ไม่ว่าจะอธิบายต้นเหตุศึกยูเครนด้วยแนวทางใด ชาติมหาอำนาจมั่นคงมั่งคั่งขึ้นบนความสูญเสียของยูเครน ยูเครนเป็นแค่เหยื่อที่ต้องถูกทำลาย
เดิมยูเครนเป็นส่วนหนึ่งของสหภาพโซเวียต
เมื่อสิ้นระบอบสังคมนิยมคอมมิวนิสต์หลายประเทศที่เคยเป็นส่วนหนึ่งของสหภาพโซเวียตแยกตัวออกเป็นรัฐอธิปไตย
ยูเครนเป็นหนึ่งในนั้น เป็นประชาธิปไตยเกิดใหม่ ประชาชนขาดความรู้ความเข้าใจ
การเมืองอ่อนแอ อำนาจปกครองกระจุกตัวอยู่ในคนไม่กี่กลุ่ม
.jpg)
ช่วงปี 2013-14 ฝ่ายการเมืองแย่งชิงกันอย่างหนัก
ฝ่ายหนึ่งอิงชาติตะวันตก อีกฝ่ายรัสเซียให้การสนับสนุน ปลายเดือนกุมภาพันธ์ 2014
ประธานาธิบดีวิคเตอร์ ยานูโควิช (Viktor Yanukovych) หนีออกจากประเทศ
นับจากนั้นเป็นต้นมารัฐบาลใหม่อิงชาติตะวันตก
รัฐบาลยูเครนที่ไม่เป็นตัวของตัวเอง :
พฤษภาคม
2019 นายโวโลดิเมียร์ เซเลนสกี (Volodymyr Zelenskiy) นักแสดงตลกผู้ไม่เคยทำงานการเมืองมาก่อนชนะเลือกตั้ง
จากการหาเสียงเน้นต่อต้านทุจริตทางการเมือง ต่อต้านกลุ่มการเมืองที่ครอบงำประเทศ สัญญาให้ประชาชนมีอำนาจการเมืองการปกครอง
ยุติความขัดแย้งภายในประเทศ นักวิเคราะห์บางคนชี้ว่าเหตุที่ชนะเพราะชาวยูเครนเบื่อหน่ายนักการเมืองไม่ว่ามาจากขั้วใด
เซเลนสกีที่นิยมตะวันตกแสดงตัวอย่างรวดเร็วเมื่อดำเนินนโยบายใกล้ชิดอียู
ร้องขอเป็นสมาชิกนาโต แม้รัสเซียจะเตือนซ้ำแล้วซ้ำอีก ระดมกองทัพนับแสนซ้อมรบใกล้ชายแดน
ชาติตะวันตกเตือนเช่นกันว่ารัสเซียอาจส่งกองทัพบุกยูเครนแต่เซเลนสกีไม่ฟัง
ในที่สุด 24 กุมภาพันธ์ปีก่อนกองทัพรัสเซียบุกข้ามพรมแดน รัฐบาลสหรัฐกับพวกเริ่มส่งความช่วยเหลือทางทหารและอื่นๆ
แก่ยูเครน
ปลายเดือนธันวาคม
2022 เซอร์เกย์ ลาฟรอฟ (Sergei Lavrov) รัฐมนตรีกระทรวงการต่างประเทศรัสเซียกล่าวว่า
“พฤติกรรมร่วมของพวกตะวันตกกับหุ่นเชิดเซเลนสกี (puppet Zelensky) ตอกย้ำลักษณะวิกฤตยูเครนที่เป็นเหมือนกันทั่วโลก”
ไม่ว่าจริงหรือเท็จ
รัสเซียคิดว่าเซเลนสกีเป็นแค่ “หุ่นเชิด” เท่านั้น
ยุทธศาสตร์นาโตขยายตัว เส้นต้องห้ามของปูติน
:
พร้อมกับการล่มสลายของสหภาพโซเวียต
ชาติตะวันตกดำเนินยุทธศาสตร์นาโตขยายตัว (NATO Enlargement, NATO
expansion) รวบรวมประเทศที่แตกออกเข้าเป็นสมาชิก ชี้ว่าการรับสมาชิกใหม่จะยิ่งทำให้มั่นคง
เพราะสมาชิกจะทำไม่สงครามต่อกันและหวังว่ารัสเซียจะเป็นสมาชิกด้วย
