สรุปสถานการณ์: (อัพเดท 4 มิ.ย. 19.30 น.) สัปดาห์ที่แล้วมีความสับสนว่ารัฐบาลซีเรียได้รับขีปนาวุธต่อต้านอากาศยาน
S-300 แล้วหรือไม่ เพราะก่อนหน้านี้มีข่าวว่าประธานาธิบดีบาชาร์
อัล อัสซาดกล่าวว่าได้รับชุดแล้วแรก ความคืบหน้าเรื่องนี้คือยังไม่ได้รับ
ความสับสนมาจากการตีความคลาดเคลื่อนของสื่อ
ประเด็นร้อนวันนี้คือเจ้าหน้าที่สหประชาชาติรายงานว่ามีหลักฐานอันน่าเชื่อถือว่ามีการใช้อาวุธเคมีในซีเรีย
ก่อนหน้านี้เมื่อปลายเดือนเมษายน ทำเนียบขาวกับหน่วยข่าวกรองสหรัฐฯ ว่าพบหลักฐานที่เชื่อได้ว่ารัฐบาลซีเรียใช้อาวุธเคมีกับประชาชนของตน
โดยเฉพาะอาวุธเคมีที่ชื่อว่า “ซาริน”
ความสับสนเกิดขึ้นเมื่อคาร์ลา
เดอ ปอนท์ (Carla del Ponte) เจ้าหน้าที่สหประชาชาติชี้ว่าฝ่ายต่อต้านเป็นผู้ใช้อาวุธเคมีทำลายประสาท
และเท่าที่ตรวจสอบยังไม่พบหลักฐานใดๆ ว่ารัฐบาลอัสซาดใช้อาวุธเคมีแม้แต่ครั้งเดียว
ข้อมูลของคุณเดอ
ปอนท์จึงสวนทางกับรัฐบาลโอบามาอย่างสิ้นเชิง กลายเป็นประเด็นที่ต้องติดตามว่าใครเป็นผู้ใช้อาวุธเคมีกันแน่
คืบหน้าล่าสุด: (อัพเดท 5 มิ.ย. 10.30 น.)
วันนี้ (4 มิ.ย.) ประธานาธิบดีปูตินแห่งรัสเซีย ยืนยันว่าจะส่งขีปนาวุธ S-300 ชุดแรกให้แก่ซีเรียในปีหน้า (2014)
(Putin denies S-300 missile system already been sent to
Syria, Haaretz)
เป็นคำยืนยันที่ชัดเจนที่สุดว่ารัฐบาลซีเรียยังไม่ได้รับอาวุธดังกล่าว
เจ้าหน้าที่สิทธิมนุษยชนสหประชาชาติรายงานว่า “มีหลักฐานอันมีเหตุผล”
ให้เชื่อว่ามีการใช้อาวุธเคมีในซีเรีย มีข้อมูลการใช้ 4
ครั้งในช่วงเดือนมีนาคม-เมษายน 2013 แต่ไม่อาจระบุว่าใครเป็นผู้ใช้ (U.N.
rights team believes chemical weapons used in Syria, Reuters)
ด้านนาย ลอรอนต์ แฟบิอุส รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศฝรั่งเศส
กล่าวว่ามีการใช้อาวุธเคมีซารินหลายครั้งในซีเรีย
รัฐบาลซีเรียเป็นผู้ใช้อย่างน้อยหนึ่งครั้ง กล่าวว่า “ไม่ต้องสงสัยว่ารัฐบาล (ซีเรีย) กับผู้ร่วมสมคบเป็นผู้ใช้”
ส่วนโฆษกทำเนียบขาวนายเจย์
คาร์นีย์ กล่าวว่าสหรัฐฯ กำลังทำงานกับฝรั่งเศสและประเทศอื่นๆ เพื่อหาคำตอบและยังต้องการหลักฐานมากกว่านี้
“ต้องการหลักฐานยืนยันสนับสนุน” ก่อนที่รัฐบาลจะตัดสินสรุปว่ารัฐบาลซีเรียใช้อาวุธเคมี
และยังไม่รู้ว่าต้องใช้เวลาอีกนานเท่าไร
(France: Sarin gas used in Syria, CNN)
วิเคราะห์: (อัพเดท 5 มิ.ย. 10.30 น.)
