หลังจากเข้าสู่วงการเมืองอย่างยาวนาน
ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีอิตาลีถึง 4 สมัย ศาลสูงมีคำสั่งพิพากษานายซิลวีโอ
แบร์ลุสโกนี (Silvio Berlusconi) มีความผิดฐานฉ้อโกงภาษี
นายแบร์ลุสโกนีปฏิเสธยืนกรานว่าตนบริสุทธิ์ “กว่า 20 ปีที่ผ่านมา ผมยึดมั่นทำประโยชน์แก่ประเทศชาติ
เมื่อมาถึงเกือบปลายทางชีวิตการเมืองของผม
สิ่งที่ผมได้ตอบแทนคือข้อกล่าวหาและคำตัดสินที่ไม่มีมูลความจริงแต่อย่างไร”
คดีฉ้อโกงดังกล่าวเป็นคดีแรกในรอบ
20 ปี (ตั้งแต่ปี 1994) ที่นายแบร์ลุสโกนีเข้าสู่วงการเมืองและศาลพิพากษาถึงที่สุด
ถือเป็นเหตุการณ์ครั้งสำคัญยิ่งเพราะตลอดเวลาที่ผ่านมานักวิเคราะห์หลายคนเห็นว่าสิ่งที่แบร์ลุสโกนีทำคือการรักษาเครือข่ายธุรกิจสื่อสารมวลชนกับการป้องกันตนเองจากคดีความต่างๆ
นายจิออร์จิโอ
นาโปลีตาโน (Giorgio Napolitano) ประธานาธิบดีพูดเป็นนัยว่านายแบร์ลุสโกนีจะต้องได้รับโทษถูกกักตัวในบ้านเป็นเวลาหนึ่งปีหรือทำงานสาธารณะประโยชน์เนื่องจากอายุมากแล้ว
คาดว่าการลงโทษจะเริ่มต้นกลางเดือนตุลาคม
ผลการเลือกตั้งที่หลอกหลอน:
ในระหว่างที่รอเวลาเพื่อรับโทษมีประเด็นทางการเมืองเรื่องการถอดถอนเขาออกจากตำแหน่งวุฒิสมาชิก
บรรดาสมาชิกของพรรค Popolo della Liberta (PdL) ที่นายแบร์ลุสโกนีเป็นผู้ก่อตั้งขู่ว่าพวกเขาจะลาออกจากพรรคร่วมรัฐบาล หวังใช้เสถียรภาพของรัฐบาลกดดันให้ประธานาธิบดีประกาศนิรโทษกรรมแก่นายแบร์ลุสโกนีและดำรงตำแหน่งทางการเมืองต่อไป
หลายปีที่ผ่านมาการเมืองกับเศรษฐกิจอิตาลีอยู่ในภาวะอ่อนไหวไร้เสถียรภาพ
ส่งผลกระทบต่อกันและกัน ผลการเลือกตั้งทั่วไปเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ที่ผ่านมาสะท้อนว่าการเมืองมีปัญหาไม่สามารถจัดตั้งรัฐบาลอยู่พักหนึ่ง
เนื่องจากเมื่อรวมคะแนนทุกพรรคตามขั้วการเมืองพบว่าขั้วพรรค Democratic
Party (PD) มีเสียงข้างมากในสภาล่าง แต่ขั้วพรรค PdL มีเสียงข้างมากในสภาบน ทำให้ไม่สามารถจัดตั้งรัฐบาลเนื่องจากกฎหมายเลือกตั้งของอิตาลีบัญญัติว่ารัฐบาลที่จัดตั้งใหม่จะต้องมีเสียงข้างมากทั้งสองสภา
หลังพยายามหาทางจัดตั้งรัฐบาลตามขั้วการเมืองอยู่นานแต่ไม่สำเร็จ
ในที่สุดนายปิแอร์ แบร์ซานิ อดีตหัวหน้าพรรค PD
ยอมเสียสละลาออกจากตำแหน่งหัวหน้าพรรคเพื่อปลดล็อคการเมือง
