หากมอราวีแยตสกีชนะเลือกตั้งได้เป็นนายกฯ ต่ออีกสมัย ความสัมพันธ์กับยูเครนจะดีขึ้นอย่างเหลือเชื่อ ข้อพิพาทเรื่องสินค้าเกษตรที่มีอยู่จะจางหายอย่างรวดเร็ว สงครามยูเครนดำเนินต่อไป
.jpg)
มาแตอุช มอราวีแยตสกี (Mateusz Morawiecki) นายกรัฐมนตรีโปแลนด์แจ้งขอยุติส่งอาวุธแก่ยูเครนจากความขัดแย้งทางการค้า ในฐานะนักการเมืองพรรคของตนต้องรับผิดชอบดูแลเกษตรกร ตอนนี้กองทัพโปแลนด์เข้มแข็งด้วยอาวุธทันสมัยไม่เกรงกลัวรัสเซียแล้ว จากนี้จะช่วยยูเครนเป็นทางผ่านส่งกระสุนเสบียงที่เหลืออยู่เท่าที่ได้ตกลงกันแล้ว จะไม่มอบอาวุธช่วยยูเครนอีกต่อไป ไม่เพียงเท่านั้นขอเรียกร้องอียูคว่ำบาตรธัญพืชยูเครนต่อไป (ที่เป็นปัญหาคือข้าวโพด ข้าวสาลี น้ำมันดอกทานตะวัน) ปกป้องตลาดสินค้าเกษตรหลังธัญพืชยูเครนไหลบ่าท่วมตลาดจนราคาร่วง ชาวนาโปแลนด์ร้องขอความช่วยเหลือ
ด้านประธานาธิบดีเซเลนสกีโต้ว่าช่วยยูเครนน้อยลงเท่ากับช่วยรัสเซียมากขึ้น โปแลนด์ต้องตอบสังคมโลกว่าทำไมจึงช่วยให้รัสเซียมีโอกาสชนะมากขึ้น พวกเรากำลังสู้เพื่อเสรีภาพ ประชาธิปไตยและสิทธิมนุษยชนไม่ใช่หรือ
ตามข้อมูลจากสื่อในเวลาไม่ถึงเดือนเรื่องนี้สร้างความร้าวฉานระหว่างรัฐบาลยูเครนกับโปแลนด์อย่างรวดเร็ว
จุดยืนของโปแลนด์:
ตั้งแต่เริ่มสงครามรัฐบาลโปแลนด์ประกาศสนับสนุน มีนาคม 2022 นายกฯ มอราวีแยตสกียืนยันสนับสนุนยูเครน ชื่นชมที่ยูเครนรบอย่างกล้าหาญ ด้านประธานาธิบดีเซเลนสกีกล่าวตอบว่ายูเครนชนะได้เพราะ “มีเพื่อนแบบนี้”
นายกฯ โปแลนด์ย้ำอีกว่า สงครามยูเครนไม่ใช่เรื่องของคนรุ่นนี้เท่านั้น ต้องปกป้องอนาคตของลูกหลาน “ให้อยู่ในโลกเสรีพ้นจากทรราชย์” ต่อมาเมื่อรัสเซียยืนยันประเทศที่ไม่เป็นมิตรต้องซื้อก๊าซธรรมชาติของตนด้วยเงินรูเบิลเท่านั้น นายกฯ โปแลนด์กล่าวว่า พฤติกรรมดังกล่าวคือการ “โจมตีประเทศโปแลนด์” รัสเซียเป็นจักรวรรดินิยมก๊าซ” (“gas imperialism”) จะไม่ยอมสยบต่อรัสเซีย
ปีถัดมากุมภาพันธ์ 2023 นายกฯ มอราวีแยตสกี กล่าวว่ารัสเซียจะโจมตีโปแลนด์ “เป็นเป้าหมายต่อไป" ดังนั้นต้องช่วยยูเครนสกัดรัสเซียให้จงได้
ท่ามกลางความขัดแย้งเรื่องสินค้าเกษตรในยามนี้ Zbigniew Rau รัฐมนตรีกระทรวงการต่างประเทศตั้งคำถามว่าทำไมโปแลนด์ต้องแบกภาระกลาโหมมหาศาลเพื่อช่วยยูเครนทำสงคราม พรรคการเมืองไม่ว่าจะฝ่ายขวาหรือฝ่ายซ้ายต่างเห็นด้วยกับการห้ามนำเข้าธัญพืชยูเครน เป็นเรื่องผลประโยชน์เศรษฐกิจแห่งชาติ
