ปัญหาประชาธิปไตยจากสส.และสื่อ
คุณภาพของสส.ท้อนความเป็นประชาธิปไตยได้เป็นอย่างดี พื้นที่สื่อคือสมรภูมิข้อมูลข่าวสาร ความคิดเห็น การเอาชนะทางเมืองต้องเอาชนะทางสื่อด้วย
.png)
รายงาน
“Global State of Democracy 2025: Democracy on the
Move” ของ “สถาบันระหว่างประเทศเพื่อความช่วยเหลือด้านประชาธิปไตยและการเลือกตั้ง”
(International IDEA) เมื่อกันยายน 2025 ส่วนที่นำเสนอเรื่องสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรกับสื่อ
มีสาระสำคัญดังนี้ ดังนี้
สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร:
สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรมักถูกมองว่าเป็นตัวแทนของประชาธิปไตย
เพราะคือตัวแทนประชาชน มีหน้าที่ในด้านนิติบัญญัติกับฝ่ายบริหาร ดูแลทุกข์สุขประชาชน
ผู้ขับเคลื่อนกลไกการเมือง หากผู้แทนราษฎรไม่ทำหน้าที่ของตน
ระบอบประชาธิปไตยจะไม่แสดงประโยชน์ของมันทันที
เยอรมนี
เดนมาร์ก และนอร์เวย์ คือ 3 ประเทศที่ผู้แทนราษฎรมีคุณภาพสูงสุด
หลายประเทศคุณภาพลดลง บ่งชี้ว่าระบบเลือกตั้งมีปัญหา รัฐสภาไร้ประสิทธิภาพ
ที่ถดถอยมากสุดคือประเทศในแอฟริกา
รายงานของ International IDEA
ให้ข้อสังเกตว่าบางประเทศที่คะแนนดีมาตลอดอาจลดฮวบทันทีจากเหตุการณ์หนึ่งหรือการเลือกตั้งครั้งหนึ่ง
ระดับความเป็นประชาธิปไตยจึงขึ้นๆ ลงๆ ไม่แน่นอน
วิเคราะห์:
หลายประเทศเผชิญสถานการณ์เลือกตั้งแล้วเลือกตั้งอีก
แต่การเมืองไม่ดีขึ้น นับวันประชาชนยากไร้อ่อนแอ ถ้าอธิบายในมุมผู้แทนราษฎรจะมาจาก
2 ปัจจัยหลัก
1)
จากตัวผู้แทนฯ
1.1)
หลายคนเป็นผู้แทนฯ ที่ขาดความรู้ความสามารถบริหารประเทศ
แต่ชนะเลือกตั้งเพราะหาเสียงเก่ง สร้างความนิยมได้ดี 1.2) มุ่งผลประโยชน์ส่วนตนกับพวกพ้อง
คนเหล่านี้ไม่ควรเรียกว่าผู้แทนราษฎร แต่เป็นตัวแทนผลประโยชน์ส่วนตัว
ครอบครัวและพวกพ้อง 1.3)
ให้ความสำคัญกับพรรคมากกว่าประชาชน โดยเฉพาะพรรคที่ผู้แทนฯ
ต้องปฏิบัติตามมติของพรรคอย่างเคร่งครัด กลายเป็นเพียง "ตรายาง"
ที่คอยรับรองนโยบายเจ้าของพรรคเท่านั้น
2) ปัญหาจากโครงสร้างและระบบการเมือง
2.1) ระบบเลือกตั้งชนะด้วยการใช้อิทธิพลหรือซื้อสิทธิขายเสียง
2.2) ขาดกลไกตรวจสอบและถอดถอนที่มีประสิทธิภาพ
เพราะถูกครอบงำจากฝ่ายการเมืองที่ต้องการครอบงำการเมืองทั้งระบบ 2.3) การเมืองแบบแบ่งขั้วรุนแรง
สภาฯ กลายเป็นเวทีของเกมการเมือง มากกว่าการทำงานให้ประชาชน
3) ปัญหาจากฝั่งผู้มีสิทธิเลือกตั้ง
3.1) การเลือกตั้งโดยไม่ศึกษาข้อมูลหรือไม่สนใจ
หลายคนเลือกผู้แทนฯ ด้วยความคุ้นเคยส่วนตัว อิทธิพลในพื้นที่ นโยบายประชานิยม 3.2)
ความสัมพันธ์เชิงอุปถัมภ์ ในบางสังคมประชาชนยังคงผูกติดอยู่กับ
"ระบบอุปถัมภ์" โดยเลือกผู้แทนฯ ที่สามารถให้ความช่วยเหลือส่วนตัว หรือเคยได้รับความช่วยเหลือ
ไม่สนใจผลประโยชน์ส่วนรวม
คำอธิบายข้างต้นชี้ว่าปัญหาผู้แทนฯ
มาจากทั้งตัวผู้แทนฯ ระบบและประชาชน การแก้ไขจึงต้องแก้ไขทุกระดับพร้อมกัน
เสรีภาพสื่อกับการแสดงออก:
