ปฐมบทอาหรับสปริงซีเรีย
ความไม่เท่าเทียมทางเศรษฐกิจสังคมเป็นต้นเหตุสำคัญของอาหรับสปริงซีเรีย รัฐบาลต่างชาติที่หวังล้มอัสซาดพยายามอยู่นานหลายปี รอจนวาระและโอกาสเป็นใจ
.png)
เป็นที่รับรู้ทั่วไปว่า HTS เป็นสายหนึ่งของอัลกออิดะห์ (al-Qaida) ทำนองเดียวกับผู้ก่อการร้ายไอซิสหรือ
IS (Islamic State – รัฐอิสลาม) ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็น
Al-Nusra Front/Jabhat al-Nusra และเปลี่ยนชื่ออีกครั้งเป็นฮายัต
ทาห์รีร์ อัล-ชาม (HTS)
อาหรับสปริงซีเรียมีนาคม 2011:
มีนาคม
2011 การชุมนุมประท้วงเริ่มต้น กลุ่มผู้ประท้วงเรียกร้องให้รัฐบาลปฏิรูป
ปลดปล่อยนักโทษการเมือง จัดเลือกตั้งโดยเสรี จัดตั้งรัฐสภาที่เป็นตัวแทนของประชาชน
เนื่องจากทุจริตคอร์รัปชันสูง ประชาชนไม่ได้รับความเป็นธรรม
ประเด็นเหล่านี้เป็นเรื่องที่ประชาชนเรียกร้องนับทศวรรษ
ท่ามกลางสถานการณ์วุ่นวายรัฐบาลอัสซาดปฏิรูปบางอย่าง พยายามเจรจากับฝ่ายต่อต้านสายกลาง
แต่ประธานาธิบดีอัสซาดเห็นว่าหากซีเรียปกครองด้วยประชาธิปไตยแบบตะวันตกจะยิ่งทำให้ประเทศอ่อนแอ
จึงปฏิเสธข้อเรียกร้อง เกิดการปราบปรามผู้ชุมนุมอย่างรุนแรง ไม่กี่สัปดาห์ต่อมาฝ่ายต่อต้านเปลี่ยนเป้าหมายเป็นล้มรัฐบาล
ประชาชนที่ต่อต้านรัฐบาลนั้นมีอยู่จริง
ส่วนมากเริ่มจากการชุมนุมของกลุ่มเล็กๆ ในบริเวณใดบริเวณหนึ่ง
และขยายวงกว้างขึ้นกล้าแสดงออกตามท้องถนน พวกเขาเห็นว่าประเทศต้องปฏิรูป
สังคมต้องเปลี่ยนแปลง แม้ยังขาดคำตอบชัดว่าจะไปทิศทางใด รายละเอียดแผนเป็นอย่างไร มีแค่เป้าหมายว่าขจัดเผด็จการ
ประชาชนมีเสรีภาพมากขึ้น มีความเท่าเทียม ทุกคนอยู่ดีกินดี
การชุมนุมที่เริ่มโดยสงบกลายเป็นการชุมนุมที่ใช้อาวุธมากขึ้น
บางกรณีเป็นการปะทะระหว่างคนที่สนับสนุนรัฐบาลกับคนที่ต่อต้านด้วยอาวุธที่หาได้ทั่วไป
เช่น ไม้ มีด ในเวลาไม่ถึงสองเดือนสหประชาชาติรายงานว่ามีผู้เสียชีวิตกว่า 9
พันคน
ต้นเหตุอาหรับสปริงซีเรียมีผู้เคราะห์มากมาย
สามารถสรุปย่อดังนี้
อำนาจที่ไร้การตรวจสอบ:
การปกครองของระบอบอัสซาดคือการอำนาจนิยมเข้มข้น
ใช้แต่คนใกล้ชิดด้วยหวังว่าเป็นคนที่ไว้ใจได้ หวังให้ระบอบมั่นคง
ในแง่หนึ่งน่าเห็นใจว่าการเมืองซีเรียมีแต่ปรปักษ์รอบข้าง
อัสซาดผู้พ่อก็แย่งอำนาจนี้มาจากคนอื่น การบริหารแบบรวบอำนาจจึงจำเป็น
แต่นานวันเข้าอำนาจนิยมกลายเป็นการใช้อำนาจโดยไร้การตรวจสอบ
แม้รัฐบาลมีเจ้าหน้าที่มีตำรวจลับ แต่คนเหล่านี้ร่วมมือกับผู้กุมอำนาจในแต่ละท้องถิ่น
เกิดการ “รวบอำนาจ” ในแต่ละท้องถิ่น โดยที่รัฐบาลกลางแก้ไม่ได้ คนเหล่านี้ร่วมกันทุจริตคอร์รัปชัน
ฉวยโอกาสจากนโยบายรัฐ งบประมาณส่วนกลางที่กระจายสู่ท้องถิ่น
คนที่ใกล้ชิดกับพรรคบาธ
คนของรัฐบาลเท่านั้นที่ได้รับประโยชน์
ประชาชนจำนวนมากที่เหลือกลายเป็นคนที่ถูกรัฐบาลทอดทิ้ง ได้รับความช่วยเหลือแต่น้อย
ความไม่เท่าเทียมทางเศรษฐกิจสังคมเป็นต้นเหตุสำคัญของอาหรับสปริงซีเรีย
ต่างชาติแทรกแซง:
ทุกประเทศมีผู้ไม่พอใจรัฐบาล
การชุมนุมประท้วงเป็นปรากฎการณ์ที่เกิดขึ้นบ่อย
การชุมนุมเรียกร้องให้รัฐบาลลาออกเป็นข่าวที่เห็นได้อยู่เสมอ
รัฐบาลเก่าไปรัฐบาลใหม่มา แต่กรณีซีเรียไม่เป็นเช่นนั้น
สิงหาคม 2011 สมาชิกสันนิบาตอาหรับ (Arab
League) หลายประเทศเริ่มแสดงท่าทีต่อต้านรัฐบาลอัสซาด
