ข้อตกลงล่าสุดส่งเสริมและอยู่ภายใต้กรอบอาเซียนอย่างชัดเจน ไม่อาจตีความว่ากระทบความมั่นคงอาเซียน ไม่น่าจะทำให้จีนกังวลเกินไปว่าเวียดนามเอนเอียงเข้าหาสหรัฐ
.jpg)
ความสัมพันธ์รอบด้านเวียดนาม-สหรัฐเริ่มปี
2013 จากข้อตกลง “Vietnam–U.S. Comprehensive Partnership” ในสมัยรัฐบาลโอบามา มุ่งสร้างความไว้เนื้อเชื่อใจ ร่วมมืออย่างกว้างขวาง
ต่างยอมรับระบอบการปกครองของกันแต่กัน เคารพอธิปไตย บูรณภาพแห่งดินแดน ข้อตกลง
‘หุ้นส่วนทางยุทธศาสตร์รอบด้าน’ (Comprehensive Strategic Partnership) ฉบับกันยายน 2023 เป็นฉบับสมัยรัฐบาลไบเดน
ยกระดับความสัมพันธ์ให้สูงขึ้นอีก มีสาระสำคัญ ดังนี้
ประการแรก
ความสัมพันธ์ทางการเมืองกับการทูต
ประการที่ 2 ความร่วมมือด้านเศรษฐกิจ
ปี 2022 การค้าทวิภาคีมีมูลค่า
138,000 ล้านดอลลาร์ สหรัฐเป็นผู้นำเข้ารายใหญ่สุดของเวียดนาม ครอบคลุมสารพัดสินค้าตั้งแต่สิ่งทอ
รองเท้า อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ ส่วนเวียดนามนำเข้าฝ้าย ถั่วเหลือง
เป็นที่หมายการลงทุนของภาคเอกชนสหรัฐ
อีกทั้งเวียดนามเป็นหนึ่งในหุ้นส่วนกรอบเศรษฐกิจอินโด-แปซิฟิก (IPEF) ที่ตั้งขึ้นสมัยรัฐบาลไบเดนและสหรัฐกำลังให้ความสำคัญอย่างยิ่งในช่วงนี้
ทั้งคู่จะส่งเสริมระบบการค้าระหว่างประเทศที่ไม่เลือกปฏิบัติ
มีความยุติธรรม รวมทุกฝ่ายเข้าด้วยกันอย่างเสมอภาค โปร่งใส ควบคู่กับองค์การค้าโลก
ชื่นชมความก้าวหน้าของกรอบเศรษฐกิจอินโด-แปซิฟิก (IPEF) อีกทั้งเคารพสิทธิแรงงาน
ประการที่
3 ด้านการป้องกันประเทศและความมั่นคง
ทั้งคู่เห็นพ้องส่งเสริมการบังคับใช้กฎหมาย
การร่วมทำงานของหน่วยงานยุติธรรม หน่วยการข่าวความมั่นคง
ยินดีแลกเปลี่ยนข้อมูลและประสบการณ์โดยเฉพาะส่วนที่เกี่ยวข้องกับทะเล โจรสลัด
การค้ามนุษย์ การฟอกเงิน ยาเสพติด สารเคมีที่เป็นภัย อาชญกรรมไซเบอร์
ต่อต้านก่อการร้าย ลัทธิสุดโต่งทุกรูปแบบสอดคล้องกฎบัตรสหประชาชาติ
จะร่วมมือด้านอุตสาหกรรมป้องกันประเทศให้เข้มข้นขึ้น
ซื้อขายอาวุธระหว่างกัน
สหรัฐจะช่วยพัฒนาขีดความสามารถป้องกันประเทศของเวียดนามตามความจำเป็น
ประการที่
4 ความร่วมมือด้านอื่นๆ
สหรัฐจะเพิ่มฝึกทักษะแรงงานไฮเทค ยอมรับว่าเวียดนามมีบทบาทสำคัญต่ออุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์
เร่งส่งเสริมด้านนี้
ให้เวียดนามเป็นส่วนหนึ่งของห่วงโซ่อุปทานโลกด้านเซมิคอนดักเตอร์
เป้าหมายคือผลิตเพื่อป้อนตลาดสหรัฐ ตามหนังสือ Memorandum of Cooperation on Semiconductor Supply
Chains, Workforce and Ecosystem Development
จะส่งเสริมโครงสร้างพื้นฐานเพื่อการพัฒนาด้านดิจิทัล
รวมทั้งโครงข่ายสื่อสาร 5G วิจัยร่วมกัน
ฝึกอบรมหลายหลายโครงการ เช่นจากความร่วมมือ Vietnam-U.S. Science and
Technology Agreement for Research (VUSTAR)
นอกจากนี้ทั้งคู่ให้ความสำคัญกับโลหะหายาก