เสรีภาพสื่อไม่ใช่เฉพาะมีสื่อเท่านั้น
สื่อต้องตั้งใจให้ข้อมูลตรงไปตรงมา ไม่ถูกปิดกั้นความจริง นักข่าวไม่ถูกคุกคาม
ไม่ใช่สื่อที่เอื้อรัฐบาลหรือฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง เป็นสื่อที่มุ่งบิดเบือน
เทียบปี 2024 กับ 2019 มีเพียง
20 ประเทศ (12%) ที่เสรีภาพในการแสดงออกดีขึ้น
ประเทศชิลีได้คะแนนดีขึ้นมาก ส่วนหนึ่งมาจากการร่างกฎหมายคุ้มครองสื่อมวลชน
หากกฎหมายนี้ผ่านสภาน่าจะเอื้อการต่อต้านทุจริตคอร์รัปชัน
ระบบยุติธรรมกับการเลือกตั้งโปร่งใส
ที่ควรตระหนักและเข้าใจคือไม่เฉพาะฝ่ายอำนาจนิยมที่ควบคุมสื่อ
ฝ่ายที่เรียกตัวเองว่าเป็นฝ่ายประชาธิปไตยควบคุมสื่ออย่างเข้มข้นเช่นกัน
การควบคุมกระทำในทางลับ เป็นคำสั่งลับ การกดดันด้วยอำนาจต่างๆ ประชาชนส่วนใหญ่มักไม่เข้าใจ ไม่ตระหนักว่าสื่อกำลังถูกควบคุม
ประเทศที่เสรีภาพสื่อแย่สุดคืออัฟกานิสถาน
ที่น่าสนใจคือเกาหลีใต้แย่สุดอันดับ 4
จากเหตุทางการห้ามรายการทีวีที่ทำเรื่องสืบสวนสอบสวนการเมือง
รัฐบาลกับฝ่ายการเมืองมักฟ้องร้องนักข่าว บุกค้นที่พัก เหล่านี้เป็นวิธีที่ฝ่ายการเมืองพยายามเล่นงานสื่อ
กีดกันสังคมตรวจสอบนักการเมือง
หลายประเทศควบคุมสื่อด้วยข้ออ้างปกป้องประชาชนทางไซเบอร์
แต่บางประเทศส่งเสริมเสรีภาพจากข้ออ้างนี้ เช่น รัฐบาลรักษาการบังกลาเทศยกเลิกพระราชบัญญัติความมั่นคงทางไซเบอร์เมื่อพฤศจิกายน
2024 กฎหมายดังกล่าวถูกวิพากษ์วิจารณ์ว่ากดขี่เสรีภาพในการแสดงออก เสรีภาพสื่อ
และผู้เห็นต่างทางการเมือง การยกเลิกพระราชบัญญัตินี้เปิดทางแก่ร่างกฎหมายฉบับใหม่ที่ดีกว่า
บางครั้งแค่พูดข่มขู่ก็มีผลแล้ว
กันยายน 2025 ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์
ขู่ว่าจะเพิกถอนใบอนุญาตของสถานีโทรทัศน์ที่นำเสนอข่าวในแง่ลบเกี่ยวกับตัวเขา
ชี้ว่านำเสนอข่าวสารที่เขาพิจารณาว่า "ไม่เป็นธรรม" หรือ
"เป็นเท็จ" เรื่องนี้สังคมวิพากษ์วิจารณ์ว่าเป็นอีกประเด็นที่ทรัมป์ข่มขู่และแทรกแซงการทำงานของสื่อ
ก่อนหน้านี้ผู้นำสหรัฐเคยคุกคามนักข่าวรายบุคคลด้วย
วิเคราะห์: ข่าวมีทั้งส่วนรายงานข้อมูลกับความคิดเห็น
การรายงานข้อมูลจำต้องถูกต้องไม่บิดเบือน นำเสนอรอบด้าน ส่วนความคิดเห็นสามารถแสดงออกหลากหลาย
หลายเรื่องที่พรรคเดโมแครทตีความในแง่ลบแต่พรรครีพับลิกันตีความในแง่บวก
(หรือกลับกัน) ข้อนี้เป็นเรื่องปกติของความเห็นอันหลากหลาย
หากทรัมป์ไม่ยอมรับความเห็นเชิงลบ
สังคมควรวิพาก์ว่าท่านไม่เป็นประชาธิปไตยในเรื่องนี้
อย่างไรก็ตามกลุ่มผู้สนับสนุนทรัมป์อย่างแข็งขันจะชี้ว่าทรัมป์ไม่ผิด
ท่านทำถูกแล้ว
ในฐานะประธานาธิบดี สื่อต่างๆ
จะรายงานคำพูดของทรัมป์ แม้หลายครั้งไม่ตรงความจริง
สื่อกับองค์กรอิสระมักชี้ว่าท่านพูดจริงพูดเท็จเรื่องใด
“ทรัมป์คือสื่อ” โดยใช้สื่อของตน:
เรื่องหนึ่งที่น่าสนใจคือประธานาธิบดีโดนัลด์
ทรัมป์ สร้างสื่อโซเชียลมีเดียของตนที่ชื่อ “Truth Social” หลังจากบัญชีของเขาถูกระงับจากโซเชียลมีเดียอื่นๆ
