ที่ควรวิเคราะห์คือเหตุผลเบื้องหลังของเหตุการณ์ ในอนาคตซากเรือ BRP Sierra Madre จะทำหน้าที่อีกครั้ง เป็นนิยายเรื่องเก่าที่ผู้กำกับคนใหม่นำมาแสดงอีกรอบ
.jpg)
BRP Sierra Madre เดิมเป็นเรือรบสหรัฐที่ยกให้ฟิลิปปินส์ ปี 1999 ฟิลิปปินส์จมเรือดังกล่าวใกล้แนวสันดอนโธมัสที่ 2 (Second Thomas Shoal) หรือแนวสันดอนอยุนงิน (Ayungin Shoal) แถบหมู่เกาะสแปรตลีย์ (Spratly Islands) หรือหมู่เกาะหนานซา (Nansha) กลายเป็นซากเรือกลางทะเล เป็นเสมือนป้อมปราการหรือฐานที่มั่นทางทะเล นับจากนั้นเป็นต้นมารัฐบาลฟิลิปปินส์ส่งทหารจำนวนหนึ่งประจำการบนเรือดังกล่าวเป็นครั้งคราวเพื่อย้ำความเป็นเจ้าของน่านน้ำแถบนั้น
ความขัดแย้งรอบนี้เริ่มต้นเมื่อรัฐบาลเฟอร์ดินานด์ มาร์กอส จูเนียร์ (Ferdinand Marcos Jr.) ส่งทหารจำนวนหนึ่งประจำการบนซากเรือ ตามมาด้วยการส่งเสบียงแก่ทหารบนเรือ ปัญหาเกิดขึ้นเมื่อเรือยามฝั่งจีนพยายามสกัดกั้นเรือลำเลียงฟิลิปปินส์ที่แล่นเข้ามาส่งเสบียง เรือจีนใช้เครื่องฉีดน้ำฉีดใส่เรือฟิลิปปินส์เมื่อ 5 สิงหาคมที่ผ่านมา ฟิลิปปินส์ประท้วงจีนทำเกินกว่าเหตุส่วนจีนโต้ว่าทำตามขั้นตอนสากล เกิดการตอบโต้ไปมาหลายรอบ แต่ไม่มีเหตุรุนแรงใดๆ เพิ่มเติม
เป็นเขตพื้นที่ของจีนหรือของใคร :
จีนเรียกร้องอีกครั้งให้ฟิลิปปินส์ย้ายซากเรือที่ใช้เป็นฐานที่มั่นทางทะเล ชี้ว่าเป็นเขตพื้นที่ของตน การส่งกำลังบำรุงดังกล่าวเท่ากับทำให้ทหารเหล่านี้ประจำการถาวรในอาณาเขตจีนจึงยอมไม่ได้
ด้านฟิลิปปินส์ยืนยันว่าซากเรืออยู่ในเขตเศรษฐกิจจำเพาะ (EEZ) ของตน ไม่มีเหตุผลที่ต้องถอนกำลังออกจากเรือ การคงทหารจำนวนหนึ่งบนเรือดังกล่าวเป็นครั้งคราวเพื่อย้ำความเป็นเจ้าของน่านน้ำแถบนั้น โดยอ้างคำตัดสินของคณะอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศ (international arbitral tribunal) พิพากษาว่าการที่ทางการจีนอ้างความเป็นเจ้าโดยใช้เส้นประ 9 เส้น (nine-dash line) นั้นเป็นโมฆะ (invalid) ไม่สามารถใช้สิทธิ์จากประวัติศาสตร์ (historic rights) อ้างความเป็นเจ้าของต่อทรัพยากรในขอบเขตพื้นที่เส้นประ 9 เส้น การอ้างสิทธิ์ของจีนจึงไม่ชอบด้วยกฎหมาย
ศาลเห็นว่าการเดินเรือและการทำประมงในทะเลจีนใต้ในอดีตของจีนแสดงถึงเสรีภาพในการใช้ทะเลหลวงมากกว่าสิทธิจากประวัติศาสตร์ อีกทั้งไม่มีหลักฐานว่าในอดีตจีนควบคุมน่านน้ำของทะเลจีนใต้หรือป้องกันรัฐอื่นเข้ามาหาประโยชน์จากทรัพยากรที่มีอยู่ และพิพากษาว่าสิ่งปลูกสร้างต่างๆ ของจีนในเขตเศรษฐกิจจำเพาะ 200 ไมล์ทะเลของฟิลิปปินส์นั้นไม่ชอบด้วยกฎหมาย (เท่ากับศาลยืนยันรับรอง EEZ ของฟิลิปปินส์)