เมษายน
2014 ลาฟรอฟกล่าวว่ารัสเซียอยากได้ระบบความมั่นคงที่ทุกประเทศในยุโรป-แอตแลนติกเท่าเทียมกันและไม่แบ่งฝักแบ่งฝ่าย
แต่ชาติตะวันตก “ขยายสมาชิกภาพนาโต สร้างพันธมิตรทางทหารขยายตัวมาทางตะวันออก”
ตามมุมมองของรัสเซียยุทธศาสตร์ดังกล่าวคือการจำกัดอิทธิพลของตนในยุโรป
ประเทศที่เคยเป็นพวกถูกดึงเข้านาโต
ตีความว่าการเป็นสมาชิกนาโตหมายถึงการอยู่ใต้อำนาจของรัฐบาลสหรัฐ พูดง่ายๆ
นาโตคือกลุ่มประเทศที่อยู่ใต้อิทธิพลทางทหารของสหรัฐนั่นเอง
รัฐบาลสหรัฐเอ่ยถึงภัยคุกคามจากรัสเซียอยู่เสมอ
คำถามคือรัสเซียเป็นภัยคุกคามมากถึงขั้นนั้นจริงหรือ อะไรคือเป้าหมายที่แท้จริงที่พยายามรับสมาชิกเพิ่ม
Benjamin Schwarz
ชี้ว่าเป็นนโยบายที่สหรัฐต้องการขยายอิทธิพลตนเองมากกว่า ต้องการขยายไปถึงประเทศที่พรมแดนติดรัสเซีย
Ronald
Steel อธิบายว่าคือพยายามรักษาความเป็นเจ้า
ยิ่งสหรัฐถดถอยยิ่งต้องพยายามกระชับอำนาจ
รัฐบาลสหรัฐไม่ว่าชุดใดจะต้องทำบางอย่างเพื่อรักษาความเป็นเจ้าของตนไว้ และเนื่องจากอิทธิพลของสหรัฐต่อยุโรปตะวันตกลดลงเรื่อยๆ
จึงพยายามเข้าแทรกด้วยการมีอิทธิพลต่อสมาชิกนาโตใหม่ ผลคือนาโตแยกออกเป็น 2 ฝ่าย
(สมาชิกจากยุโรปตะวันตกมีความเป็นตัวของตัวเองมากกว่ายุโรปตะวันออก)
ภายใต้แนวคิดนี้รัฐบาลสหรัฐจะไม่หยุดยุทธศาสตร์นาโตขยายตัว
ศึกยูเครนในยามนี้เป็นเครื่องมือกระชับอำนาจดังกล่าว
รัฐบาลรัสเซียประกาศมานานแล้วว่ายูเครนต้องไม่เป็นสมาชิกนาโต
เป็นเส้นต้องห้าม (redline) ตามยุทธศาสตร์ป้องกันประเทศของรัสเซียที่จะมีแนวรัฐกันชน
(buffer state)
รัฐมนตรีลาฟรอฟชี้ว่ารัสเซียกับยูเครนมีแนวพรมแดนยาว 2,259 กิโลเมตร
เป็นพรมแดนทางบก 1,974 กิโลเมตรและอีก 321 กิโลเมตรเป็นพรมแดนทางทะเล
หากยูเครนเป็นสมาชิกนาโต การเผชิญหน้าทางทหารย่อมเกิดขึ้น ทั้ง 2
ฝ่ายจะต้องส่งทหารเข้าประจำการตามแนวพรมแดน สร้างความตึงเครียด
รัสเซียจะไม่ยอมให้เกิดเรื่องทำนองนี้
แต่รัฐบาลเซเลนสกียืนกรานขอเป็นสมาชิกนาโต
เป็นแนวทางอธิบายแบบหนึ่งว่าทำไมในที่สุดกองทัพรัสเซียบุกเข้ายูเครน
Mason Clark
นำเสนอว่านับจากเริ่มศตวรรษที่ 21
รัสเซียได้ทำและกำลังทำสงครามไฮบริดกับสหรัฐ
พร้อมกับที่รัสเซียปรับปรุงกองทัพและอุปกรณ์เครื่องมือต่างๆ สำหรับสงครามนี้
Ralph D.