กลายเป็นว่าจากที่ยืนยันช่วยยูเครน เป็นสงครามของฝ่ายโลกเสรีที่ต้องร่วมต้านรัสเซีย บัดนี้โปแลนด์วางตัวถอยห่าง ที่ผ่านมาโปแลนด์ช่วยมากไปต้องรู้จักรักษาผลประโยชน์ส่วนตนบ้าง
ความสำคัญของโปแลนด์:
นับจากเริ่มสงครามโปแลนด์ช่วยเหลือยูเครนมากมาย มีข้อมูลว่าโปแลนด์มอบความช่วยเหลือทางทหารแก่ยูเครนกว่า 3,300 ล้านดอลลาร์ (ข้อมูลกันยายน 2023) รวมถึงรถถัง T-72s ราว 300 คัน รถถัง Leopard 2 เครื่องบินรบ MiG-29 จำนวน 14 ลำ ปืนใหญ่ กระสุน ฯลฯ ที่สำคัญกว่านั้นคือโปแลนด์ตั้งบนตำแหน่งยุทธศาสตร์หลังบ้านยูเครน เป็นเส้นทางหลักของการส่งมอบความช่วยเหลือต่างๆ ที่รัฐบาลสหรัฐกับพวกมอบให้ เป็นฐานที่มั่นสำคัญ แหล่งฝึกทหารขนาดใหญ่ หากรัฐบาลสหรัฐกับพวกยังต้องการรบต่อต้องมีรัฐบาลโปแลนด์ที่สนับสนุนสงครามอย่างแข็งขัน ลดน้อยกว่ารัฐบาลชุดปัจจุบันไม่ได้
ยิ่งในยามนี้ที่กองทัพยูเครนกำลังเป็นฝ่ายรุก ข่าวทัพรัสเซียถอยร่นต่อเนื่อง หน่วยรบยูเครนได้พื้นที่คืนตลอดเวลา รัฐบาลเซเลนสกีร้องขออาวุธไม่หยุด แพ้หรือชนะอยู่ที่การส่งกระสุนเสบียงเพิ่มเติม ในช่วงสำคัญเช่นนี้ ความร่วมมือจากโปแลนด์เป็นปัจจัยตัดสินแพ้ชนะไม่น้อยกว่าการรบที่แนวหน้า ดังนั้นโปแลนด์จึงมีความสำคัญพิเศษต่อยูเครน
แม้ว่าตอนนี้รัฐบาลโปแลนด์ยังพูดว่าช่วยยูเครนแต่ความขัดแย้งสินค้าเกษตรกำลังทำลายความสัมพันธ์อย่างรวดเร็ว สัมพันธ์กับการเมืองภายใน กำหนดวันเลือกตั้งทั่วไป 15 ตุลาคมใกล้เข้ามาทุกขณะ ยิ่งใกล้วันลงคะแนนพรรคของนายกฯ มอราวีแยตสกียิ่งต้องโหมกระแสต้านยูเครน
แค่หาเสียงเลือกตั้ง:
ต้นตอปัญหาคือธัญพืชยูเครนราคาถูกกว่าเพื่อนบ้าน รัฐบาลโปแลนด์ ฮังการี บัลแกเรีย โรมาเนียและสโลวาเกียแก้ด้วยการระงับนำเข้า หวังปกป้องตลาด แต่ยังให้เป็นทางผ่านส่งออกสินค้ายูเครนสู่ตลาดโลก ด้านรัฐบาลเซเลนสกีฟ้ององค์การค้าโลก ผลคือโปแลนด์ตอบโต้ด้วยการเชื่อมโยงกับสงครามยูเครนดังที่นำเสนอข้างต้น
ความจริงแล้วการกีดกันสินค้าเกษตรยูเครนเป็นนโยบายที่อียูรับรอง (แม้ผิดหลักองค์การค้าโลก) ดังนั้นการที่โปแลนด์พยายามกีดกันจึงไม่ผิดในฐานะสมาชิกอียู ส่วนที่เกี่ยวข้องกับองค์การค้าโลก เป็นที่รู้กันทั่วไปว่าข้อพิพาททำนองนี้มีมากและองค์การค้าโลกทำอะไรไม่ได้มาก สุดท้ายเรื่องนี้จะเงียบหายไปเอง ยูเครนไม่สามารถคาดหวังอะไรจากองค์การค้าโลก
