ความไม่เท่าเทียมทางเศรษฐกิจเป็นปัญหาใหญ่
อิทธิพลทางการเมืองของพวกนายทุนคนรวยเป็นต้นตอปัญหา เป็นความท้าทายของสังคมที่ต้องร่วมกันแก้ไข ลำพังการปกครองไม่ชี้ว่าจะลดหรือสร้างความเหลื่อมล้ำ
มกราคม
2025 Pew Research Center เสนอผลสำรวจความไม่เท่าเทียมทางเศรษฐกิจ
ในหัวข้อ Economic Inequality Seen as Major Challenge Around the World
เก็บข้อมูลจาก 36 ประเทศในทุกทวีป พบว่าผู้คนส่วนใหญ่ทั่วโลกเห็นว่าความไม่เท่าเทียมทางเศรษฐกิจเป็นปัญหาใหญ่
อิทธิพลทางการเมืองของพวกนายทุนคนรวยเป็นต้นตอปัญหา เป็นความท้าทายของสังคมที่ต้องร่วมกันแก้ไข
โดยสรุป
ผู้ตอบแบบสอบถาม 54% เห็นว่าความเหลื่อมล้ำคนรวยคนจนเป็นปัญหาใหญ่มาก
(a very big problem) 60% ชี้ว่าอิทธิพลทางการเมืองของพวกนายทุนคนรวยเป็นต้นตอปัญหานี้ คนที่มีแนวคิดสังคมนิยม (ฝ่ายซ้าย)
มักจะมองว่านายทุนคือตัวการ ส่วนคนอเมริกันมีมุมมองหลากหลายกว่า
หลายคนวิตกกังวลอย่างยิ่งต่อความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจ
อยากเห็นปฏิรูปเศรษฐกิจ
54%
เห็นว่าลูกหลานของเขาเมื่อโตขึ้นจะมีปัญหาทางการเงินยิ่งกว่าตัวเขาในขณะนี้
ความคิดนี้แรงมากในประเทศที่มีรายได้สูง เช่น ออสเตรเลีย แคนาดา ฝรั่งเศส อิตาลี
ญี่ปุ่น สเปน สหราชอาณาจักรและสหรัฐอเมริกา
ปัจจุบันทั้งเยาวชนกับคนสูงวัยในหลายประเทศมีมุมมองแง่ลบเรื่องนี้ตรงกัน แต่มีบางประเทศที่มองแง่บวกมากกว่าแง่ลบ
เช่น บังคลาเทศ อินเดีย อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์และไทย
บางประเทศคิดว่าอนาคตลูกหลานจะดีขึ้น เช่น อาร์เจนตินา บราซิล ชิลี และเม็กซิโก
(มักเป็นประเทศที่ปัจจุบันแย่อยู่แล้ว)
เศรษฐกิจช่วงโรคระบาดโควิด-19 ย่ำแย่มาก
แต่ผู้ตอบแบบสอบถามในหลายประเทศคิดว่าตอนนี้แย่กว่าอีก
มักเป็นพวกที่คิดว่าลูกหลานของเขาจะอยู่ในสภาพย่ำแย่กว่าเขาในตอนนี้
33 ใน 36 ประเทศชี้ว่าหากจะแก้ปัญหาต้องปฏิรูประบบเศรษฐกิจประเทศ
โดยเฉพาะในกลุ่มประเทศรายได้ปานกลางต้องการมากที่สุด 6 ใน 10
ของชาติยุโรปเห็นว่าต้องปฏิรูป 66%
ของคนอเมริกันคิดว่าต้องปฏิรูป
มุมมองต้นเหตุความไม่เท่าเทียม:
เมื่อถามว่าความไม่เท่าเทียมทางเศรษฐกิจมาจากอะไร 31 ใน 36 ประเทศชี้ว่าเกี่ยวข้องกับการเมือง 8
ใน 10 คนกล่าวว่าคนรวยมีอิทธิพลต่อการเมืองมากเกินไป โดย 60% เห็นว่าสองเรื่องนี้เกี่ยวข้องกันมาก (a
great deal) ปัจจัยอื่นๆ ได้แก่ ระบบการศึกษาที่ทำให้คนเหลื่อมล้ำ
บางคนเอ่ยถึงเกิดในครอบครัวแตกต่าง บางคนเอ่ยเรื่องหุ่นยนต์
คอมพิวเตอร์ที่แย่งงานมนุษย์