ให้พรรคฝ่ายซ้ายกับฝ่ายขวาร่วมกันจัดตั้งรัฐบาล เนื่องจากก่อนหน้านี้เขาประกาศว่าจะไม่ร่วมรัฐบาลกับพรรคฝ่ายขวา
PdL โดยเด็ดขาด
การจับมือร่วมกันจัดตั้งรัฐบาลของสองพรรคใหญ่เป็นปรากฏการณ์พิเศษ
เพราะแต่ไหนแต่ไรสองพรรคใหญ่นี้จะสลับกันเป็นแกนนำพรรครัฐบาลกับแกนนำพรรคฝ่ายค้าน แต่ผลสำเร็จดังกล่าวช่วยให้ภาวะเศรษฐกิจอิตาลีกับอียูกลับมาอยู่ในสภาพทรงตัว
ทุกอย่างเดินหน้าต่อไปตามปกติ
เสถียรภาพของรัฐบาลปัจจุบันจึงขึ้นอยู่กับสองพรรคใหญ่
หากพรรค PdL ถอนตัวเท่ากับว่าจะต้องเลือกตั้งใหม่อีกครั้ง
และกลายเป็นภาพหลอนว่าหากผลการเลือกตั้งใหม่ไม่ต่างจากเดิมการเมืองอิตาลีจะเป็นอย่างไร
พรรค PdL กำลังเข้าสู่ยุคปราศจากแบร์ลุสโกนี
และการปรากฏตัวของคุณมารินา:
นักวิเคราะห์บางคนเชื่อว่าหากเขาถูกขับออกจากตำแหน่งวุฒิสมาชิก
จะไม่มีสิทธิลงเลือกตั้งอีก 6 ปี นายแบร์ลุสโกนีผู้มีอายุ 76
ปีในปัจจุบันคงไม่กลับเข้าสู่ตำแหน่งทางการเมืองอีก ปล่อยให้เป็นบทบาทของคนรุ่นใหม่
พรรค Popolo della Liberta (PdL)
ในอีกไม่กี่ปีข้างหน้าจะต้องหาทางอยู่ต่อแม้ปราศจากนายแบร์ลุสโกนี เป็นเวลาที่ทั้งนายแบร์ลุสโกนีผู้ก่อตั้งและผู้สนับสนุนรายใหญ่ของพรรคกับสมาชิกทั้งหมดจะต้องตัดสินใจหนทางอนาคตของพรรค
หลายเดือนที่พรรค
PdL กำลังอยู่มองหาอนาคตของตนเอง ชื่อของคุณมารินา แบร์ลุสโกนี (Marina
Berlusconi) บุตรสาวคนโตของแบร์ลุสโกนีก็ปรากฏอยู่ในข่าวการเมืองอย่างต่อเนื่อง
นักวิเคราะห์บางคนเห็นว่าหากพรรคได้คุณมารินามาสวมบทบาทแทนบิดา ปัญหาจะหมดไปทันที
โดยบุตรสาวอาจทำหน้าที่ออกหน้า ส่วนนายแบร์ลุสโกนีคอยบัญชาการอยู่เบื้องหลัง
แต่ท่าทีของคุณมารินาเปลี่ยนกลับไปมา
บางช่วงพูดหนักแน่นว่าจะไม่ทำงานการเมือง ไม่เคยสนใจเข้าสู่วงการเมือง แต่กระแสข่าวล่าสุดโน้มเอียงไปทางที่คุณมารินาจะเข้ามีบทบาทแทนบิดา
คุณมารินากลายเป็นตัวแปรสำคัญของพรรคและมีข้อควรระวังสองสามข้อ
ประการแรก ยังไม่มีข้อสรุปว่าคุณมารินาจะเข้าสู่วงการเมือง
แนวคิดที่ให้คุณมารินามาแทนบิดาอาจเป็นเพียงความหวังลมๆ แล้งๆ ตลอดหลายปีที่ผ่านมาไม่มีทีท่าว่าคุณมารินาจะมารับช่วงต่อเป็นหลักฐานที่ดี
ประการที่สอง ถ้าคุณมารินาเข้าสู่วงการเมืองเพื่อทำหน้าที่แทนบิดา
ยังต้องรอพิสูจน์ว่าจะสามารถทดแทนได้ดีมากน้อยเพียงไร