เหตุตึงเครียดจากกรณีขีปนาวุธ S-300
จบลงเพียงเท่านี้ก่อน เพราะข้อมูลชัดเจนแล้วว่ารัสเซียยังไม่ได้ส่งมอบอาวุธดังกล่าว
ความตึงเครียดในระดับภูมิภาคอันเนื่องจากเรื่องนี้จึงยุติชั่วคราว รอจนถึงปีนี้ที่รัสเซียอาจส่งอาวุธให้ตามกำหนดเวลา
เมื่อถึงวันนั้นต้องดูสถานการณ์อีกครั้ง
ประเด็นที่ต้องติดตามล่าสุดคือการใช้อาวุธเคมี
เป็นเรื่องสืบเนื่องจากข้อมูลหลักฐานที่ตรงข้ามระหว่างเจ้าหน้าที่สหประชาชาติคุณคาร์ลา
เดอ ปอนท์ กับข้อมูลจากทางการสหรัฐฯ (รวมทั้งจากบางประเทศเช่นอังกฤษ)
เหตุการณ์คืบหน้ามาถึงวันนี้คือ เจ้าหน้าที่สิทธิมนุษยชนสหประชาชาติรายงานแล้วว่า
พบหลักฐานที่น่าเชื่อถือว่ามีการใช้อาวุธเคมีถึง 4 ครั้งด้วยกัน เพียงแต่ไม่อาจระบุว่าใครเป็นผู้ใช้
การใช้อาวุธเคมีในซีเรียแม้มีผลทำให้ผู้คนเสียชีวิตบาดเจ็บไม่มาก
เมื่อเทียบกับ 8 หมื่นรายที่เสียชีวิตไปแล้ว
แต่สามารถถูกโยงให้เป็นเรื่องการละเมิดสิทธิมนุษยชนอีกเรื่องหนึ่ง ดังนั้น
ฝ่ายใดที่ใช้ย่อมต้องถูกประณามและอาจต้องได้รับโทษในเรื่องนี้จากการไต่สวน (หลังความขัดแย้งสิ้นสุด)
ความสำคัญของเรื่องนี้คือ
ประธานาธิบดีโอบามาเคยพูดในทำนองว่าสหรัฐฯ จะไม่ยอมนิ่งเฉยหากพบว่ามีการใช้อาวุธเคมี
ในความหมายนี้รัฐบาลอเมริกันมุ่งกล่าวถึงรัฐบาลซีเรีย
แถลงการณ์ของรัฐมนตรีแฟบิอุส มีความสำคัญเพราะฝรั่งเศสเป็นประเทศหนึ่งที่ได้รับมอบหมายจากสหประชาชาติให้ตรวจสอบตัวอย่างที่ได้รับ และตอนนี้ออกมายืนยันเชื่อว่ารัฐบาลซีเรียเป็นผู้ใช้อย่างน้อยหนึ่งครั้ง ประเด็นข้อสงสัยคือไม่ได้แถลงว่าเป็นการใช้เมื่อใด สถานที่ใด หรือใครเป็นผู้ใช้ซารินในกรณีอื่นๆ ที่เหลือ
แถลงการณ์ของรัฐมนตรีแฟบิอุส มีความสำคัญเพราะฝรั่งเศสเป็นประเทศหนึ่งที่ได้รับมอบหมายจากสหประชาชาติให้ตรวจสอบตัวอย่างที่ได้รับ และตอนนี้ออกมายืนยันเชื่อว่ารัฐบาลซีเรียเป็นผู้ใช้อย่างน้อยหนึ่งครั้ง ประเด็นข้อสงสัยคือไม่ได้แถลงว่าเป็นการใช้เมื่อใด สถานที่ใด หรือใครเป็นผู้ใช้ซารินในกรณีอื่นๆ ที่เหลือ
และมีข้อสังเกตคือทำเนียบขาวยังคงแสดงท่าทีระมัดระวัง
ยังไม่สรุปว่ารัฐบาลซีเรียเป็นผู้ใช้หรือไม่ และยังคงยืดเวลาการตัดสินใจออกไปเรื่อยๆ
โดยไม่มีกำหนด เป็นไปได้ว่าอาจต้องการหลักฐานที่ประเทศอื่นๆ อย่างรัสเซียกับจีนยอมรับ
หรือมีเหตุผลอื่นๆ ที่ซับซ้อนกว่านี้
และที่สุดแล้ว
หากสหประชาชาติมีหลักฐานผูกมัดผู้กระทำผิด คณะมนตรีความมั่นคงอาจมีข้อมติออกมา
ซึ่งจะไม่ส่งผลดีต่อผู้กระทำผิดแน่นอน และนั่นหมายความว่าสถานการณ์ในซีเรียอาจตึงเครียดกว่าที่เป็นอยู่
จากข้อมูลหลักฐานที่ปรากฏ
เรื่องการใช้อาวุธเคมีเป็นเรื่องซับซ้อนมาก โดยเฉพาะประเด็นที่ว่าใครเป็นผู้ใช้ การใช้อาวุธนี้มีเบื้องหน้าเบื้องหลังหรือไม่
4 มิถุนายน 2013
ชาญชัย คุ้มปัญญษ
----------------------
บทวิเคราะห์ที่เกี่ยวข้อง:
ข่าวการใช้อาวุธเคมีซารินในซีเรียกลายเป็นเรื่องจริง
แต่ยังสับสนว่าฝ่ายใดเป็นผู้ใช้ ที่ผ่านมาซารินทำให้ผู้คนเสียชีวิตบาดเจ็บไม่มาก
แต่กลับมีผลทางการเมืองระหว่างประเทศอย่างมากทั้งต่อซีเรียและชาติมหาอำนาจอย่างอเมริกา
(อัพเดท 30 พ.ค. 17.40 น.)
สองสามวันก่อนอียูอนุมัติให้ชาติสมาชิกสามารถขายอาวุธทันสมัยแก่ฝ่ายต่อต้าน
รัฐบาลรัสเซียจึงออกมาตอบโต้ด้วยการประกาศว่าไม่ได้ระงับแผนขายขีปนาวุธต่อต้านอากาศยาน
S-300 แก่ทางการซีเรีย มาวันนี้ประธานาธิบดีซีเรียบอกว่าได้รับขีปนาวุธ
S-300 ชุดแรกแล้ว