เรื่องสำคัญที่สุดคือการฟื้นฟูเศรษฐกิจหลังเผชิญโรคระบาดโควิด-19 ประเด็นทะเลจีนใต้ที่นับวันจะทวีความตึงเครียด ขอให้เมียนมาปฏิบัติตามฉันทามติ 5 ข้อของที่ประชุมผู้นำอาเซียน
การประชุมสุดยอดอาเซียนเมื่อตุลาคม 2021 เป็นการประชุมครั้งที่ 38 กับ 39 แสดงความก้าวหน้าและจุดยืนอาเซียนสำคัญๆ หลายเรื่อง ดังนี้
อาเซียนหรือประชาคมอาเซียนยึดมั่นกฎบัตรอาเซียน
(ASEAN Charter) พร้อมกับความสามารถในการรับมือความท้าทายใหม่ๆ
ที่เข้ามา แถลงการณ์เอ่ยถึงความร่วมมือหลายอย่าง ความคืบหน้าของแต่ละงาน เช่น
ข้อริเริ่มเพื่อการรวมตัวของอาเซียน (Initiative for ASEAN Integration:
IAI) การลดช่องว่างการพัฒนาระหว่างสมาชิกและเพิ่มความสามารถในการแข่งขัน
ย้ำความเป็นแกนกลางของอาเซียน (ASEAN centrality) ให้ทุกส่วนพัฒนา
เดินหน้าตามแผนสร้างการเชื่อมโยงระหว่างกันในอาเซียน (ASEAN Connectivity)
ประเด็นโควิด -19 :
อาเซียนยังคงกังวลอย่างยิ่งต่อโรคระบาดโควิด-19 อยู่ระหว่างการฟื้นฟูตามแผน
ASEAN Comprehensive Recovery Framework (ACRF) ประสานความร่วมมือทุกด้านทุกมิติ
ตระหนักว่าการพัฒนาที่ยั่งยืนคือหนทางสู่อนาคตที่ดีกว่า
เร่งดำเนินตามเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals) ของสหประชาชาติ ส่งเสริม Care Economy (เศรษฐกิจใส่ใจ
– งานบริการที่ต้องใช้ทักษะความรู้กับความใส่ใจดูแล เช่น กลุ่มงานรักษาพยาบาล การดูแลสุขภาพ
สอดรับโลกอนาคตที่คนสูงวัยเพิ่มขึ้นและเป็นงานที่หุ่นยนต์ทำแทนไม่ได้) มีแผนจัดเตรียมเวชภัณฑ์จำเป็น
พัฒนาระบบสาธารณสุข แผนรองรับการเดินทางภายในหมู่ประเทศสมาชิกท่ามกลางสถานการณ์ป้องกันโรคระบาด
ให้ความสำคัญเป็นพิเศษต่อการฟื้นฟูอุตสาหกรรมท่องเที่ยว
ส่งเสริมการซื้อขายสินค้าจำเป็น เช่น อาหาร ไม่ปล่อยให้ติดขัดท่ามกลางสถานการณ์โรคระบาด
ประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียน (APSC) :
ย้ำว่าสนธิสัญญาไมตรีและความร่วมมือในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (Treaty
of Amity and Cooperation in Southeast Asia: TAC) เป็นหลักสำคัญที่สมาชิกอาเซียนยึดถือ
อยากให้ประเทศนอกกลุ่มเข้าร่วมสนธิสัญญานี้ (สาระสำคัญของ TAC คือ เคารพความเป็นอิสระ อธิปไตย ความเท่าเทียม บูรณภาพแห่งดินแดน อัตลักษณ์ของทุกชาติ
สิทธิที่จะปลอดการแทรกแซงจากภายนอก การบั่นทอนทำลาย ไม่แทรกแซงกิจการของกันและกัน TAC
เป็นเสาหลักความมั่นคงของอาเซียนที่มีมาตั้งแต่ต้น) เป็นเขตปลอดอาวุธนิวเคลียร์เอเชียตะวันออกเฉียงใต้
(Southeast Asia Nuclear Weapon-Free Zone : SEANWFZ)