แต่รัฐบาลจีนไม่ยอมรับคำพิพากษานี้ กลายเป็นประเด็นที่พร้อมจะปะทุขึ้นมา
ไม่ย้ายซากเรือ BRP Sierra Madre :
จีนชี้ว่ารัฐบาลฟิลิปปินส์ยินดีย้ายซากเรือ BRP Sierra Madre มานานแล้วแต่ไม่ทำเสียที ด้านฟิลิปปินส์ตอบกลับว่าไม่เคยมีข้อตกลงดังกล่าวแต่อย่างไร
เรื่องนี้ทางการฟิลิปปินส์ยืนยันว่าไม่หลักฐานเรื่องการย้ายซากเรือ (อาจมีการพูดคุยแต่ไม่เป็นทางการ) ดังนั้นจึงไม่ยอมรับว่ามีข้อตกลงย้ายซากเรือ
เฟอร์ดินานด์ มาร์กอส จูเนียร์ ประธานาธิบดีฟิลิปปินส์กล่าวว่าตนไม่สนใจว่าเคยพูดเรื่องการย้ายเรือ BRP Sierra Madre หรือไม่ “ถ้ามี ข้าพเจ้าขอยกเลิกข้อตกลงนั้นตอนนี้” เป็นการประกาศจุดยืนอย่างชัดเจนว่ารัฐบาลของตนจะไม่ถอย ยืนยันทะเลจีนใต้ในส่วนที่เป็นของตน ทั้งยังแสดงว่ารัฐบาลตนถอยห่างจากความเป็นมิตรกับจีนด้วย
ถ้อยคำของประธานาธิบดีมาร์กอส จูเนียร์ ประกาศชัดว่าฟิลิปปินส์จะไม่ทิ้งฐานที่มั่น Ayungin Shoal เด็ดขาด และควรจะยืนยันท่าทีนี้เพราะนี่คือการรักษาอธิปไตยที่ไม่มีรัฐบาลใดยอมได้
อย่างไรก็ตาม ข้อถกเถียงคือควรทำให้เป็นประเด็นขัดแย้งหรือไม่ เพราะไม่ว่าจะมีซากเรือหรือไม่รัฐบาลฟิลิปปินส์ทุกชุดยืนยันเขต EEZ ของตน ยึดคำพิพากษาของคณะอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศ
รัฐบาลมาร์กอส จูเนียร์หวังอะไรจากเหตุการณ์ครั้งนี้
ฟิลิปปินส์ยั่วยุ ถูกใช้เป็นเครื่องมือ :
ตั้งแต่ต้นจีนเห็นว่าการกระทำของฟิลิปปินส์เป็นการยั่วยุทำให้เกิดประเด็นขัดแย้ง เพื่อเปิดทางให้ประเทศที่ 3 เข้ามาพัวพันซึ่งไม่เป็นผลดีต่อความสงบเรียบร้อยในภูมิภาค ขยายความว่าสหรัฐหวังใช้เหตุนี้สร้างความแตกแยก ใช้ฟิลิปปินส์เป็นเครื่องมือ พูดให้ชัดคือรัฐบาลมาร์กอส จูเนียร์ถูกใช้เป็นเครื่องมือหรือยินยอมถูกใช้เป็นเครื่องมือ
ทันทีที่เกิดเหตุเรือจีนฉีดน้ำใส่เรือฟิลิปปินส์เมื่อ 5 สิงหาคม 2023 กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐออกแถลงการณ์สนับสนุนฟิลิปปินส์ทันที ชี้ว่าจีนขัดขวางเสรีภาพการเดินเรือในน่านน้ำสากล ละเมิดกฎหมายระหว่างประเทศดังเช่นหลายครั้งที่แล้วมา บั่นทอนความสงบเรียบร้อยของภูมิภาค ย้ำคำพิพากษาของคำตัดสินของคณะอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศว่าทะเลจีนใต้ไม่ใช่ของจีนตามที่จีนอ้างแต่อย่างไร
ย้ำสหรัฐยึดมั่นสนธิสัญญาความมั่นคง 1951 U.S. Philippines Mutual Defense Treaty ที่ทำไว้กับฟิลิปปินส์
รัฐบาลสหรัฐได้แสดงบทบาทพระเอกในทะเลจีนใต้อีกครั้ง
ตอกย้ำจีนไม่ใช่เจ้าของทะเลจีนใต้ :