อีกประเด็นที่หลายคนเอ่ยถึงคือเรื่องเชื้อสาย
เป็นชนกลุ่มน้อย 6 ใน 10 พูดถึงความไม่เท่าเทียมทางเพศ
ผู้หญิงได้เงินเดือนกับโอกาสน้อยกว่าชาย บางประเทศเรื่องศาสนานิกายเป็นปัญหาใหญ่
วิเคราะห์: บางแหล่งอธิบายว่าระบบทุนนิยมที่เน้นการแข่งขันเสรีทำให้ทรัพยากรกระจุกตัวและผลกำไรส่วนใหญ่อยู่กับพวกนายทุน
ที่ตรงกับรายงานนี้คือ นโยบายภาครัฐเอื้อประโยชน์ต่อกลุ่มทุนขนาดใหญ่
กระจายรายได้ที่ขาดประสิทธิภาพ เช่น นโยบายภาษีที่ไม่เป็นธรรม
การลงทุนโครงสร้างพื้นฐานที่มักอยู่ในเมืองใหญ่ ความยากจนทำให้การเข้าถึงที่ดิน
ทุน เทคโนโลยี และโอกาสทางธุรกิจที่ไม่เท่าเทียมกัน
คุณภาพการศึกษาแตกต่างกัน ส่งผลต่อทักษะ ความรู้ และโอกาสในการทำงาน การทุจริตคอร์รัปชัน
การผูกขาด การเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี ขยายความไม่เท่าเทียมทางเศรษฐกิจเช่นกัน
มุมมองจากประเทศรายได้ปานกลางกับรายสูง:
คนในประเทศรายได้ปานกลางมีมุมมองต่ออนาคตในแง่บวกมากกว่าพวกประเทศรายได้สูง
เพียง 26% ของกลุ่มหลังที่คิดว่าลูกหลานของเขาจะมีฐานะการเงินดีกว่าตัวเอง
วิเคราะห์: เรื่องนี้มาจากมุมมองของประเทศพัฒนาแล้ว มีคำอธิบายว่า
1)
ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีและระบบอัตโนมัติ กำลังเข้ามาแทนที่งานหลายประเภท
ประเทศที่พัฒนาแล้วจะใช้ของพวกนี้มาก คนรุ่นใหม่ต้องเผชิญการแข่งขันที่สูงขึ้น
เสี่ยงตกงาน ต้องพัฒนาทักษะต่อเนื่องเพื่อให้ทันการเปลี่ยนแปลง
รายงาน Future of Jobs Report 2025 จาก World Economic Forum (WEF) ระบุว่าคนต้องมีความรู้ทักษะการใช้งาน
AI ความต้องการในงาน Big data กับความปลอดภัยทางไซเบอร์
งานในอนาคตต้องการคนที่รู้จริงเก่งจริง สามารถทำงานเป็นทีม
คนที่จะก้าวหน้าคือพวกที่ทำงานร่วมกับเทคโนโลยีล่าสุด
2) ค่าครองชีพสูงขึ้น ตั้งแต่ราคาที่พักอาศัย ค่าเล่าเรียน ค่ารักษาพยาบาล
และค่าใช้จ่ายอื่นๆ สูงขึ้นต่อเนื่องในประเทศรายได้สูง
คนรุ่นใหม่มีภาระค่าใช้จ่ายมากขึ้นและยากที่จะเก็บออม มีข้อสรุปชัดเจนว่านับวันรายได้โตไม่ทันรายจ่าย
การผ่อนบ้านเป็นภาระหนักมากขึ้นทุกที (อย่างไรก็ตาม
บางประเทศราคาบ้านและที่ดินในบางพื้นที่ลดลงเนื่องจากขาดคนอยู่อาศัย)
4) การเปลี่ยนแปลงทางสังคม โครงสร้างครอบครัวเปลี่ยนไป เช่น มีลูกน้อยลง
การหย่าร้างสูง ทำให้คนรุ่นใหม่ได้รับการสนับสนุนจากครอบครัวน้อยลง ค่านิยม
ทัศนคติ และวิถีชีวิตที่เปลี่ยนไป อาจทำให้คนรุ่นใหม่คาดหวังต่างจากคนรุ่นก่อน
มองว่าความสำเร็จในชีวิตไม่ขึ้นกับฐานะการงานเพียงอย่างเดียว