Thiele อธิบายว่ารัสเซียต้องการยูเครนมานานแล้ว
เปิดฉากทำสงครามไฮบริดต่อยูเครนด้วยการส่งอาวุธให้กองกำลังท้องถิ่นที่ต่อต้านรัฐบาลยูเครน
ส่งทหารรับจ้างไปช่วยก่อเหตุร้าย ทำลายเศรษฐกิจท้องถิ่น ทำให้ระบบของรัฐบาลกลางไม่ทำงาน
ทำสงครามข้อมูลข่าวสาร คนยูเครนจำนวนมากหนีออกจากพื้นที่
ไม่ว่าจะใช้มุมมองจากนาโตหรือรัสเซียข้อสรุปประการหนึ่งที่แน่นอนคือทั้ง 2
ฝ่ายต่างหวังมีอิทธิพลต่อยูเครน จนรัฐบาลยูเครนไม่เป็นตัวของตัวเอง
เป็นพัฒนาการตั้งแต่ยูเครนแยกตัวเป็นอิสระเมื่อ 3 ทศวรรษก่อน
เป็นสมรภูมิการแข่งขันช่วงชิงระหว่างมหาอำนาจที่ดำเนินมาอย่างยาวนาน ในที่สุดเป็นเหตุให้รัสเซียส่งกองทัพบุกยูเครน
ศึกยูเครนรอบนี้อาจตีความว่าคือภาค
2 ของสถานการณ์เมื่อปี 2014 ที่รัสเซียยึดไครเมีย
เป้าหมายหลักเหมือนเดิมคือยูเครนต้องไม่เป็นเครื่องมือของนาโตที่คุกคามตน
คำอธิบายอีกแบบที่รัฐบาลปูตินใช้คือเป็นปฏิบัติการพิเศษทางทหารเพื่อหยุดสงครามในดอนบัส
(Donbass)
มกราคม
2023 ประธานาธิบดีปูตินย้ำอีกครั้งว่าตั้งแต่ปี 2014 เป็นต้นมาเกิดความเป็นปรปักษ์อย่างแรงในสาธารณรัฐประชาชนโดเนตสค์ (Donetsk
People's Republic) กับสาธารณรัฐประชาชนลูฮันสค์ (Luhansk
People's Republic) ฝ่ายตรงข้ามใช้อาวุธสงครามทั้งเครื่องบินรถถังโจมตีชนเชื้อสายรัสเซียนที่อยู่ใน
2 พื้นที่นี้ รัสเซียพยายามใช้สันติวิธีแล้วแต่กลายเป็นว่าโดนหลอก
เป็นที่มาของปฏิบัติการพิเศษทางทหารเพื่อหยุดสงครามในพื้นที่ดังกล่าว (ทั้งโดเนตสค์กับลูฮันสค์ต่างเป็นส่วนหนึ่งของดอนบัส)
มุมมองจากรัฐบาลปูตินคือเข้าไปปกป้องชนชาวรัสเซียนที่อยู่ในดอนบัส
ยุทธศาสตร์ทำลายรัสเซีย จัดระเบียบโลกใหม่ :
ศึกยูเครนมองได้หลายกรอบ
อาจตีความว่าหวังทำลายรัสเซียหรือทำให้รัสเซียอ่อนกำลัง
ตีความว่ารัฐบาลสหรัฐกำลังกระชับอำนาจของตนในนาโต (สังเกตว่าสงครามยูเครนทำให้นาโตผนึกกำลังกันโดยมีสหรัฐเป็นแกนนำ)
กรอบที่กว้างที่สุดคือเป็นส่วนหนึ่งของการจัดระเบียบโลก
เซอร์เกย์
ลาฟรอฟ รัฐมนตรีกระทรวงการต่างประเทศรัสเซียกล่าวว่า
“เป้าหมายทางยุทธศาสตร์ของสหรัฐกับพันธมิตรนาโตคือเอาชนะรัสเซียโดยใช้สนามรบเป็นกลไกบั่นทอนหรือทำลายประเทศของเรา”
อีกทั้งเป็นแผนการของรัฐบาลสหรัฐที่ต้องการทำลายความสัมพันธ์ระหว่างรัสเซียกับยุโรปและทำให้ชาติยุโรปเหล่านั้นขึ้นตรงกับอเมริกามากขึ้น
กลางเดือนมกราคม 2023 Dmitry Medvedev รองหัวหน้าสภาความมั่นคงรัสเซีย
(deputy head of Russia’s security council) กล่าวว่า
“ไม่ต้องสงสัยเลยศัตรูของเราจะพยายามบั่นทอนหรือทำลายเรา”
ถ้าตีความในกรอบกว้างศึกนี้ไม่ใช่ความขัดแย้งของยูเครนกับรัสเซีย
ไม่ใช่ปฏิบัติการพิเศษทางทหารในดอนบัสเท่านั้น ถ้าอธิบายเชิงตั้งรับรัสเซียหวังหยุดยุทธศาสตร์นาโตขยายตัว
ศึกยูเครนเป็นคำเตือนแก่นาโตว่ารัสเซียจะทำอย่างไรหากนาโตยังคุกคามรัสเซีย