ทุกครั้งที่เกิดเหตุอ้างความเป็นเจ้าของพื้นที่ทับซ้อน รัฐบาลสหรัฐกับฟิลิปปินส์จะยกคำพิพากษาของคณะอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศ จีนขัดขวางเสรีภาพการเดินเรือในน่านน้ำสากล บั่นทอนความสงบเรียบร้อยของภูมิภาค เป็นความชอบธรรมที่สหรัฐจะเข้ามามีบทบาท ดูแลความสงบเรียบร้อยในย่านนี้ ตามนโยบายทะเลจีนใต้ที่เสรีและเปิดกว้าง
นักวิเคราะห์บางคนคิดว่าเหตุการณ์นี้อาจกระตุ้นแนวคิดฟิลิปปินส์กับสหรัฐลาดตระเวนร่วมให้เป็นจริงเร็วขึ้น น่าคิดว่ารัฐบาลทั้งคู่จะเห็นชอบหรือไม่ ที่ผ่านมาสหรัฐยังไม่เห็นชอบอ้างเรือรบตนเป็นเรือใหญ่ไม่เหมาะกับภารกิจที่ใช้เรือเล็ก อาจนำสู่การเผชิญหน้ากับจีนโดยไม่จำเป็นหากตีความว่าเป็นเรื่องระหว่างฟิลิปปินส์กับจีนมากกว่า
บททดสอบรัฐบาลมาร์กอส จูเนียร์ ว่าอยู่ฝ่ายใด :
เหตุการณ์นี้ช่วยบ่งชี้ว่ารัฐบาลมาร์กอส จูเนียร์ ใกล้ชิดฝั่งใดมากกว่า ที่ผ่านมาพยายามเข้าหาทั้ง 2 ทางโดยเอนเอียงเข้าหาสหรัฐมากกว่าจากข้อตกลงความมั่นคง ความร่วมมือทางทหารฉบับใหม่ Enhanced Defense Cooperation Agreement (EDCA) มีอายุ 10 ปี อนุญาตให้ทหารสหรัฐปรากฏตัวในประเทศฟิลิปปินส์ สามารถใช้ฐานทัพบางแห่ง เป็นท่าเทียบเรือและเป็นฐานบินชั่วคราว แต่ถ้าจะตีความว่าอยู่ฝั่งสหรัฐแบบเต็มร้อยคงไม่ถูกต้อง ทั้งยังระมัดระวังไม่กระทบสัมพันธ์จีนจนเกินเหตุ ฟิลิปปินส์ยังมีผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจกับจีน การพาตัวเองให้อยู่ระหว่างความขัดแย้งรุนแรงระหว่างมหาอำนาจไม่ใช่ทางเลือกที่ต้องการเช่นกัน
สังเกตว่า รัฐบาลมาร์กอส จูเนียร์ ระวังไม่สร้างความตึงเครียดเกินจำเป็น ให้อยู่ในระดับที่ควบคุมได้ ไม่กระทบความสัมพันธ์จนเกินควร เช่นเดียวกับที่จีนปล่อยให้ฟิลิปปินส์สามารถส่งกำลังบำรุงแก่ทหารที่อยู่บนซากเรือในเวลาต่อมา
ในอีกมุมหนึ่ง ตรงข้ามกับการยับยั้งชั่งใจ รัฐบาลมาร์กอส จูเนียร์ ต้องแสดงความเข้มแข็ง ความแข็งกร้าวของประเทศแม้ฟิลิปปินส์ด้อยกว่าจีนทุกด้าน อย่างน้อยต้องแสดงให้มวลชนรับรู้บ้าง ให้รัฐบาลไบเดนรับทราบบ้าง ความขัดแย้งเขตเศรษฐกิจจำเพาะไม่ใช่เรื่องใหม่ ซากเรือ BRP Sierra Madre ทำหน้าที่เป็นหมากที่ใช้ดำเนินเรื่องอีกครั้ง
ความเข้าใจสำคัญคือไม่ว่าอย่างไรจีนจะยึดมั่นว่าทะเลจีนใต้เป็นของตนตามแนวเส้นประ 9 เส้น เช่นเดียวกับฟิลิปปินส์จะอ้างเขตเศรษฐกิจจำเพาะของตน ต่างกันที่รัฐบาลฟิลิปปินส์แต่ละชุดจะทำให้ซากเรือ BRP Sierra Madre เป็นประเด็นหรือไม่ ต้องการให้รุนแรงแค่ไหน แน่นอนว่า 2 ประเทศจะไม่ทำสงครามเพราะเรื่องนี้ ที่ควรวิเคราะห์คือเหตุผลเบื้องหลังของเหตุการณ์ ในอนาคตซากเรือ BRP Sierra Madre จะทำหน้าที่อีกครั้ง เป็นนิยายเรื่องเก่าที่ผู้กำกับคนใหม่นำมาแสดงอีกรอบ
----------------------------
บทความที่เกี่ยวข้อง :