ต้องล้มระบอบอัสซาดเท่านั้น:
การระงับสมาชิกภาพของซีเรียคือความพ่ายแพ้ทางการเมืองระหว่างประเทศครั้งใหญ่ของรัฐบาลอัสซาด
ทำให้ถูกโดดเดี่ยวจากประเทศเพื่อนบ้าน นำมาซึ่งการถูกโดดเดี่ยวจากอีกหลายประเทศ
และเรื่องอื่นๆ ตามมาอีกมาก เป้าหมายสุดท้ายคือล้มรัฐบาลอัสซาด
ต้นปี 2012
ต่างชาติเริ่มส่งมอบอาวุธแก่ประชาชนฝ่ายต่อต้าน และเกิดการรวมกลุ่มมากขึ้น
เนื่องจากต้องการอำนาจการเมืองหลังสิ้นรัฐบาลอัสซาด
สอดคล้องกับคำกล่าวของประธานาธิบดีอัสซาดเมื่อพฤศจิกายน
2019 ว่า เหตุที่มาของการชุมนุมประท้วงส่วนหนึ่งมาจากเงินต่างชาติ
มาจากประเทศกาตาร์ อุดหนุนให้คนประท้วงต่อต้านรัฐบาล
และความรุนแรงที่เกิดตั้งแต่ต้นมาจากผู้ประท้วงบางคน
จากนั้นไม่นานกลายเป็นสงครามกลางเมือง
ซาอุดิอาระเบียให้การสนับสนุนทุกกลุ่ม
รวมทั้งพวกสุดโต่งอย่าง al-Nusra Front (ที่ตอนนี้คือ
Hay’et Tahrir al-Shams: HTS) กับไอซิส (ISIS) ด้านรัฐบาลโอบามาขอให้อัสซาดลงจากอำนาจ สนับสนุนกลุ่มที่เรียกว่าเป็นสายกลาง
ฝึกกองกำลังติดอาวุธในจอร์แดน
พวกสุดโต่งอย่าง al-Nusra Front กับไอซิสแม้มีจุดยืนร่วมว่าต้องการโค่นล้มระบอบอัสซาด
แต่ต่างตรงที่ต้องการให้รัฐบาลในอนาคตปกครองตามแนวทางของอิสลามเต็มขนาด
ตามการตีความของพวกตน (ซึ่งแตกต่างจากมุสลิมกระแสหลัก)
แต่มาบัดนี้ HTS
ในปี 2024 ส่อว่าไม่คิดจะปกครองซีเรียแบบรัฐอิสลาม
ให้สิทธิเสรีภาพแก่ทุกกลุ่มทุกนิกายศาสนา
น่าติดตามว่าท้ายที่สุดจะเป็นอย่างไร ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น
หลักการยังคงเดิมคือรัฐบาลต่างชาติสนับสนุนคนซีเรียที่ไม่พอใจระบอบอัสซาด
ผสมโรงด้วยกองกำลังต่างชาติ ที่จำต้องมีต้องใช้เพราะคือการล้มด้วยกองกำลังติดอาวุธ
(โดยพวกญิฮาดหรือผู้ก่อการร้ายหรือชื่ออื่นๆ แล้วแต่ว่าใครตีตราอย่างไร) ในที่สุดระบอบอัสซาดก็สิ้นแม้รัฐบาลรัสเซียกับอิหร่านและพวกพยายามปกป้อง
จะเห็นว่าพวกที่หวังล้มอัสซาดพยายามอยู่นานหลายปีและไม่ทิ้งความตั้งใจนี้
รอจนวาระและโอกาสเป็นใจ
------------------------------
1. Erlich, Reese. (2014). Inside Syria: The Backstory of
Their Civil War and What the World Can Expect. New York: Prometheus Books.
2. Hanano,
Amal. (2012). Syrian Hope: A Journal. In The Dawn of the Arab Uprisings: End
of an Old Order? (pp.225-236). London: Pluto Press.
3. Lister,
Charles R. (2015). The Syrian Jihad: Al-Qaeda, the Islamic State and the
Evolution of an Insurgency. New York: Oxford University Press.
4. Lynch,
Marc. (2012). The Arab Uprising: The Unfinished Revolutions of the New
Middle East. NY: Publicaffairs.
5. Masters,
Jonathan. (2013, September 11). Syria's Crisis and the Global Response. Council
on Foreign Relations. Retrieved
from http://www.cfr.org/syria/syrias-crisis-global-response/p28402
6. Syria's
Bashar al-Assad Reflects on Civil War, Oil, Terrorism and America in Rare
Interview. (2019, November 11). Sputnik
News. Retrieved from https://sputniknews.com/middleeast/201911111077273037-syrias-bashar-al-assad-reflects-on-civil-war-oil-terrorism-and-america-in-rare-interview/
-----------------