ที่ควรยึดให้มั่นคือ การสกัดกั้นสินค้าเกษตรยูเครนได้มากน้อยเพียงไรขึ้นกับการบริหารจัดการภายในมากกว่า (สามารถสกัดสินค้าเถื่อน การรั่วไหลระหว่างทางขณะผ่านประเทศ) ไม่ใช่ความผิดของยูเครน จึงมีคำตอบว่าทำไมรัฐบาลโปแลนด์กับยูเครนทำให้เป็นกลายเป็นเรื่องราวระหว่างประเทศ
ดังนั้นที่ระยะนี้เป็นเรื่องใหญ่จึงเกิดจาก “การสร้าง” การขยายความให้ใหญ่โต
นักวิเคราะห์บางคนเห็นว่านายกฯ มอราวีแยตสกีต้องแสดงท่าทีขึงขังเพื่อชนะเลือกตั้งซึ่งเกี่ยวข้องกับการสนับสนุนยูเครนโดยตรง การชนะเลือกตั้งคือเครื่องประกันว่ารัฐบาลโปแลนด์ชุดหน้าสนับสนุนเซเลนสกีทำสงครามต่อไป เป็นที่วิเคราะห์กันมากว่าสงครามนี้จะดำเนินต่อไปอีกยาวนาน
ตามแนวคิดนี้ เป้าหมายสำคัญของนายกฯ มอราวีแยตสกีไม่ใช่เพื่อช่วยเกษตรกรประเทศตนแต่ช่วยรัฐบาลเซเลนสกี ตามแนวทางรัฐบาลไบเดนที่จะช่วยยูเครนรบจนกระทั่งยูเครนเหลือทหารคนสุดท้าย
Donald Tusk ผู้นำพรรคฝ่ายค้านโปแลนด์เห็นด้วยกับแนวคิดนี้ กล่าวว่าพวกพรรครัฐบาลต่อต้านเซเลนสกีในช่วงนี้เพื่อการหาเสียงเท่านั้น
ปัจจัยนาโตกับสหรัฐ:
ต้องไม่ลืมว่าโปแลนด์เป็นสมาชิกนาโต เป็นมิตรที่ดีของสหรัฐมานานหลายปี รัฐบาลโปแลนด์ร่วมมือสหรัฐต้านรัสเซียเรื่อยมา เมื่อโปแลนด์เป็นสมาชิกนาโตจะแหกคอกไม่ช่วยยูเครนไม่ได้ ควรพูดว่าโปแลนด์ร่วมมือช่วยเหลือยูเครนตั้งแต่ต้นเพราะนาโตกับสหรัฐ ถ้าคิดให้ลึกกว่านั้นโปแลนด์เป็นส่วนหนึ่งของแผนสงครามยูเครนตั้งแต่ต้น (ดังที่อธิบายบทบาทของโปแลนด์) แต่ด้วยปัจจัยการเมืองในประเทศทำให้รัฐบาลมอราวีแยตสกีต้องแสดงบทแข็งกร้าว ทั้งๆ ที่อาจไม่จำต้องทำมากเช่นนั้น เพราะรัฐบาลพยายามสกัดกั้นสินค้าธัญพืชยูเครนอยู่แล้ว
การนำปัจจัยนาโตกับสหรัฐเข้ามาร่วมวิเคราะห์ช่วยอธิบายลงลึกให้เข้าถึงประเด็นที่สำคัญกว่าข่าวการตอบโต้ไปมาของรัฐบาล 2 ประเทศ
สรุป:
เรื่องนี้อธิบายตามยุทธศาสตร์สงครามไฮบริดได้ว่าเนื่องจากการบั่นทอนทำลายเศรษฐกิจการเมืองรัสเซียต้องใช้เวลาอีกหลายปี ในการนี้โปแลนด์มีความสำคัญเป็นหลังบ้านยูเครน รัฐบาลโปแลนด์ต้องยินดีร่วมมือสนับสนุน เป็นที่มาว่าต้องให้มาแตอุช มอราวีแยตสกีชนะเลือกตั้งอีกครั้ง รัฐบาลมอราวีแยตสกีกับเซเลนสกีจึงช่วยกันสร้างและขยายความขัดแย้งเทียม เพื่อแสดงให้คนโปแลนด์เข้าใจว่านายกฯ ของตนห่วงใยเกษตรกร สมควรเป็นนายกฯ ต่ออีกสมัย