ไบเดนกับมาร์กอส จูเนียร์ กระชับความเป็นพันธมิตรรัฐบาลมาร์กอส จูเนียร์แสดงตัวเป็นมิตรกับจีนและอเมริกาพร้อมกัน แต่ผูกความมั่นคงใกล้ชิดอเมริกามากขึ้น แม้บอกว่าไม่ใช้ต้านจีนแต่ไม่สมเหตุผลเท่าไรนัก
บรรณานุกรม :
1. China again urges the Philippines to immediately tow away the grounded warship from Ren'ai Reef -- part of China's Nansha Islands. (2023, August 8). Global Times. Retrieved from https://www.globaltimes.cn/page/202308/1295878.shtml
2. China claims PH has yet to remove BRP Sierra Madre in Ayungin Shoal as promised. (2023, August 8). inquirerdotnet. Retrieved from https://globalnation.inquirer.net/217498/china-claims-removal-of-brp-sierra-madre-from-ayungin-shoal-is-promise-unfulfilled-by-ph
3. China Demands Philippines Remove Scuttled Warship From Disputed Reef. (2023, August 8). VOA News. Retrieved from https://www.voanews.com/a/china-demands-philippines-remove-scuttled-warship-from-disputed-reef/7215927.html
4. China driving Marcos deeper into American arms. (2023, August 11). Asia Times. Retrieved from https://asiatimes.com/2023/08/china-driving-marcos-deeper-into-american-arms/
5. China urges the Philippines to honor commitment, cease provocation. (2023, August 8). Xinhua. Retrieved from https://english.news.cn/20230809/a33bdd54036f4d2d99301d7efdf8b793/c.html
6. China’s ‘nine-dash line, historic rights’ invalid–tribunal. (2016, July 12). inquirerdotnet. Retrieved from http://globalnation.inquirer.net/140985/chinas-nine-dash-line-historic-rights-are-invalid-tribunal
7. International backlash grows after Chinese vessel fires water cannon on Philippine boats. (2023, August 7). CNN. Retrieved from https://edition.cnn.com/2023/08/07/asia/china-philippines-coast-guard-confrontation-south-china-sea-intl-hnk/index.html
8. No response from PH on South China Sea talks – China exec. (2023, August 15). inquirerdotnet. Retrieved from https://globalnation.inquirer.net/217795/no-response-from-ph-on-south-china-sea-talks-china-exec?utm_source=(direct)&utm_medium=gallery
9. PCG: Water cannons for putting out fires at sea, not ‘harassment’. (2023, August 9). inquirerdotnet. Retrieved from https://globalnation.inquirer.net/217528/pcg-water-cannons-for-putting-out-fires-at-sea-not-harassment