2022, June 10). CNBC. Retrieved from https://www.cnbc.com/2022/06/10/watch-live-joe-biden-speaks-about-inflation-after-may-cip-report.html

10. Social unrest could emerge in Southeast Asia if food inflation surges. (2022, May 9). CNCB. Retrieved from https://www.cnbc.com/2022/05/09/big-risk-of-unrest-in-asean-if-food-inflation-surges-says-economist.html

11. West must brace for 'long haul' in Ukraine: NATO chief. (2022, June 3). Channel News Asia. Retrieved from https://www.channelnewsasia.com/world/ukraine-invasion-nato-chief-says-west-must-brace-long-haul-2724401

12. Wholesale price inflation surged to new high of 15.9% in May. (2022, June 14). The Hindu. Retrieved from https://www.thehindu.com/news/national/wpi-inflation-rises-to-record-high-of-1588-in-may/article65526116.ece?homepage=true

-----------------------