เพราะที่สุดแล้วการเมืองขึ้นกับฝีมือความสามารถส่วนตัวของบุคคล ขึ้นกับความร่วมมือร่วมใจของสมาชิกพรรคและปัจจัยอื่นๆ
อีกหลายอย่าง บารมีของบิดามีส่วนช่วยในระยะแรกเท่านั้น โดยเฉพาะในขณะนี้ที่มีข่าวการแย่งชิงอำนาจกันภายใน
มีผู้หวังขึ้นมาเป็นแกนนำพรรค
ประการที่สาม
เธอจะทำบทบาทหน้าที่แทนบิดาเต็มร้อยหรือไม่ ปัจจุบันเธอคือผู้ดูแลเครือข่ายธุรกิจครอบครัวมูลค่ามหาศาล
การแบ่งงานแบ่งเวลาจะเป็นอย่างไร
การก้าวสู่วงการเมืองคือเข้าแสดงบางบทบาทเท่านั้นหรือไม่ เชื่อว่าเป็นโจทย์ใหญ่ที่ครอบครัวยังหาคำตอบกันอยู่
ท้ายที่สุด
ไม่ว่าคุณมารินาจะเข้าสู่วงการเมืองหรือไม่อย่างไร พรรค PdL จะไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป
หากแบร์ลุสโกนีหลุดจากตำแหน่งวุฒิสมาชิกและต้องรับโทษตามกฎหมาย:
คำถามสำคัญของการเมืองอิตาลีในขณะนี้คือ
การเมืองอิตาลีจะเป็นอย่างไรหากนายแบร์ลุสโกนีต้องหลุดจากตำแหน่งทางการเมืองเนื่องจากคดีฉ้อโกงภาษี
แนวทางแรกที่เป็นได้คือพรรค PdL ถอนตัวออกจากรัฐบาล
เกิดการเลือกตั้งใหม่อีกครั้ง การเลือกตั้งทำให้การเมืองไร้เสถียรภาพอีกครั้ง ผลการเลือกตั้งอาจซ้ำรอยการเลือกตั้งครั้งก่อน
และสุดท้ายพรรคฝ่ายขวากับฝ่ายซ้ายต้องมาจับมืออีกครั้งด้วยข้อตกลงใหม่ ได้รัฐบาลใหม่ที่ประกอบด้วยพรรคการเมืองเดิม
หากคาดการณ์ว่าเหตุการณ์จะดำเนินเช่นนี้
การเลือกตั้งใหม่ไม่มีน่าจะมีความจำเป็น วิธีการที่ง่ายกว่าคือไม่ต้องเลือกตั้ง เป็นแนวทางที่สองคือพรรค
PdL ไม่ถอนตัว รัฐบาลเดินหน้าต่อไป คุณมารินาบุตรสาวเข้าไปมีบทบาทในพรรค
เตรียมตัวสำหรับการเลือกตั้งในอนาคต ถือว่าการที่นายแบร์ลุสโกนีต้องรับโทษตามกฎหมายเป็นจุดเริ่มต้นให้เขาเปลี่ยนบทบาทเป็นผู้สนับสนุนอยู่เบื้องหลัง
และค่อยๆ ถอนตัวออกจากการเมือง
แนวทางนี้มีความเป็นไปได้สูง เนื่องจากตลอดสองสามเดือนที่ผ่านมา
แม้สมาชิกพรรค PdL จะพยายามกดดันรัฐบาลครั้งแล้วครั้งเล่า
แต่ประธานาธิบดีไม่มีทีท่าจะประกาศนิรโทษกรรม คณะกรรมาธิการชุดพิเศษเดินหน้าพิจารณาถอดถอนแบร์ลุสโกนีออกจากตำแหน่งวุฒิสมาชิก
อนาคตทางการเมืองของนายแบร์ลุสโกนีค่อนข้างชัดเจนตั้งแต่เมื่อสองสามเดือนก่อนหน้านี้แล้ว
การกดดันของสมาชิกพรรค PdL น่าจะทำเพื่อการต่อรองลับ
ล่าสุดเมื่อวันที่ 18 กันยายนที่ผ่านมา นายแบร์ลุสโกนีแถลงข่าวว่าตนจะไม่ดึงให้รัฐบาลล่ม
เพราะไม่ก่อประโยชน์ต่อตัวเขา “ผมจะอยู่กับพวกคุณเสมอ อยู่เคียงข้างคุณ