เช่น Twitter และ Facebook มีข้อมูลว่ากลางปี
2025 บัญชีของโดนัลด์ ทรัมป์ (@realDonaldTrump) มีผู้ติดตาม
6.5 ล้านถึง 9.3 ล้านคน แท้จริงแล้ว “ท่านคือสื่อ”
ผู้คนหลายล้านทั่วโลกติดตามท่านจากสารพัดสื่อที่รายงานข่าวของท่าน
ประธานาธิบดีทรัมป์กลายเป็นบุคคลที่สามารถสร้างข่าวเท็จ
(fake news)
ในขณะที่กล่าวโทษสื่อหรือผู้อื่นว่าสร้างข่าวเท็จ ไม่น่าเชื่อถือ
แต่เรื่องนี้อาจตีความว่าเป็นการใช้กลยุทธ์ “ให้คาดเดาไม่ได้” (unpredictable)
ป้องกันไม่ให้ฝ่ายตรงข้ามล่วงรู้ล่วงหน้า จะไม่พูดตรงความจริง
ทุกวันนี้ทรัมป์ยังพูดจริงบ้างเท็จบ้าง คาดเดาไม่ได้ แม้ดูไม่น่าเชื่อถือ
แต่หลายครั้งช่วยให้ได้สิ่งที่ต้องการ
ถ้ามองแง่ลบ ผู้นำสหรัฐกำลังส่งเสริมสังคมที่หาความจริงไม่ได้
ประเทศที่หลอกลวงกันได้ แม้กระทั่งผู้นำประเทศโกหกพลเมืองตัวเอง คนอเมริกันกับบริษัทเอกชนจำนวนมากไม่รู้ว่าจะบริหารจัดการอย่างไร
เพราะนโยบายรัฐบาลสับสน เอาแน่เอานอนไม่ได้
หลายคนสงสัยว่านโยบายรัฐช่วยหรือทำลายกันแน่
ทุกวันนี้ข่าวของผู้แทนราษฎร
บุคคลผู้เป็นตัวแทนประชาชนมักถูกตราหน้าว่าไม่ได้ทำหน้าที่เพื่อประชาชน
ด้วยดัชนีชี้วัดนี้สามารบ่งบอกว่าเป็นประชาธิปไตยมากแค่ไหน
ที่น่าติดตามคือเสรีภาพสื่อกับการแสดงออกที่โดนปิดกั้นมากขึ้นทุกที ประชาชนกำลังสนใจและรับรู้ข้อมูลข่าวสารที่รัฐกับผู้มีอำนาจคอยกำกับควบคุม
ให้ประชาชนสนใจและเข้าใจตามที่ผู้มีอำนาจต้องการ
สถานการณ์เช่นนี้ไม่ใช่เรื่องใหม่และกำลังรุนแรงขึ้น
----------------
บรรณานุกรม :
1. In
reversal, Trump says would work with NATO to defeat ISIL. (2016, August 17). The
Japan News/Reuters. Retrieved from
http://the-japan-news.com/news/article/0003152964
2. International
Institute for Democracy and Electoral Assistance. (2025, September). Global
State of Democracy 2025: Democracy on the Move. Retrieved from
https://www.idea.int/sites/default/files/2025-09/global-state-of-democracy-2025-democracy-on-the-move_0.pdf
3. Trump
brands media 'true enemy of the people' just days after pipe bomb scare at CNN
offices. (2018, October 29). The
Independent. Retrieved from
https://www.independent.co.uk/news/world/americas/trump-twitter-media-fake-news-enemy-people-pittsburgh-shooting-synagogue-anti-semitism-a8606621.html
4. Trump threatens
to revoke licenses of TV networks that give him bad press. (2025, September
19). France24.
Retrieved from
https://www.france24.com/en/americas/20250919-trump-threatens-to-revoke-licenses-of-tv-networks-that-give-him-bad-press
5. Unilateral
policies wrecking the global trade order. (2023, October 2). Asia Times. Retrieved from https://asiatimes.com/2023/10/unilateral-policies-wrecking-the-global-trade-order/
-----------------