ยึดมั่นปฏิญญาอาเซียนว่าด้วยสิทธิมนุษยชนที่จัดทำโดยคณะกรรมาธิการระหว่างรัฐบาลอาเซียนว่าด้วยสิทธิมนุษยชน
(ASEAN Human Rights Declaration: AHRD) ต่อต้านอาชญากรรมข้ามชาติ
ความรุนแรงจากลัทธิสุดโต่ง (Violent Extremism)
อาเซียนจะต้องแสดงบทบาทนำในเรื่องโครงข่ายความมั่นคงภูมิภาค
ยึดหลักอาเซียนเป็นแกนกลาง (ASEAN Centrality) ยึดมั่น UNCLOS กิจกรรมทางทะเลทุกอย่างต้องเป็นประโยชน์ต่อประเทศต่างๆ
ทั้งในและนอกภูมิภาค
ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (AEC) :
อาเซียนกำลังทำตามยุทธศาสตร์
AEC Blueprint 2025 ที่ต้องเน้นย้ำคือขอให้ความสำคัญกับคุณภาพผลลัพธ์
ขับเคลื่อนสู่เศรษฐกิจดิจิทัล ใช้โรคระบาดขณะนี้ส่งเสริมระบบดิจิทัล ทำตามแผน ASEAN
Agreement on Electronic Commerce ส่งเสริมพลังงานสะอาด
ลดก๊าซเรือนกระจก ความร่วมมือด้านพลังงานระหว่างสปป.ลาว ไทย
มาเลเซียและสิงคโปร์เป็นตัวอย่างที่ดี ปฏิบัติตามยุทธศาสตร์การตลาดท่องเที่ยวอาเซียน
2021-25
อาเซียนยอมรับว่าการฟื้นตัวทางเศรษฐกิจยังไม่แน่นอนทั้งระดับภูมิภาคกับโลก
ให้ความสำคัญกับการเปิดตลาด รักษา supply chain วางแผนยกระดับการค้าเสรีกับบางประเทศ
ร่วมมือทางเศรษฐกิจกับประเทศนอกภูมิภาค
ประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน (ASCC)
:
อาเซียนดำเนินตามแผน
ASCC Blueprint 2025 ได้ครึ่งทางแล้ว ยังมีอีกมากที่ต้องทำ
ให้ความสำคัญกับการส่งเสริมคนงานทำแบบยืนหยุ่น (Agility of Workers – ทำงานได้ทุกที่ทุกเวลา) เพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน เหมาะกับสถานการณ์โรคระบาด
มีเวลาให้ครอบครัวมากขึ้น
อาเซียนให้ความสำคัญกับเยาวชน
ส่งเสริมให้เยาวชนเป็นผู้สร้างประชาคมต่อไป
มีแผนช่วยเหลือเมียนมาด้านสิทธิมนุษยชน
ให้คนเดินทางกลับรัฐยะไข่ด้วยความสมัครใจ
บนพื้นฐานข้อตกลงระหว่างเมียนมากับบังคลาเทศ
ความสัมพันธ์นอกภูมิภาคและประเด็นต่างๆ
:
อาเซียนมีกลไกความสัมพันธ์กับประเทศนอกภูมิภาคหลายตัว
เจรจาทวิภาคีกับคู่เจรจาหลายองค์กรหลายประเทศ สร้างความไว้เนื้อเชื่อใจต่อกัน บนพื้นฐานเปิดกว้างโปร่งใส
ยึดถือกฎระเบียบโดยมีอาเซียนเป็นศูนย์กลาง
ย้ำความสำคัญของการประชุมสุดยอดเอเชียตะวันออก
(East Asia Summit: EAS) ที่อาเซียนเป็นผู้ริเริ่มหารือทุกมิติ
ภายใต้มุมมองของอาเซียนต่อแนวคิดอินโด-แปซิฟิก (ASEAN Outlook on the
Indo-Pacific: AOIP) อาเซียนต้องเป็นศูนย์กลางบริหารจัดการโครงสร้างเศรษฐกิจและความมั่นคง
เพื่อความมั่นคง เสถียรภาพและความมั่งคั่งแก่อาเซียนและภูมิภาคอินโด-แปซิฟิก
สอดคล้องกับข้อตกลงต่างๆ ของอาเซียน เช่น TAC