การวิเคราะห์ตามแนวทางนี้จะถูกต้องหรือไม่ดูได้หลังเลือกตั้ง หากพบว่าความสัมพันธ์ทวิภาคีดีขึ้นรวดเร็วอย่างเหลือเชื่อ ข้อพิพาทเรื่องใหญ่กลายเป็นเรื่องเล็กและจางหายไป รัฐบาลสหรัฐกับพวกช่วยยูเครนสู้ศึกต่อไป
เป็นอีกกรณีตัวอย่างที่ปัจจัยการเมืองภายในสัมพันธ์กับเหตุการณ์สำคัญของโลก
---------------------------
บรรณานุกรม :
1. EU nations accuse Russia of using natural gas as 'blackmail'. (2022, April 28). ABC News. Retrieved from https://abcnews.go.com/Business/wireStory/poland-bulgaria-denounce-russian-gas-blackmail-84340158
2. 'Europe stands with you': EU leaders express solidarity with Ukraine after Zelensky meeting. (2022, March 16). CNN. Retrieved from https://edition.cnn.com/2022/03/15/europe/european-prime-ministers-kyiv-intl/index.html
3. How is Poland Aiding Ukraine? (2023, September 24). Sputnik Globe. Retrieved from https://sputnikglobe.com/20230924/how-is-poland-aiding-ukraine-1113627501.html
4. Poland calls on the EU to extend the embargo on Ukraine grain to prevent glut and protect farmers. (2023, September 12). AP. Retrieved from https://apnews.com/article/poland-ukraine-grain-imports-ban-farmers-7737fbf97560fccf9768cc87b2949185
5. Poland is done sending arms to Ukraine, Polish leader says as trade dispute escalates. (2023, September 7). AP. Retrieved from https://apnews.com/article/poland-ukraine-weapons-russia-war-trade-dispute-5e2e7a194b5238b86c160f0f4848b4f3
6. Poland Predicts Russia's 'Next Attack'. (2023, February 20). Newsweek. Retrieved from https://www.newsweek.com/mateusz-morawiecki-poland-russia-nato-attack-1782286
7. Poland’s PM tells Ukraine’s Zelenskyy to ‘never insult’ Polish people again. (2023, September 23). Al Jazeera. Retrieved from https://www.aljazeera.com/news/2023/9/23/polands-pm-tells-ukraines-zelenskyy-to-never-insult-polish-people-again
8. Polish FM: We will continue to back Ukraine, but we must protect our farmers. (2023, September 22). Politico. Retrieved from https://www.politico.eu/article/polish-fm-zbigniew-rau-farmers-support-russia-ukraine-war/
-----------------