(Rare Earth
Elements) สหรัฐจะช่วยพัฒนาแหล่งทรัพยกรนี้
ด้านการศึกษาและฝึกทักษะ
ปัจจุบันนักเรียนนักศึกษาเวียดนามเกือบ 30,000 คนกำลังศึกษาต่อที่สหรัฐ
(มากเป็นอันดับที่ 5) และอาจเพิ่มมากกว่านี้ สนับสนุนให้มหาวิทยาลัย 2
ฝ่ายร่วมงานวิจัย สหรัฐจะเพิ่มจำนวนทุนการศึกษา
ทั้งคู่จะช่วยแก้ไขความเสียหายอันเนื่องจากสงคราม
(เวียดนาม) อันจะช่วยสร้างความไว้เนื้อเชื่อใจต่อกัน ขจัดสารพิษที่ยังตกค้าง
วัตถุระเบิดต่างๆ เพิ่มความช่วยเหลือผู้บาดเจ็บพิการจากสงคราม
พิสูจน์ศพทหารด้วยการตรวจ DNA
รวมทั้งทหารอเมริกัน
ทั้ง 2 ประเทศย้ำความสำคัญของการ ส่งเสริมและป้องกันสิทธิมนุษยชนตามกรอบรัฐธรรมนูญของตนและตามกฎระเบียบนนาชาติ
จะพูดคุยอย่างเปิดอกสร้างสรรค์โดยใช้กลไก U.S. Human Rights Dialogue and Vietnam – U.S. Labor
Dialogue สร้างความเข้าใจและลดช่องว่างต่อกันและกัน
ประการที่
5 ประเด็นภูมิภาคกับโลก
ทั้ง 2
ประเทศจะร่วมมือต่อประเด็นภูมิภาคกับโลกบนพื้นฐานได้ประโยชน์ร่วม
ส่งเสริมการรักษาสันติภาพ เสถียรภาพ การพัฒนาภูมิภาคและโลก
ยึดมั่นความร่วมมือในกรอบนานาชาติ เช่น สหประชาชาติ APEC, East Asia Summit, ARF, ADMM Plus
และกลไกอื่นๆ ของอาเซียน ส่งเสริมพหุภาคีนิยม
เคารพกฎหมายระหว่างประเทศ สถาปัตยกรรมภูมิภาคที่อาเซียนเป็นแกนกลาง “มุมมองของอาเซียนต่อแนวคิดอินโด-แปซิฟิก” (AOIP)
จะส่งเสริมแก้ไขข้อพิพาทด้วยสันติวิธี
สอดคล้องกฎหมายระหว่างประเทศ ไม่ข่มขู่ ไม่ใช่กำลัง พร้อมกับส่งเสริมเสรีภาพการเดินเรือการบินเหนือทะเลจีนใต้
เคารพเขตเศรษฐกิจจำเพาะ ปฏิบัติตามอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยกฎหมายทะเล ค.ศ.1982
(United Nations Convention on the Law of the Sea:
UNCLOS) ที่ให้แก้ไขข้อพิพาทด้วยสันติวิธี
หลักเดินเรือเสรีและการบินผ่านน่านน้ำเสรี ฯลฯ ยึดมั่น “แนวปฏิบัติในทะเลจีนใต้” (code
of conduct for the South China Sea หรือ COC) ของอาเซียน
ย้ำความสำคัญของการรักษาเสถียรภาพ
สันติภาพ การอยู่ดีมีสุข การพัฒนาอย่างยั่งยืนของ “อนุภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขง”
(ความร่วมมือของ 6 ประเทศ คือ ไทย พม่า สปป.ลาว กัมพูชา จีน และเวียดนาม)
เปิดรับความร่วมมือ Mekong – U.S. Partnership และอื่นๆ
ในทางนี้ที่สหรัฐเกี่ยวข้องด้วย เช่น Ayeyawady-Chao Phraya-Mekong
Economic Cooperation Strategy (ACMECS)
วิเคราะห์:
จะเห็นว่าเมื่อลงลึกสู่ประเด็นความมั่นคงต่างๆ
เวียดนามกับสหรัฐตกลงใช้แนวทางและกลไกอาเซียนมากมาย ข้อตกลง
‘หุ้นส่วนทางยุทธศาสตร์รอบด้าน’
ระหว่างเวียดนาม-สหรัฐจึงส่งเสริมและอยู่ภายใต้กรอบอาเซียนอย่างชัดเจน
ไม่อาจตีความว่ากระทบความมั่นคงอาเซียน
ควรตีความด้วยซ้ำว่าเวียดนามตอกย้ำบทบาทอาเซียน และหากตีความให้ไกลออกไปอีก
ไม่น่าจะทำให้จีนกังวลเกินไปว่าเวียดนามเอนเอียงเข้าหาสหรัฐ