ไม่ว่าจะโดนไล่ออกหรือไม่ ... คุณสามารถอยู่ในการเมืองต่อไปแม้ตัวจะไม่อยู่ในรัฐสภา
ตำแหน่งในรัฐสภาไม่ทำให้เป็นผู้นำ ความนิยมต่างหากที่ทำให้เป็นผู้นำ” พร้อมยืนยันว่า
“ผมไม่มีความผิด ผมบริสุทธิ์ ผมบริสุทธิ์จริงๆ”
แนวทางที่รัฐบาลเดินหน้าต่อไปเป็นวิธีที่ทุกฝ่ายจะได้ประโยชน์มากที่สุด
เพราะพรรค PdL ยังร่วมรัฐบาลต่อไป รัฐบาลเดินหน้าบริหารประเทศโดยไม่สะดุด
การเมืองอิตาลีไม่บั่นทอนเสถียรภาพเศรษฐกิจประเทศและเศรษฐกิจอียูที่กำลังต้องการเวลาฟื้นตัว
พรรคการเมืองกระแสหลักกับพรรคทางเลือก:
การวิเคราะห์ข้างต้นเป็นการวิเคราะห์ที่กล่าวถึงบทบาทของพรรคการเมืองกระแสหลักระหว่างพรรคฝ่ายซ้ายกับฝ่ายขวาที่จับมือร่วมกันจัดตั้งรัฐบาล
โดยอ้างเหตุผลเพื่อเสถียรภาพทางการเมืองและเศรษฐกิจของประเทศ ให้ประเทศสามารถเดินหน้าต่อไป
ถ้าไม่พูดถึงสองพรรคใหญ่
กลุ่มการเมืองที่กำลังโดดเด่นในอิตาลีขณะนี้คือกลุ่ม Five Star Movement ที่นำโดยนายเบ็บเป กรีโล (Beppe Grillo) ผลการเลือกตั้งเมื่อต้นปีที่ผ่านมากลุ่มนี้ได้ที่นั่งในสภามากกว่าที่หลายคนคิด
แม้จะยังไม่ได้ครองเสียงข้างมากแต่เป็นเหตุให้การจัดตั้งรัฐบาลตามขั้วการเมืองมีปัญหา
กล่าวได้ว่าการเมืองอิตาลีปัจจุบันเกิดการจับขั้วกันใหม่เป็นขั้วสองใหญ่
ประกอบด้วยขั้วกระแสหลักหรือกลุ่มพรรคการเมืองดั้งเดิมทั้งพรรคฝ่ายซ้ายฝ่ายขวาที่ปัจจุบันร่วมกันจัดตั้งรัฐบาล
กับขั้วการเมืองสุดโต่ง Five Star Movement
ชาวอิตาลีจำนวนไม่น้อยเห็นว่าการเมืองอยู่ในสภาพที่เหลวแหลก
คนที่กระทำผิดกฎหมายหลายสิบคดีพยายามหลบเลี่ยงคดีเพราะมีอำนาจการเมืองหนุนหลัง พรรคการเมืองกระแสหลักร่วมมือกันเพียงเพื่อหวังให้รัฐบาลอยู่ต่อไป
คนเหล่านี้ไม่ว่าจะเลือกสนับสนุนกลุ่ม Five Star Movement หรือเลือกที่นอนหลับทับสิทธิ์ในการเลือกตั้งครั้งหน้า
ผลที่ได้จะเอื้อประโยชน์ต่อกลุ่ม Five Star Movement
การเมืองอิตาลีอาจเกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในอนาคต
ไม่ว่า ณ วันนั้นจะยังมีนายซิลวีโอ แบร์ลุสโกนีอยู่หรือไม่ก็ตาม
22 กันยายน 2013
ชาญชัย คุ้มปัญญา
(ตีพิมพ์ใน คอลัมน์ “สถานการณ์โลก” ไทยโพสต์ ปีที่ 17 ฉบับที่ 6166 วันอาทิตย์ที่ 22 กันยายน พ.ศ.2556)
------------------
บทความที่เกี่ยวข้อง:
การเมืองอิตาลีมาถึงทางตันเมื่อไม่สามารถจัดตั้งรัฐบาลภายหลังการเลือกตั้ง ประธานาธิบดีกับแกนนำพรรคการเมืองพยายามหาทางออก อีกทางเลือกหนึ่งที่เป็นไปได้คือ จัดเลือกตั้งใหม่โดยพรรคใหญ่เสนอนโยบายประนีประนอมที่ผ่านการปรึกษากับพรรคคู่แข่งแล้วว่ายินดีเข้าร่วมรัฐบาลด้วยหากพรรคใหญ่นั้นชนะการเลือกตั้ง
2. ภาวะชะงักงันทางการเมืองและแนวนโยบายเศรษฐกิจของอิตาลี
ผลการเลือกตั้งเมื่อปลายเดือนกุมภาพันธ์ปรากฏว่าไม่มีขั้วการเมืองใดที่สามารถชนะขาด เป็นปัญหาการจัดตั้งรัฐบาลว่าจะจัดได้หรือไม่ หรือจะต้องประนีประนอมกันอย่างไร ประเด็นปัญหาที่ใหญ่กว่าคือรัฐบาลชุดใหม่จะดำเนินนโยบายเศรษฐกิจแบบรัดเข็มขัดที่หลายประเทศในยุโรปสนับสนุนหรือจะเลือกทางที่ประชาชนอิตาลีอยาก
บรรณานุกรม:
1. Italy ex-PM Berlusconi in angry tirade at jail ruling, BBC,
2 August 2013, http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-23544129
2. Alexander Stille, Has Silvio Berlusconi Ruined Italy
Forever? New Republic, 11 December 2012, http://www.newrepublic.com/blog/plank/110970/has-silvio-berlusconi-ruined-italy-forever#
3. Italian president says Berlusconi conviction definitive, Reuters,
14 August 2013, http://uk.news.yahoo.com/italy-president-says-berlusconi-jail-sentence-must-applied-175121687.html#g7snOvI
4. Berlusconi's daughter denies she will lead Italy
centre-right, Reuters, 13 August 2013, http://uk.news.yahoo.com/berlusconis-daughter-denies-she-lead-italy-centre-151518491.html#m5LpPPD
5. Berlusconi Vows to Stay in Politics,
The Wall Street Journal, 18 September 2013, http://online.wsj.com/article/SB10001424127887324492604579082600561095042.html
6. “Berlusconi Stakes a Claim for Relevance, but Avoids
Threats”, The New York Times, 18 September 2013, http://www.nytimes.com/2013/09/19/world/europe/berlusconi-stakes-a-claim-for-relevance-but-avoids-threats.html?_r=0
7. The problem with Italian politics is bigger than
Berlusconi, Financial Times, 5 August 2013, http://www.ft.com/intl/cms/s/0/663ad55e-fdbc-11e2-a5b1-00144feabdc0.html#axzz2bADazOxv
------------