ประเด็นที่ควรตอกย้ำคือนับจากยูเครนแยกตัวออกจากสหภาพโซเวียตกลายเป็นรัฐประชาธิปไตย
พวกนักการเมืองพยายามแบ่งแยกประชาชน เกิดความเป็นขั้วอย่างรุนแรง ทั้งนี้ชาติมหาอำนาจร่วมผสมโรงได้ประโยชน์จากการแตกแยกของคนยูเครน
สามารถดึงฝ่ายการเมืองให้อยู่กับตนเกิดรัฐบาลที่อิงตะวันตกหรืออิงรัสเซีย
ในที่สุดได้รัฐบาลเซเลนสกีที่ไม่ยอมถอนคำร้องขอเป็นสมาชิกนาโตจนกลายเป็นสงครามดังที่เป็นอยู่
ชาติมหาอำนาจต่างได้ผลประโยชน์มากมาย
กล่าวได้ว่าชาติมหาอำนาจมั่นคงมั่งคั่งขึ้นบนความสูญเสียของยูเครน
ยูเครนเป็นแค่เหยื่อที่ต้องถูกทำลาย
--------------------
บรรณานุกรม :
1. Biden to speak
with Putin on Thursday at Russian leader's request. (2021, December 30). CNN.
Retrieved from
https://edition.cnn.com/2021/12/29/politics/biden-putin-call/index.html
2. Bobkin,
Nikolai. (2014, April 9). The US Hits the Red Line in its Confrontation with
Russia. FNA. Retrieved from http://english.farsnews.com/newstext.aspx?nn=13930116000817
3. Carpenter,
Ted Galen., Conry, Barbara. (1998). NATO Enlargement:
Illusions and Reality. USA: Cato Institute.
4. Clark, Mason.
(2020, September). RUSSIAN HYBRID WARFARE. Retrieved from https://www.understandingwar.org/sites/default/files/Russian%20Hybrid%20Warfare%20ISW%20Report%202020.pdf
5. Dane, Felix
(ed.). (2015). World Politics of Security. Brazil: Konrad Adenauer
Stiftung.
6. Lavrov: Russia
has no desire to continue sanctions war. (2014, September 28). ITAR-TASS.
Retrieved from http://en.itar-tass.com/russia/751720
7. Marsden, Chris.
(2014, April 9). U.S. Hypocrisy Over Ukraine: Accusing Russia of Illegally
Trying to Destabilize a Sovereign State. Global Research. Retrieved from http://www.globalresearch.ca/u-s-hypocrisy-over-ukraine-accusing-russia-of-illegally-trying-to-destabilize-a-sovereign-state/5377246
8. Putin: The
point of the special military operation is to stop the war in Donbass. (2023,
January 18). Pravda. Retrieved from
https://english.pravda.ru/world/155458-russia_nato_war/
9. Top Russian
official warns of ‘global tragedy’ if allies send Ukraine new weapons. (2023,
January 22). New York Post. Retrieved from
https://nypost.com/2023/01/22/vyacheslav-volodin-issues-warning-to-allies-giving-weapons-to-ukraine/
10. US, NATO
seeking Russia’s defeat on battlefield — Lavrov. (2022, December 27). TASS.
Retrieved from https://tass.com/politics/1556211
-----------------------