ต่อประเด็นเมียนมา
เวียดนามกับสหรัฐย้ำความสำคัญและจะยึดมั่นจุดยืนฉันทามติ 5
ข้อของที่ประชุมผู้นำอาเซียน (Five-Point
Consensus) ซึ่งเพิ่งทบทวนใหม่ในการประชุมสุดยอดอาเซียนเมื่อกันยายน
2023 ขอให้ทุกฝ่ายหยุดยิงทันที ทุกฝ่ายหยุดใช้ความรุนแรงทุกรูปแบบ
เข้าสู่การหารืออย่างสร้างสรรค์
นับจากมีความสัมพันธ์ทางการทูตระดับปกติเมื่อปี
1995 ความสัมพันธ์ของทั้งสองดีขึ้นอย่างรวดเร็ว ต่างได้รับประโยชน์มหาศาล ข้อตกลง
‘หุ้นส่วนทางยุทธศาสตร์รอบด้าน’ ฉบับล่าสุดยกระดับความร่วมมือให้สูงขึ้นอีกและกำลังไปในทิศทางที่ดีขึ้น
---------------------
1. The
White House. (2023, April 13). The
United States – Vietnam Relationship: Celebrating 10 Years
of Comprehensive Partnership and 28 Years of Diplomatic
Relations. Retrieved from
https://www.state.gov/the-united-states-vietnam-relationship-celebrating-10-years-of-comprehensive-partnership-and-28-years-of-diplomatic-relations/)
2. The
White House. (2023, September 10). FACT
SHEET: President Joseph R. Biden and General Secretary Nguyen Phu Trong
Announce the U.S.-Vietnam Comprehensive Strategic Partnership. Retrieved from
https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2023/09/10/fact-sheet-president-joseph-r-biden-and-general-secretary-nguyen-phu-trong-announce-the-u-s-vietnam-comprehensive-strategic-partnership/
3. The White House. (2023,
September 11). JOINT LEADERS’ STATEMENT: ELEVATING UNITED
STATES-VIETNAM RELATIONS TO A COMPREHENSIVE STRATEGIC PARTNERSHIP. Retrieved
from https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2023/09/11/joint-leaders-statement-elevating-united-states-vietnam-relations-to-a-comprehensive-strategic-partnership/
4. The
White House. (2023, September 10). Remarks
by President Biden and General Secretary Nguyễn
Phú Trọng of the Communist Party of Vietnam in
Joint Press Statements. Retrieved from
https://www.whitehouse.gov/briefing-room/speeches-remarks/2023/09/10/remarks-by-president-biden-and-general-secretary-nguyen-phu-trong-of-the-communist-party-of-vietnam-in-joint-press-statements/
5. The
White House. (2023, September 11). JOINT
LEADERS’ STATEMENT: ELEVATING UNITED STATES-VIETNAM RELATIONS TO A
COMPREHENSIVE STRATEGIC PARTNERSHIP. Retrieved from
https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2023/09/11/joint-leaders-statement-elevating-united-states-vietnam-relations-to-a-comprehensive-strategic-partnership/
-----------------