นอกจากนี้ยังมีปัจจัยอื่นๆ
เช่น ปัญหาสุขภาพจิต ปัญหาสิ่งแวดล้อม
วิเคราะห์องค์รวมและสรุป:
เป็นคำอธิบายว่าทำไมรัฐบาล
นักการเมืองเอ่ยถึงความเหลื่อมล้ำ พยายามแก้ไข แต่ยิ่งแก้ยิ่งเหลื่อมล้ำ
ทั้งในฝั่งที่เรียกว่าพวกประชาธิปไตยกับฝ่ายอำนาจนิยม ดังนั้นควรตระหนักว่าลำพังการปกครองไม่ชี้ว่าจะลดหรือสร้างความเหลื่อมล้ำ
คำถามที่ตามมาคือการปกครองที่ดีเป็นอย่างไร
ลำพังมีประชาธิปไตย มีสินค้าบริการมากมาย คือสิ่งที่ประชาชนต้องการเท่านั้นหรือไม่
หรือว่าความคิดความเข้าใจของประชาชนถูกครอบงำให้คิดเข้าใจอย่างผิดๆ
อีกด้านคือ
คนสามารถเท่าเทียมกันได้แค่ไหน ความเท่าเทียมแท้เป็นอย่างไร
คนขยันกับคนเกียจคร้านควรได้รับค่าตอบแทนเท่ากันหรือ
งานที่แรงงานชายทำได้ดีควรรับค่าแรงเท่ากับหญิงในงานเดียวกันแต่ประสิทธิผลต่ำกว่าหรือไม่
บางคนเลือกใช้ชีวิตแบบไม่ขอทำงานหนัก อยากมีเวลาส่วนตัวมากๆ
คนแต่ละประเภทควรได้รับสิ่งต่างๆ อย่างเท่าเทียมหรือ
ความเหลื่อมล้ำที่เป็นปัญหาใหญ่และใหญ่ขึ้นทุกที
ประวัติศาสตร์สอนว่าถึงจุดหนึ่งหลายอาณาจักรหลายประเทศเกิดจลาจลวุ่นวาย
ล้มล้างอำนาจเดิม
ถ้ามองในมุมบวก
ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีอาจช่วยแก้ปัญหา
เมื่อหุ่นยนต์รุ่นเก่าสร้างหุ่นยนต์รุ่นใหม่ ระบบอัตโนมัติผลิตปัจจัย 4
ได้มากเกินพอ แรงงานมนุษย์ไม่สำคัญอีกต่อไป
คำเตือนของประธานาธิบดีไบเดน:
สหรัฐไม่ใช่ประเทศเดียวที่มีปัญหาคณาธิปไตย
หลายประเทศย่ำแย่กว่ามาก คณาธิปไตยครองเมืองง่ายในประเทศที่ขาดตรวจสอบทางการเมืองอย่างจริงจัง
พลเมืองไม่สนใจการเมือง เป็นประชาธิปไตยหรือสังคมนิยมแต่เปลือก
คำสารภาพของประธานาธิบดีไบเดนสะท้อนงานวิจัยความไม่เท่าเทียมทางเศรษฐกิจได้เป็นอย่างดี
-------------------
1. After half a century in politics, Biden bids farewell in
an Oval Office address. (2025, January 15). NPR. Retrieved from
https://www.npr.org/2025/01/15/nx-s1-5258510/biden-farewell-address
2. Pew Research Center. (2025, January 9). Economic
Inequality Seen as Major Challenge Around the World. Retrieved from https://www.pewresearch.org/wp-content/uploads/sites/20/2025/01/pg_2025.01.09_inequality_report.pdf
3. Time is ticking: Nearly half of skills will vanish – adapt
today. (2025, January 1). Gulf News. Retrieved from https://gulfnews.com/special-reports/reskill-upskill-repeat-get-ready-for-next-gen-jobs-1.500013318