ในประเด็นทะเลจีนใต้ ชาติสมาชิกอาเซียนบางประเทศกังวลต่อการแปรสภาพพื้นที่
กิจกรรมบางอย่างที่น่าสงสัย สร้างความตึงเครียดและอาจทำลายเสถียรภาพภูมิภาค
จำต้องสร้างความไว้เนื้อเชื่อใจ ยับยั้งชั่งใจ หลีกเลี่ยงสถานการณ์ที่ขัดแย้งมากขึ้น
ปฏิบัติตามอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยกฎหมายทะเล (UNCLOS) ทำตามแนวปฏิบัติของภาคีในทะเลจีนใต้อย่างสมบูรณ์
(DOC)
ให้ทะเลจีนใต้เป็นเขตเสรีด้านการเดินเรือกับการบินทางอากาศ ยินดีกับความก้าวหน้าของ
Single Draft COC Negotiating Text
อาเซียนหวังว่าคาบสมุทรเกาหลีจะมีสันติภาพตลอดไป ปราศจากอาวุธนิวเคลียร์
หวังว่าทุกประเทศที่เกี่ยวข้องจะเดินหน้าเจรจา ปฏิบัติตาม Panmunjom
Declaration สนับสนุนสิทธิอันชอบธรรมของชาวปาเลสไตน์ที่จะมีรัฐอิสระของตน
(State of Palestine) ตามแนวทางทวิรัฐ ยึดพรมแดนปี 1967
อาเซียนเป็นห่วงสถานการณ์ภายในเมียนมา ความรุนแรงที่เกิดขึ้น ขอให้เมียนมาทำตามฉันทามติ
5 ข้อของที่ประชุมผู้นำอาเซียน (Five-Point Consensus of the ASEAN
Leaders’ Meeting) ที่ตกลงไว้เมื่อ 24 เมษายน 2021 ยุติความรุนแรงทันที
ยินดีกับผู้แทนพิเศษของอาเซียน (ASEAN Special Envoy to Myanmar) ที่เดินหน้าหารือกับทุกฝ่ายในเมียนมา เข้าถึงและรับรู้ความต้องการทั้งหมด
ในกรณีเมียนมา
อาเซียนเคารพหลักไม่แทรกแซงกิจการภายใน (principle of
non-interference) และยึดมั่นหลักนิติธรรม ธรรมาภิบาล หลักประชาธิปไตยและรัฐบาลภายใต้รัฐธรรมนูญ
โดยยึดถือเรื่องเหล่านี้อย่างสมดุลสอดคล้องกับหลักการอาเซียน ยืนยันยึดการตัดสินใจจากที่ประชุมฉุกเฉินของรัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียน (EAMM) เมื่อ 15 ตุลาคม 2021
และตระหนักว่าเมียนมาต้องการเวลา
พื้นที่การเมืองเพื่อจัดการปัญหาภายในที่ซับซ้อน หวังว่าประเทศจะกลับสู่ปกติตามเจตจำนงของคนเมียนมา
โดยสรุปแล้วอาเซียนให้ความสำคัญการฟื้นฟูเศรษฐกิจหลังเผชิญโรคระบาดโควิด-19 ยอมรับว่าการฟื้นตัวยังไม่แน่นอนทั้งระดับภูมิภาคกับโลก
ประเด็นทะเลจีนใต้ที่นับวันจะทวีความตึงเครียด เรียกร้องให้อาเซียนเป็นแกนกลางจัดการโครงสร้างความมั่นคงภูมิภาค
ขอให้เมียนมาปฏิบัติตามฉันทามติ 5 ข้อของที่ประชุมผู้นำอาเซียน
เป็นอีกปีที่อาเซียนเผชิญความท้าทายทั้งระดับโลกกับภายในอาเซียนเอง
----------------------
ASEAN. (2021, October 26). CHAIRMAN’S STATEMENT OF THE 38TH AND 39TH ASEAN SUMMITS. Retrieved from https://asean.org/wp-content/uploads/2021/10/FINAL-Chairmans-Statement-of-the-38th-and-39th-ASEAN-Summits-26-Oct....pdf